Τουρκικές λέξεις που επιβίωσαν στην νεοελληνική γλώσσα.

[Cine Gear]

Λεξιλόγιον ελληνικών λέξεων παραγόμενων εκ της Τουρκικής
Κωνσταντίνου Κουκκίδη Εταιρεία Θρακικών Μελετών
Βραβείον Ακαδημίας Αθηνών (1954)



Αβδής = ο δούλος (παραμένει μόνο ως επώνυμο)
Αγιάζι= υγρασία, αυγινή δρόσος
Ακαρντάσης ή καρντάσης = ο σύντροφος, ο φίλος
Αμανάτι = ενέχυρον (emane)
Αμπάρι = σιταποθήκη, κύτος πλοίου
Αμπατζής = ο ράπτης ενδυμάτων, ιδίως χωρικών (παραμένει ως επώνυμο)
Αναντάν-μπαμπαντάν = μητρόθεν και πατρόθεν
Απτάλης = ο ηλίθιος
Αραλίκι= το διάστημα, η απόστασις
Αραμπάς – αραμπατζής = άμαξα, αμαξηλάτης
Ασίκης = εραστής, ερωτύλος, γενναιόψυχος, ευσταλής
Ασίκικος = λεβέντικος
Ασκέρι = στρατός, μτφ πολυμελής ομάς
Ασλάνης = ο γενναίος -εκ του aslan, ο λέων- (παραμένει μόνο ως επώνυμο)
Ατζαμής = άπειρος, αμαθής
Άτι = το άλογο ιππασίας
Αχούρι = ο στάυλος (ahir, εκ της ελληνικής αχυρών)
Βερέμης = ο φθισικός (παραμένει μόνο ως επώνυμο)
Βουρ = κτύπησε! (βουρ στον πατσά= χτύπα στο ψαχνό)
Γαρμπής = ο δυτικός, νοτιοδυτικός άνεμος
Γελέκο ή γιλέκο = το κόλοβιον
Για = βεβαιωτικό επιφώνημα (ναι για!)
Γιαβάσης – γιαβάσικος = ήπιος, πράος, γλυκύς
Γιαβρής = νεογνόν ζώου ή πτηνού (μτφ. Αγαπητός)
Γιαούρτι = το οξύγαλα
Γιακάς = το περιλαίμιον
Γιαλαντζής = ο ψεύτης, ο ψεύτικος
Γιαπί = η οικοδομή
Γιάντες = είδος στοιχήματος, παιχνιδιού
Γιαπράκι = το αμπελόφυλλον
Γιαρμάς = είδος ροδάκινου
Γιατάκι = ενδιαίτημα, πρόχειρο κτίσμα δι ύπνον
Γιαχνί = φαγητόν με τσιγαριστά κρεμμύδια
Γινάτι = το πείσμα
Γιολντάσης = σύντροφος (παραμένει μόνο ως επώνυμο)
Γιουβαρλάκι = στρογγυλός, είδος φαγητού
Γιουβέτσι = χωμάτινο δοχείον προς έψησιν φαγητού
Γιούκος = ερμάριον εντειχισμένον
Γιουρούσι = ομαδικόν τρέξιμον
Γιούχα! = επιφώνημα: Κάτω!
Γκεμι-α = ο χαλινός, το ηνίον
Γ(κ)ιορντάνι = κόσμημα (συνήθως περιδέραιον)
Γλέντι, γλεντζές = διασκέδασις
Γούρι (βλ. ουγούρι)
Γρουσούζης (βλ. Ουγουρσούζης)
Εκμέκ = ψωμί
Εντεπσίζης = κακοήθης, αχρείος (σπανιος τύπος, απαντάται σε ταινίες με τον βουτσά)
Εργένης = ο άγαμος, ο διαβιών μόνος
Ζάβαλος = ο δυστυχής (παραμένει μόνο ως επώνυμο)
Ζαγάρι = κυνηγετικός σκύλος, μτφ ο ευτελής άνθρωπος
Ζαΐμης = ο κάτοχος ζαμετίου (μεγάλης έκτασης γης) (παραμένει μόνο ως επώνυμο)
Ζαμπούνης = ισχνός (παραμένει μόνο ως επώνυμο)
Ζαργάνα = είδος ψαριού, μτφ ισχνός
Ζαρζαβάτι = λαχανικόν (συνήθως είς τον πληθυντικόν)
Ζαρίφης = ο ευγενής (παραμένει μόνο ως επώνυμο)
Ζεβζέκης = ο ανόητος (σπανιος τύπος, απαντάται σε ταινίες με τον βουτσά)
Ζεμπέκης = άτακτος Τούρκος, ωπλισμένος, επιδιδόμενος συχνά είς αυθαιρεσία εναντίον των Χριστιανών
Ζεμπίλι = σακκίδιον
Ζόρικος = ο δύσκολος
Ζορμπάς = ο βίαιος, ο τυραννικός
Ζουμπάς ή ζιμπάς = μικρό εργαλείο
Ζουμπούλι = είδος υακίνθου
Ζουρλός = ο άφρων (zorlu = εύρωστος, βίαιος)

