- Μηνύματα
- 2.791
- Reaction score
- 1
Με αφορμή τη συζήτηση επί των φωτογραφιών του πρόσφατου συγκριτικού, θεώρησα πως ήρθε η στιγμή να κάνουμε κάτι γι αυτό.
Το ζήτημα, βεβαίως, που προέκυψε δεν είναι πρωτοφανές. Το θέμα της πιστότητας των φωτογραφιών ανακύπτει κάθε φορά που αυτές συνοδεύουν μια παρουσίαση. Γινόμαστε μάρτυρες μιας ανακυκλούμενης, θα έλεγε κανείς, φιλολογίας που στην καλύτερη περίπτωση αναλώνεται στα περί της τεχνικής και μεθοδολογίας, στη δε χειρότερη θέτει υπό αμφισβήτηση την αναγκαιότητα φωτογραφικής κάλυψης ή ακόμη και της χρησιμότητάς της.
Όλα αυτά, χωρίς να λαμβάνεται - ουσιαστικά - υπόψη το γεγονός ότι το πως βλέπει κανείς μια φωτογραφία στο monitor του δεν εξαρτάται μόνον από την ποιότητα της φωτογραφίας αυτής καθαυτής, αλλά και από το ίδιο το monitor. Παρότι συχνά-πυκνά αναφερόμαστε στις διαφορές απεικόνισης μεταξύ διαφορετικών συστημάτων, έχω την εντύπωση ότι η σπουδαιότητα της ρύθμισης του monitor δεν γίνεται αντιληπτή στις πραγματικές της διαστάσεις.
Κι όμως, είναι γεγονός πως η θέαση ή/και επεξεργασία φωτογραφιών δεν έχει κανένα απολύτως νόημα σε αρρύθμιστο σύστημα. Και δεν αναφέρομαι στις φωτογραφίες του AVSite. Αναφέρομαι σε οποιαδήποτε φωτογραφία, είτε αυτή προέρχεται από κάποια ιστοσελίδα είτε είναι προϊόν δικής σας φωτογράφισης. Ιδιαίτερα στην περίπτωση ενασχόλησής σας με τη φωτογραφία, η ρύθμιση συστήματός περιλαμβάνει (εκτός από το monitor) και τον εκτυπωτή, ακόμη και το scanner σας.
Συνήθως, το πρώτο πράγμα που κάνει κανείς μετά τη σύνδεση του νέου του monitor, είναι η ρύθμιση της φωτεινότητας και της αντίθεσης, σε κάποιο επίπεδο ευχάριστο στο μάτι. Στην καλύτερη περίπτωση, θα ρυθμίσει και τη θερμοκρασία λευκού.
Αυτές, όμως, οι ρυθμίσεις δεν λαμβάνουν υπόψη δύο πολύ σημαντικούς παράγοντες:
- Αυτό που εσείς θεωρείτε ευχάριστο, πολύ μικρή σχέση έχει με αυτό που κάποιος άλλος θεωρεί ιδανικό, είτε βλέπει τη δική σας φωτογραφία είτε είναι ο δημιουργός της φωτογραφίας που εσείς βλέπετε σε μια δεδομένη χρονική στιγμή.
- Η ρύθμιση της φωτεινότητας και της αντίθεσης αφορά, λίγο ως πολύ, τα επίπεδα των ορίων του φάσματος sRGB, δηλαδή του μαύρου και του λευκού. Οι μεσαίοι τόνοι (το μεγαλύτερο μέρος του φάσματος) αφήνονται ως έχουν! Όπως θα διαπιστώσετε στη συνέχεια, το "ως έχουν" απέχει πολύ από το ιδανικό.
Τι είναι το gamma;
Εκτός και αν το κείμενο αυτό είναι το πρώτο που διαβάζετε σχετικά με προβολείς ή φωτογραφίες, σίγουρα ο όρος θα σας είναι γνώριμος. Τι ακριβώς είναι το gamma, που χρησιμοποιείται και γιατί; Η απάντηση σε αυτές τις ερωτήσεις θα οδηγήσει στη βαθύτερη κατανόηση του gamma η οποία είναι απαραίτητη για τη διερεύνηση του θέματος που μας απασχολεί.
