Βυζαντινή ώρα

[stefanos604]

Εγκυκλοπαιδικές γνώσεις:​

......εκείνο που σου μένει από την Βυζαντινή ώρα είναι το μεσημεριανό (στις 10:00 δική μας ώρα) ειδικά αν είναι φακές, μελιτζάνες, φασολάκια!!!! καθώς και το χτύπημα στην πόρτα να ξυπνήσεις για τον Όρθρο στις 02:30 δική μας ώρα!

 

[TGD]

Για αυτό το θέμα πρέπει να πάμε πολύ πιο πίσω από τον Σωσηγένη.

Το κλασικό ηλιοσεληνιακό ημερολόγιο είναι αυτό που χρησιμοποιήθηκε στην αρχαία Μεσοποταμία. Σε αυτό ορίζονταν 12 σεληνιακοί μήνες, που ξεκινούσαν με την πρώτη εμφάνιση του μηνίσκου της Νέας Σελήνης στο ηλιοβασίλεμα. Σε αντιστοιχία, ήταν λογικό η νέα μέρα να αρχίζει με τη δύση του Ήλιου. Κατά καιρούς —που αρχικά επίσης ορίζονταν με παρατηρήσεις— πρόσθεταν έναν 13ο μήνα ώστε το ημερολόγιο να συγχρονιστεί με τον Ήλιο και της εποχές, έτσι ώστε ο πρώτος μήνας του έτους να είναι πάντα στην εαρινή ισημερία. Το ημερολόγιο ήταν ήδη σε χρήση στις αρχές της 2ης χιλιετίας π.Χ., αν και υπήρχαν παραλλαγές στα διαφορετικά βασίλεια της περιοχής.

Σύντομα έγινε σαφές ότι δεν ήταν αρκετά πρακτικό να ορίζεται η έναρξη του μήνα με παρατηρήσεις και ότι ο σεληνιακός μήνας δεν μπορούσε να είναι μικρότερος από 29 ούτε μεγαλύτερος από 30 ημέρες. Εγκαταστάθηκε ένα σύστημα εναλλαγής μηνών με 29 (κοίλοι μήνες) και 30 (πλήρεις μήνες) ημέρες, και στη συνέχεια ένα σύστημα με έναν εμβόλιμο μήνα ανά τριετία, μετά τρεις ανά επταετία και στο τέλος ο γνωστός κύκλος 19 ετών του Μέτωνα που χρησιμοποιήθηκε και στην αρχαία Ελλάδα —αλλά είναι σχεδόν σίγουρο ότι προήλθε από την Βαβυλώνα. Σε αυτόν ο εμβόλιμος μήνας προστίθεται στο τέλος των ετών 3, 6, 8, 11, 14, 17, 19. Ξέρουμε όμως ότι έχει εφαρμοστεί και με διαφορετική σειρά, για παράδειγμα στον Υπολογιστή των Αντικυθήρων φαίνεται να υπάρχει εμβόλιμος μήνας το πρώτο κι όχι το τελευταίο έτος του κύκλου. Αργότερα προτάθηκαν και άλλοι κύκλοι μεγαλύτερης διάρκειας από έλληνες και ινδούς αστρονόμους για μεγαλύτερη ακρίβεια, αλλά κανένας δεν είχε την ευκολία χρήσης του κύκλου του Μέτωνα.

Στους Βαβυλώνιους οφείλουμε και την έννοια της εβδομάδας, και την ιερότητα του αριθμού 7, αφού κάθε 7η μέρα ήταν αργία (Sabattu): η 7η, 14 η, 21 η, 28 η ημέρα του μήνα, αλλά και η 19η που αντιστοιχεί στην 7x7 = 49η μέρα του προηγούμενου μήνα!

Οπότε η έννοια της "49 Αυγούστου" που έχει εισαχθεί στο θέμα των διακοπών στο avsite έχει ιστορική βάση!

 

[TGD]

Η λειτουργία του ηλιοσεληνιακού ημερολογίου απαιτεί να προσδιοριστεί πότε ξεκίνησε ο νέος μήνας και εάν απαιτείται εμβόλιμος μήνας σε ένα δεδομένο έτος. Αυτή η απόφαση αρχικά ανήκε στον βασιλιά της Βαβυλώνας, αλλά σιγά–σιγά εκχωρήθηκε στους αστρονόμους που απασχολούνταν στους ναούς. Στην αρχαία Αθήνα όμως η ευθύνη παρέμενε στον επώνυμο άρχοντα που μπορούσε κατά την κρίση του να προσθέτει εμβόλιμες μέρες. Έτσι στην πράξη, το ημερολόγιο στην αρχαία Αθήνα δεν είχε καθόλου τον αυστηρό χαρακτήρα των ημερών μας. Αν οι προετοιμασίες για ένα πανηγύρι καθυστερούσαν, ο επώνυμος άρχοντας θα έβαζε μια–δυο εμβόλιμες μέρες για να προλάβουν. Ή αντίστροφα, αν χρειάζονταν οι πόλη επειγόντως χρήματα θα ανέβαλλε τον εμβόλιμο μήνα, ώστε να εισπράξει τους φόρους. Η προσθήκη εμβόλιμων ημερών είχε ως αποτέλεσμα τη σημαντική απόκλιση του επίσημου ημερολογίου από το αστρονομικό, πράγμα που σχολιάζει και ο Αριστοφάνης στις Νεφέλες (432 π.Χ.), όταν η Σελήνη διαμηνύει στους θνητούς:

όμως σεις την σκάνετε,
και των ημερών την τάξιν άνω κάτω κάνετε,
κι οι Θεοί σας κάθε τόσο την Σελήνην φοβερίζουν,
όταν νηστικοί γυρίζουν,
και δεν φεύγουν χορτασμένοι με θυσίαν λιπαράν
σύμφωνα με τας ημέρας και την πρέπουσαν σειράν.

Είναι γνωστά πολλά τέτοια παραδείγματα, αλλά το πιο ακραίο είναι το εξής: Το 302 π.Χ. ο Δημήτριος ο Πολιορκητής έφθασε στην Αθήνα και ζήτησε να μυηθεί στα Ελευσίνια Μυστήρια. Το κακό ήταν ότι έφθασε τον μήνα Μουνυχιώνα (δηλαδή γύρω στον δικό μας Απρίλιο), και κανονικά έπρεπε να μυηθεί στα Μικρά Ελευσίνια που ξεκινούσαν στις 21 Ανθεστηριώνος (αρχές Μαρτίου), να περιμένει ένα έτος, και να ολοκληρώσει η μύησή του στα Μεγάλα Ελευσίνια που ξεκινούσαν στις 15 Βοϊδρομιώνος (σημερινό Σεπτέμβριο ή Οκτώβριο, ουσιαστικά με την πανσέληνο της φθινοπωρινής ισημερίας). Οι άρχοντες της πόλης, για να μην δυσαρεστήσουν τον υψηλό επισκέπτη, μετονόμασαν τον Μουνυχιώνα σε Ανθεστηριώνα, τέλεσαν τα Μικρά Μυστήρια και στη συνέχεια τον μετονόμασαν σε Βοϊδρομιώνα και τέλεσαν τα Μεγάλα Μυστήρια, παρά τις διαμαρτυρίες του ιερατείου.