 

[Cine Gear]

Απάντηση: Τουρκικές λέξεις που επιβίωσαν στην νεοελληνική γλώσσα.

Θεριακλής = ο χρησιμοποιών όπιον, ο άμετρος καπνιστής, ο κυριευμένος υπό πάθους (εκ του tiryak=όπιον)
Ιμάμ μπαιλντί = φαγητόν από μελιτζάνες, σκόρδα και κρόμμυα. «Ο ιμάμης ελιποθύμησε» διότι είδε υπεράφθονον έλαιον ή διότι ενοστιμεύφθη πολύ. Εις μερικά εστιατόρια της Θεσσαλονίκης, μάλλον λαϊκά, εκφωνείται από τους υπηρέτας (σερβιτόρους) με τας λέξεις: λιπόθυμος ιερεύς
Ιμπρίκι (μπρίκι) = υδροχόη
Ιρτζι = η τιμή
Καβάφης = ο υποδηματοποιός υποδημάτων δευτερευούσης ποιότητος
Καβγάς = έρις, φιλονεικία
Καβγατζής = ο φιλόνεικος
Καβούκι = ο σκούφος γενιτσάρων και δερβίσηδων
Καβουρντίζω = φρύγω, καίω
Καγιάς = βράχος (παραμένει μόνο ως επώνυμο)
Καζάνι = λέβης, άμβυξ
Καζάντι = το ΄κέρδος, η ωφέλεια
Καζαντίζω = κερδίζω χρήματα
Καζίκι = πάσσαλος (παλούκι, σκληρή, επιζήμιος δουλειά, εξ ού και έφαγα καζίκι)
Καζμάς = ο λίσγος
Καΐκι = λέμβος
Καϊμάκι = το πίαρ
Καλάι = ο κασσίτερος
Καλαϊτζής = ο κασσιτεροποιός
Καλαμπαλίκι = πλήθος, όχλος
Καλαφατίζω = βουλώνω με στουπί και κατράμι
Καλντερίμι = το λιθόστρωτον
Καλούπι = σχήμα, σχέδιον
Καλπουζάνης , καλπουζανιά= κιβδηλοποιός, δολιότης
Καλπάκι = κάλυμμα κεφαλής
Κάλπης = ψεύτης, κίβδηλος
Κάλφας = ο αρχιτέκτων
Κάμα = δίκοπος μάχαιρα
Καμπάνταης = παλικαράς
Καμπούρα = ύβος
Καμπούρης = κυφός
Καμτσίκι = μαστίγιον
Κανταΐφι = είδος γλυκίσματος
Καντάρι = ζυγαριά
Καντέμι = καλός οιωνός
Καντζα = άγκιστρον (γάντζος)
Καντιφές = το βελούδον
Καπάκι = το πώμα
Καπλαμάς = σκέπασμα
Καρά = χρησιμοποιείται ως επιτατικόν μόριον (καραπουτάνα, καρατζαφέρης)
Καπουτζής (θυρωρός)
Καρα(β)ούλι = περίπολος
Καραγκιόζης = μελανόφθαλμος
Καρακόλι = σταθμός χωροφυλακής
Καραμανλής = Έλλην τουρκόφωνος ανατολίτης
Καργια = κόραξ
Καρπούζι = υδροπέπων
Καρσί = απέναντι (καρσιλαμάς είδος αντικριστού χορού)
Καρτάλι = αετός (παραμένει μόνο ως επώνυμο)
Κασσαβέτι = λύπη, βάσανος (παραμένει μόνο ως επώνυμο)
Κασάπης = κρεοπώλης
Κασέρι = είδος ξηρού τυρού
Κατιμάς, ή Κατουμάς = κρέας όχι καλής ποιότητος
Κατράμι = πισσάσφαλτος
Καφαντάρης = συντροφος, φίλος
Καφάσι = ξύλινον δικτυωτόν
Καφες = το γνωστόν ποτόν
Καφτάνι = ο χιτών
Καχραμάνης, καχριμάνης = ο ανεπρόκοπος (παραμένει μόνο ως επώνυμο)
Καψιμάλης = ταμίας (παραμένει μόνο ως επώνυμο)
Κεμπάπ(ι) = ειδος κρέατος ψητού εις σούβλαν (σουβλάκι)
Κεσάτι = σταμάτημα εργασίας, οικονομική κρίσις
Κεσές = κύπελλον
Κεφτές = ψιλοκομμένον κρέας εις σφαιρικόν σχήμα
Κεχριμπάρι = ήλεκτρον
Κιμας, (κιγημάς) = κρέας εις τεμαχίδια
Κιμπάρης = ευγενής, πλούσιος
Κιμπαριλίκι = η ιδιότης του ευγενούς
Κιόσκι = υαλωτή βεράντα, περίπτερον
Κιοτής = δειλός
Κιτάπι = βιβλίον , κατάστιχον
Κόζι = το επικρατούν εις το χαρτοπαίγνιον χαρτί (έχω τα κόζια)
Κολάϊ = ευκολία (πήρα το κολάϊ)
Κολαούζος = οδηγός
Κολομπαράς = παιδεραστής
Κονάκι = διοικητήριο, εντευκτήριον
Κόπιτσα = περόνη υφάσματος
Κοτζάμ = γηραιός, μέγας
Κοτσάνι = στέλεχος, στήριγμα άνθους
Κότσι άρθρωσις ποδός
Κουβαρντάς (βλ. Χουβαρντάς)
Κουγιουμτζής = χρυσοχόος
Κουλαντ(ρ)ίζω = πείθω
Κουμάρι = χαρτοπαιξία
Κουμάσι = είδος (κακής σημασίας. Τι κουμάσι είν’ αυτός
Κουμπαράς = χρηματοκρύπτης
Κουμπούρα = πιστόλιον
Κουρμπέτι = ξένη χώρα
Κουσούρι = ελάττωμα