Το gamma εφαρμόζεται σε διατάξεις (ή συσκευές αν προτιμάτε) μέτρησης, καταγραφής ή αναπαραγωγής (για συντομία, μετατροπής) φυσικών ως επί το πλείστον μεγεθών. Σε μια τέτοια διάταξη το υπό εξέταση μέγεθος (~είσοδος), μέσω μηχανικής, χημικής ή άλλης διαδικασίας, μετατρέπεται σε διαφορετικό μέγεθος (~έξόδος). Εάν μια μεταβολή στη μονάδα μέτρησης εισόδου αντιστοιχεί σε σταθερή μεταβολή της μονάδας μέτρησης εξόδου, τότε η μετατροπή είναι γραμμική. Εάν όμως υπακούει στην εξίσωση O=I<sup>g</sup> (Ο=έξοδος, Ι=Είσοδος), τότε είναι λογαριθμική. Ο εκθέτης g της εξίσωσης είναι ο συντελεστής περί ου ο λόγος.
Μην ανησυχείτε, δεν πρόκειται να αναλωθώ σε ξύλινη ορολογία. θα χρησιμοποιήσω παραδείγματα έτσι ώστε να γίνω πλήρως κατανοητός.
Ας αρχίσουμε με το παράδειγμα μιας κλασσικής, μηχανικής (~αναλογικής) ζυγαριάς. Όπως θα έχετε παρατηρήσει, σε κάθε κιλό αύξησης βάρους αντιστοιχεί συγκεκριμένη μετακίνηση του δείκτη, ο οποίος κινείται κατά μήκος μιας γραμμογραφημένης περιοχής με ενδείξεις ανά ισοδιαστήματα, που θυμίζει το γνωστό μας χάρακα. Στη συγκεκριμένη διάταξη, το υπό εξέταση μέγεθος (είσοδος) είναι το βάρος του αντικειμένου, το οποίο μέσω μηχανικής διαδικασίας μετατρέπεται σε οπτική ένδειξη (έξοδος). Μια τέτοια διάταξη θα μπορούσε να περιγραφεί με την εξίσωση γ=β+κ, όπου γ η γωνία κίνησης του δείκτη, β το βάρος και κ η σταθερά που αντιπροσωπεύει το κατώφλι μέτρησης (το ελάχιστο βάρος που η ζυγαριά μπορεί να μετρήσει).
Ας αλλάξουμε λίγο τη διάταξη, διατηρώντας το ίδιο υπό εξέταση μέγεθος. Συγκεκριμένα, ας παίξουμε εμείς το ρόλο της ζυγαριάς. Βεβαίως, η έξοδος δεν θα είναι πλέον η οπτική ένδειξη αλλά η αίσθηση του βάρους. Φανταστείτε ότι κρατάτε ένα μεγάλο, ζουμερό ...καρπούζι 10 κιλών! Τίθενται δύο ερωτήματα:
- Ποιο είναι το ελάχιστο βάρος το οποίο αν προστεθεί στο ήδη υπάρχον, θα σας δώσει την αίσθηση της αύξησης του βάρους που κρατάτε στα χέρια σας; Για παράδειγμα, αν τοποθετήσω την απόδειξη πάνω στο καρπούζι, εσείς θα το καταλάβετε;
- Αν προσθέσω ένα ακόμη καρπούζι, κι αυτό 10 κιλών, θα αισθανθείτε ότι το βάρος διπλασιάστηκε ή μήπως κάτι άλλο ...κοψομεσιάστηκε;
Πως, όμως, ο οδηγός αντιλαμβάνεται την ταχύτητα; Σίγουρα, εάν από τα 30χλμ/ώρα ανεβούμε στα 60, αυτό θα γίνει αισθητό. Αν, όμως, από τα 230 ανεβούμε στα 260, αυτό θα γίνει αισθητό; Και αν ναι, το ίδιο αισθητό όπως και προηγουμένως;
Ανάλογα συμπεράσματα έχουν εξαχθεί και για το αισθητήριο της ακοής. Είναι γνωστό από τη μελέτη του ήχου, ότι το αυτί δεν αντιλαμβάνεται όλες τις συχνότητες με την ίδια ένταση. Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και με το αισθητήριο της όρασης. Το μάτι μας, δεν έχει σταθερή αντίδραση στις μεταβολές φωτεινότητας σε όλη την έκταση του ορατού φάσματος. Μια μεταβολή του μαύρου σε γκρι 10%, δεν θα γίνει το ίδιο αντιληπτή με τη μεταβολή του γκρι 90% σε λευκό. Εκτός από τη φωτεινότητα, το μάτι - όπως και το αυτί - δεν αντιλαμβάνεται με την ίδια ένταση όλες τις ορατές συχνότητες. Είναι ήδη γνωστό ότι το πράσινο γίνεται αντιληπτό εντονότερα από το κόκκινο και αυτό, με τη σειρά του, εντονότερα από το μπλε.