 

[Cine Gear]

Απάντηση: Τουρκικές λέξεις που επιβίωσαν στην νεοελληνική γλώσσα.

Λαγούμι = οχετός, υπόνομος
Λακέρδα = παστή παλαμίς
Λακριντί = ο λόγος
Λαπάς = όρυζα πολυεβρασμένη
Λαφαζάνης = ο φλύαρος
Λεβέντης = άτακτος στρατιώτης, αδάμαστος, ανδρείος
Λεκές = στίγμα
Λουκούμι = βλωμός
Λουλάς = καπνοσύριγγα
Λουφές = μισθός
Μαβής = κυανός
Μαγγάλι = πύραυνον
Μαγιά = προζύμιον
Μαγκίρα = παλαιόν τουρικόν νόμισμα
Μαϊμού = πίθηκος
Μακαντάσης = σύντροφος
Μανάβης = οπωροπώλης
Μανιτάρι = μύκης
Μαντέμι = μετάλλευμα
Μαντζούνι = ζύμη φαρμακευτική
Μαράζι = φθίσις
Μαραφέτι = επιτηδειότης
Μαρκούτσι = σωλήν πίπας
Μασιά = πυράγρα
Μασούρι = κερκίς (σαΐτα), περιτύλιγμα κλωστής
Μαστραπάς = χάλκινον ή λευκοσιδηρούν κύπελλο
Ματζίρης = μετανάστης, πρόσφυξ
Μαχαλάς = συνοικία
Μαχμουρλής = ο διατελών εις ζάλην ύπνου
Μέγγενη = πιεστήριον
Μεζές = ορεκτικόν φαγώσιμον
Μεϊντάνι = πλατεία
Μελτέμι = άνεμος βόρειος, άνεμος του θέρους
Μεμέ = μαστός
Μενεξές = ίον
Μεντεσές = μικρός στρόφιγξ
Μεράκι = ανησυχία, ζωηρός πόθος
Μερεμέτι = επισκευή
Μετερίζι = πολεμίστρα, τουφεκήθρα
Μουρντάρης = ο βρώμικος, κλίνων είς ασέλγειαν, γυναικοθήρας
Μουσακάς = είδος φαγητού
Μουσαμάς = αδιαβροχον
Μουσαφίρης = επισκέπτης
Μουστερής = αγοραστής
Μπαγιάτικος = έωλος, μη νωπός
Μπα(γ)ιλντίζω = λιποθυμώ
Μπαγλαμάς = δεσμός, επωδός
Μπαγλαρώνω = δεσμέυω και κακοποιώ
Μπαϊράκι = σημαία (Μπαϊρακτάρης = σημαιοφόρος)
Μπακάλης = παντοπώλης
Μπακιρένιος = χαλκούς (Μπακιρτζής)
Μπακλαβάς = γλύκισμα
Μπαλαμούτι = η κατά την χαρτοπαιξίαν απάτη
Μπαλτάς = αξίνη, πέλεκυς (Μπαλτατζής)
Μπαμπαλής = πολύ γέρων
Μπαξές = κήπος (Μπαξεβάνης )
Μπαξίσι = φιλοδώρημα
Μπαρούτι = πυρίτις (αντιδάνειον)
Μπάσης = αρχηγός (μόνον ως επώνυμον)
Μπαταξής = αναξιόχρεος, κακοπληρωτής
Μπατζάκι = κνήμη
Μπατζανάκης = σύγγαμβρος
Ματίρης = χρεωκόπος
Μπαχάρι = μυρωδικόν
Μπεκιάρης = άγαμος
Μπεκρής = μέθυσος
Μπελάς = ατυχία
Μπερεκέτι = αφθονία
Μπερμπα(ν)της = ο επιδιδόμενος είς διασκεδάσεις και ηδονάς
Μπερντές = παραπέτασμα
Μπεχλιβάνης = παλαιστής
Μπινές = κίναιδος
Μπίτ(ι) = τελείως (μπιτ βλάξ)
Μπογάτσα = πλακούς βουτυρωμένος με φύλλα εκ ζύμης
Μπογιά = βαφή
Μπόϊ = ανάστημα
Μπόλικος = άφθονος
Μποστάνι = αγρός εσπαρμένος με καρπούζια, πεπόνια
Μπουγάς = ταύρος
Μπουιουρντί = βεζυρική διαταγή
Μπούζι = ψύχος
Μπουζούκι = είδος κιθάρας με εξ χορδάς
Μπουλγούρι (πληγούρι) = σίτος βρασθείς και αποξηρανθείς
Μπουλούκι = λόχος, τάγμα, στίφος
Μπουντούρης = μικρός, κακάσχημος
Μπουντρούμι = ανήλιος ειρκτή
Μπουρέκι = ειδος γλυκίσματος εκ φύλλου ζυμαρικού
Μπουρί, σωλήν, οχετός
Μπουρνούζι = χλαίνη μάλλινη μʼ ερριπτάριον (κουκούλα)
Μπούτι = μηρός
Μπουχτίζω = παραχορταίνω, πλήττω
Μπριάμ = κρέας με ρύζι
Μπρίκι = υδροχόη
Νάζι = χαριεντισμός
Ναζίρης = επιθεωρητής (μόνον ως επώνυμον)
Ναλμπάντης = πεταλωτής (μόνον ως επώνυμον)
Ναργιλές = περσική πίπα
Νισάφι = δικαιοσύνη, έλεος
Νταβατζής = ο ενάγων
Νταβαντούρι = θόρυβος
Νταούλι = τύμπανον
Νταβραντίζω = αναρρωνύω
Νταής = θρασύδειλος
Νταγλαράς = πανύψηλος (νταγ = βουνό)
Νταλγκάς = κύμα, εσωτερικός πόνος
Νταλίκα = είδος αμάξης (σλαβική)
Νταμάρι = λατομείον
Νταμπλάς = αποπληξία
Νταντά = τροφός, παραμάνα
Ντε(Δ)εβετζής = οδηγός καμήλων
Ντελής = ο τρελός , ριψοκίνδυνος (πρώτο συνθετικό επωνύμων)
Ντελικανής = παληκάρι
Ντερμπεντέρης = ανοιχτόκαρδος, λεβέντης
Ντεμέκ = δηλαδή (εκ του απαρεμφάτου demek= λέγειν, ονομάζειν)
Ντε(Δ)εμερτζής = σιδηρουργός
Ντεμπέλης (βλ, τεμπέλης)
Ντενεκές (βλ. Τενεκές)
Ντε(Δ)ερβέναγας = τύραννος
Ντερβίσης = μουσουλμάνος μοναχός
Ντερέκι = στύλος
Ντέρτι = αλγηδών, πόνος
Ντεφαρίκι (βλ. Τεφαρίκι)
Ντέφι = σείστρον
Ντιβάνι = ανάκλιντρον
Ντολμάς = παν γεμιστόν είδος
Ντοντουρμάς = παγωτόν
Ντορβάς (βλ. Τορβάς)
Ντορής = κοκκινωπός ίππος
Ντουβάρι = τοίχος
Ντουγρού = ευθεία
Ντουλάπι = ερμάριον
Ντουρκερης (επώνυμον Δουλκερίδης) = κτίστης
Ντουμάνι = καπνός, ομίχλη
Ντουντούκα = σφυρίκτρα