Όραση και συσκευές απεικόνισης
Και ερχόμαστε στα δικά μας...
Όπως ανέφερα προηγουμένως, η αντίληψη της φωτεινότητας είναι μη γραμμικό μέγεθος. Συγκεκριμένα, είναι λογαριθμικό. Αυτό έχει κάποιες επιπτώσεις στην καταγραφή οπτικών ερεθισμάτων με σκοπό την αναπαραγωγή τους, όπως για παράδειγμα είναι η ψηφιακή φωτογραφία. Ας υποθέσουμε ότι κινούμαστε στο χώρο του sRGB, όπου κάθε εικονοστοιχείο λαμβάνει τιμή από 0-255, όπου το 0 αντιστοιχεί στο μαύρο και το 255 στο λευκό. Ας υποθέσουμε, επίσης, ότι θέλουμε να καταγράψουμε το απόλυτο μαύρο, το απόλυτο λευκό καθώς τον ενδιάμεσο τόνο, το γκρι 128.
Η λέξη κλειδί είναι ο "ενδιάμεσος τόνος". Ο ενδιάμεσος τόνος για το sRGB είναι το 128. Με αυτήν την τιμή συμβολίζουμε, στο συγκεκριμένο χρωματικό χώρο, τον τόνο που έχει τόση διαφορά φωτεινότητας από το μαύρο, όση και από το λευκό.
Μέχρι εδώ, όλα καλά. Καλούμαστε, το λοιπόν, να απεικονίσουμε αυτήν την άχρηστη - κατά τα άλλα - φωτογραφία στο monitor του υπολογιστή μας. Δίνουμε στην κάρτα γραφικών το 0, το 128 και το 255, και αυτή με τη σειρά της τα στέλνει στο monitor. To monitor, μετατρέπει τους αριθμούς σε φως, εφαρμόζοντας τάση στα στοιχεία του πάνελ του. Στο 0, αντιστοιχεί η ελάχιστη τάση, ήτοι 0 volts. Στο 255 αντιστοιχεί η μέγιστη, συνήθως 2.5 volts. Συνεπώς, το 128 αντιστοιχεί στα 1.25 volts.
Που είναι το πρόβλημα θα μου πείτε, και με το δίκιο σας. Το πρόβλημα είναι ότι το pixel που θα ανάψει με 1.25 volts ΔΕΝ θα μας δώσει τη αίσθηση του ενδιάμεσου τόνου. Δεν δεν θα μας τη δώσει γιατί απλούστατα δεν είναι έτσι φτιαγμένο το αισθητήριο της όρασης. Εάν μας την έδινε, τότε θα λειτουργούσε γραμμικά. Δεν λειτουργεί γραμμικά, και έχει φυσικά τους λόγους του. Οι λόγοι δεν είναι του παρόντος. Αυτό που μας αφορά είναι ότι για να αντιληφθούμε τον ενδιάμεσο τόνο, θα πρέπει να επέμβει ο συντελεστής gamma, να αλλοιώσει το 128 με τέτοιον τρόπο ώστε να μεταβληθεί η τάση εφαρμογής στο εικονοστοιχείο του πάνελ και να ανάψει τόσο ώστε πραγματικά να μας δώσει την αίσθηση του ενδιάμεσου τόνου.
Κι τώρα πάρτε βαθιά ανάσα γιατί μόλις ξύσαμε την κορυφή του παγόβουνου...
Πως ξέρουμε ότι το 128 είναι η σωστή τιμή; Πως ξέρουμε ότι όντως η φωτογραφία θέλει να απεικονίσει τον ενδιάμεσο τόνο σε αυτό το σημείο; Πως προήλθε το 128, για να 'χουμε καλό ερώτημα; Είναι αποτέλεσμα ψηφιακής επεξεργασίας (π.χ. Photoshop) ή καταγραφή του CCD της μηχανής μας; Έχει η μηχανή το ίδιο gamma με μας; Και τι απαθανάτισε η μηχανή μας, τη φύση ή μια σκηνή προβολής; Ο προβολέας τι gamma είχε; Το δισκάκι που προβάλλει ο προβολέας έχει διόρθωση gamma ή όχι; Και πως είναι τραβηγμένο το υλικό του, με ψηφιακή ή αναλογική κάμερα; Έχει το κινηματογραφικό φιλμ gamma, κι αν έχει είναι το ίδιο με του CCD (ποιου CCD);
Και συνεχίζω...