 

[Snow Whitty]

Πολλες απο αυτες τις λεξεις συναντωνται και σαν Επωνυμα:

πχ

Λαφαζάνης

 

[skaloumbakas]

Απάντηση: Re: Τουρκικές λέξεις που επιβίωσαν στην νεοελληνική γλώσσα.

Πολλες απο αυτες τις λεξεις συναντωνται και σαν Επωνυμα:

πχ

Λαφαζάνης

:142::143:

 

[Maria Pentagiotissa]

Απάντηση: Τουρκικές λέξεις που επιβίωσαν στην νεοελληνική γλώσσα.

Κάλπης = ψεύτης, κίβδηλος

Τώρα εξηγούνται τα αποτελέσματα που βγάζει η κάλπη... :138:

 

[Snow Whitty]

Μπογάτσα = πλακούς βουτυρωμένος με φύλλα εκ ζύμης

Τωρα πιστευω να εχουν λυθει ολες οι αποριες...:142:

Μπαταξής = αναξιόχρεος, κακοπληρωτής

Μας ηρθε ετεροχρονισμενα...:116:

Μπα(γ)ιλντίζω = λιποθυμώ

Ο ιμαμης λιποθυμισε? 'Ιμαμ μπαιλντι'

Μπουγάς = ταύρος

Καποιοι ζουν συμφωνα με τ ονομα τους...ή τ ονομα 'ασκει επιδραση' στον κατοχο του?:142:

 

[acoustics]

Ρε μανία με τις τούρκικες λέξεις!

Μπας και κάνουμε προπόνηση για τίποτα που πρόκειται να συμβεί στο μέλλον?

 

[Snow Whitty]

Ρε μανία με τις τούρκικες λέξεις!

Μπας και κάνουμε προπόνηση για τίποτα που πρόκειται να συμβεί στο μέλλον?

Οπως βλεπεις τα επωνυμα που ξεκινουν απο Καρα...δεν τ αγγιξα...Το ενα ανηκει στο παρελθον...,το αλλο ομως...????

Ειναι επιτακτικα μορια....λεει...:121:

 

[acoustics]

Το επώνυμο που αναφέρεσαι είναι ράτσα (όχι ελληνική) της μικράς ασίας:

http://el.wikipedia.org/wiki/Καραμανλήδες

 

[Maria Pentagiotissa]

Απάντηση: Τουρκικές λέξεις που επιβίωσαν στην νεοελληνική γλώσσα.

Εγώ πάλι είχα την εντύπωση ότι το καρα- μπορεί να έχει καταλήξει να είναι επιτατικό (επίταση -> επιτείνω, ενισχύω), αλλά αρχικά σήμαινε μαύρο, όπως στη λέξη καράμπογια = μαύρη μπογιά.

Εξάλλου, αυτό φαίνεται και στα ονόματα, π.χ. Καραγιάννης σημαίνει μαύρος (μελαμψός) Γιάννης, και όχι "πολύ Γιάννης"...

 

[el_diablo]

Απάντηση: Τουρκικές λέξεις που επιβίωσαν στην νεοελληνική γλώσσα.

Εγώ πάλι είχα την εντύπωση ότι το καρα- μπορεί να έχει καταλήξει να είναι επιτατικό (επίταση -> επιτείνω, ενισχύω), αλλά αρχικά σήμαινε μαύρο, όπως στη λέξη καράμπογια = μαύρη μπογιά.

Εξάλλου, αυτό φαίνεται και στα ονόματα, π.χ. Καραγιάννης σημαίνει μαύρος (μελαμψός) Γιάννης, και όχι "πολύ Γιάννης"...

+1

Χρησιμοποιειται σαν 'μαυρο' , τωρα αν δεν προερχεται απο κει..

 

[Snow Whitty]

Το επώνυμο που αναφέρεσαι είναι ράτσα (όχι ελληνική) της μικράς ασίας:

http://el.wikipedia.org/wiki/Καραμανλήδες

Το ειδα accoustics,ευχαριστω.

 

[anemelos]

Απάντηση: Τουρκικές λέξεις που επιβίωσαν στην νεοελληνική γλώσσα.

Τώρα εξηγούνται τα αποτελέσματα που βγάζει η κάλπη...

:204:

Για το καρα- η έννοια είναι διττή. Από το τουρκικό kara = μαύρος, ή από το κάρα = κεφαλή, με κυρίαρχη την πρώτη. :126:

Λείπουν κάποιες λέξεις, όπως μάγκας = άτακτος στρατιώτης κατά την επανάσταση του 1821, κατ' επέκταση αλήτης.
Παλιότερα κάναμε ένα λογοπαίγνιο στην παρέα, λέγαμε ότι το μάγκας προκύπτει από το man cash, άντρας τοις μετρητοίς, πληρωτέος άμα τη εμφανίσει ... :121:
:119:

 

[Snow Whitty]

πληρωτέος άμα τη εμφανίσει

Μαλιστα....

 

[anemelos]

Απάντηση: Τουρκικές λέξεις που επιβίωσαν στην νεοελληνική γλώσσα.

Να υποθέσω ότι έχεις "πληρωθεί" κάποια φορά; :612:

 

[Snow Whitty]

Re: Απάντηση: Τουρκικές λέξεις που επιβίωσαν στην νεοελληνική γλώσσα.

Να υποθέσω ότι έχεις "πληρωθεί" κάποια φορά; :612:

Τι 'συνειρμους' κάνεις δεν ξερω...To 'μαλιστα' πηγαινε στην νεα πληροφορια.

 

[anemelos]

Απάντηση: Τουρκικές λέξεις που επιβίωσαν στην νεοελληνική γλώσσα.

Η πληροφορία ήταν το μάγκας = άτακτος στρατιώτης κατά την επανάσταση του 1821, κατ' επέκταση αλήτης. Το man cash και το πληρωτέος άμα τη εμφανίσει ήταν λογοπαίγνιο, δηλαδή χιούμορ και το συνέχισα, άσχετα αν δεν σου άρεσε, τελικά. Νόμιζα ότι ήταν φανερό. :203:

 

[Μελίδης Μιχάλης]

Απάντηση: Τουρκικές λέξεις που επιβίωσαν στην νεοελληνική γλώσσα.

Δεν βλέπω να υπάρχει το τσατάλ=δίχαλο και το τσακμάκ=αναπτήρας
Κάτι ξέρω κι εγώ απ΄αυτά.

 

[Snow Whitty]

Re: Απάντηση: Τουρκικές λέξεις που επιβίωσαν στην νεοελληνική γλώσσα.

Δεν βλέπω να υπάρχει το τσατάλ=δίχαλο και το τσακμάκ=αναπτήρας
Κάτι ξέρω κι εγώ απ΄αυτά.

Εφτασε μεχρι το 'Ν'...Κι εγω περιμενω μερικα ακομη...:123:

χιούμορ και το συνέχισα, άσχετα αν δεν σου άρεσε, τελικά. Νόμιζα ότι ήταν φανερό. :203:

Μην ανησυχεις...Ετσι το εξελαβα κι εγω...

"When in doubt ...." think positive!