Αυτή η φωτογραφία, τέλος πάντων, είναι φτιαγμένη για υπολογιστή ή τηλεόραση; Και ποιον υπολογιστή (Mac, PC, SGI, Κλπ) σε τι monitor (CRT, LCD), και ποια τηλεόραση;
Θα μπορούσα να συνεχίσω επ' άπειρον, νομίζω όμως ότι έγινε σαφές ότι το θέμα της αναπαράστασης οπτικών ερεθισμάτων, έτσι όπως εφαρμόζεται, είναι - ας μου επιτραπεί η έκφραση - χύμα στο κύμα. Αναρωτιέμαι πόσοι ερασιτέχνες (για να μην πω επαγγελματίες) φωτογράφοι λαμβάνουν όλα αυτά υπόψη πριν δημοσιεύσουν τη δουλειά τους στο διαδίκτυο. Αναρωτιέμαι, επίσης, πόσοι από τους θεατές (~ επίτιμους κριτές) της δουλειάς αυτής γνωρίζουν τι είναι αυτό που νομίζουν ότι βλέπουν. Πόσοι από αυτούς που θα σπεύσουν να αναφωνήσουν "χάλια ο προβολέας" (ή και το αντίθετο) έχουν προηγουμένως εξασφαλίσει ότι τόσο η φωτογραφία όσο και το monitor τους απεικονίζουν την πραγματικότητα.
Και μιας και το έφερε η κουβέντα... Είναι ή δεν είναι αυτός ο σκοπός της φωτογραφικής κάλυψης ενός τεστ προβολέα; Γιατί εάν η φωτογραφία δεν απεικονίζει αυτό που είδε ο reviewer τότε ποιος ο λόγος της δημοσίευσής της; Γιατί το λέω αυτό, θα μου πείτε. Το λέω γιατί κάθε φορά που βλέπω την υποσημείωση "οι φωτογραφίες δεν έχουν υποστεί την παραμικρή επεξεργασία", αναρωτιέμαι τι είναι αυτό... Πιστοποιητικό γνησιότητας που δηλώνει ότι η super-duper magic camera κατέγραψε επακριβώς τα δρώμενα, τα οποία επαλήθευσε ο συντάκτης στο monitor του και δημοσίευσε αναλλοίωτα, με τη σιγουριά ότι ο θεατής στην αντίπερα όχθη δεν θα δει άλλα αντί άλλων; Μα δε γίνεται αυτό, είναι αδύνατον! Και αφού είναι αδύνατον, γιατί να μην υποστούν επεξεργασία έτσι ώστε να είναι πράγματι χρήσιμες, με την κατάλληλη υποσημείωση; Εκτός κι αν αρεσκόμαστε στην άλλη υποσημείωση που λέει ότι "οι φωτογραφίες δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα"!
Επί της ουσίας
Όλες οι διατάξεις/συσκευές που αποτελούν κρίκο στην αλυσίδα της καταγραφής, μετάδοσης και αναπαραγωγής εικόνων, κινούμενων ή στατικών, υπόκεινται στον παράγοντα gamma. Όλες. Από το φιλμ, μέχρι την οθόνη, είτε αυτή είναι μεγάλη είτε είναι μικρή. Και μην πάει ο νους σας ότι αυτό συμβαίνει επειδή ο τελικός αποδέκτης είναι το μάτι μας, γιατί θα πέσετε έξω!
Η φωτοευαίσθητη χημική ουσία που χρησιμοποιείται στο φιλμ δεν έχει γραμμική αντίδραση στις μεταβολές φωτεινότητας. Το ίδιο συμβαίνει και με τους ψηφιακούς αισθητήρες. Η καθοδική λυχνία οθόνης (CRT) δεν έχει γραμμική αντίδραση στη μεταβολή τάσης. Το ίδιο συμβαίνει και με τα ψηφιακά πάνελ.
Το πρόβλημα περιπλέκεται από τα παρακάτω:
- Κάθε διάταξη μπορεί (και συνήθως έχει) διαφορετική τιμή gamma.
- Δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε πάντα ποια διάταξη διορθώνει το gamma της προηγούμενης, στην αλυσίδα αναπαραγωγής.
- Η ένδειξη "gamma=1.0" δεν σημαίνει πάντα ότι το gamma ισούται με 1. Μπορεί να σημαίνει ότι η συγκεκριμένη διάταξη στη συγκεκριμένη τιμή, χρησιμοποιεί το προκαθορισμένο gamma.
Η ρύθμιση ενός monitor μπορεί να γίνει είτε "με το μάτι", είτε με ειδικό εξοπλισμό, παρόμοιο με αυτόν που χρησιμοποιείται για τη ρύθμιση του προβολέα. Είναι ευνόητο πως το ειδικό όργανο φωτομέτρησης εγγυάται ακριβή αποτελέσματα, πλην όμως στο θέμα αυτό θα σας δείξω πως μπορείτε απλά, γρήγορα και χωρίς έξοδα να επιτύχετε όχι μόνο καλύτερο ποιότητα απεικόνισης αλλά και - το σπουδαιότερο - να βλέπετε αυτό περίπου που βλέπουν και οι άλλοι.
Η ρύθμιση του monitor με το μάτι, απαιτεί μία ή περισσότερες ειδικά σχεδιασμένες εικόνες αναφοράς, γνωστών και ως patterns. Αν και το διαδίκτυο είναι γεμάτο από αυτές, εγώ σχεδίασα μία ειδικά για το AVSite.
Η εικόνα είναι συνισταμένη διαφορετικών παραγόντων, και το gamma είναι ένας από αυτούς. Τα γνωστά σας ρυθμιστικά Brightness και Contrast είναι άλλοι δύο παράγοντες. Ακολουθούν η θερμοκρασία λευκού και φυσικά το χρώμα. Μπορούμε να χωρίσουμε τις ρυθμίσεις σε δύο κατηγορίες: ρυθμίσεις φωτεινότητας και ρυθμίσεις χρώματος. Η φωτεινότητα ενός εικονοστοιχείου ορίζεται από την εξής φόρμουλα:
L = C * I<sup>g</sup> + B
όπου:
<table><tr><td>L</td><td>=</td><td>η φωτεινότητα του pixel της οθόνης</td></tr><tr><td>C</td><td>=</td><td>η τιμή του Contrast</td></tr><tr><td>I</td><td>=</td><td>η τιμή του pixel της εικόνας</td></tr><tr><td>g</td><td>=</td><td>η τιμή του gamma</td></tr><tr><td>B</td><td>=</td><td>η τιμή του Brightness</td></tr></table>
Όλες οι τιμές, πλην του gamma, κανονικοποιούνται ως προς τη μονάδα, όπου το 0 αντιστοιχεί στο μαύρο (/ελάχιστη φωτεινότητα) και το 1 στο λευκό (/μέγιστη φωτεινότητα). Συνεπώς, το I ισούται με p/255 όπου p η τιμή του pixel στην κλίμακα sRGB (0-255). Η ανάγνωση της φόρμουλας μας διδάσκει τα εξής:
- Η τιμή του gamma ουδεμία επίδραση έχει στο μαύρο και το λευκό (τα 0 και 1 υψωμένα στο gamma παραμένουν 0 και 1)
- Η τιμή του Brightness χρησιμοποιείται ως σταθερά προστιθέμενη στο γινόμενο (C*I<sup>g</sup>). Λειτουργεί, δηλαδή, σαν κατώφλι φωτεινότητας. Αν και αυτό μας έχει οδηγήσει στο να θεωρούμε το Brightness ως το επίπεδο του μαύρου, είναι φανερό πως μια αυξημένη τιμή Brightness οδηγεί σε κλιπάρισμα του υψηλών τιμών φωτεινότητας. Να σημειωθεί πως ο όρος χρησιμοποιήθηκε εσφαλμένα στη CRT τεχνολογία, όπου πράγματι σήμαινε Black Level, με την έννοια ότι αφορούσε το ελάχιστο επίπεδο τάσης της καθοδικής λυχνίας. Στην ψηφιακή επεξεργασία εικόνας η επίδραση του Brightness είναι καθολική μετακινώντας το φάσμα τιμών ισόποσα και προς τις δύο κατευθύνσεις (+/-), πλην όμως και προς χάριν συμβατότητας στις συσκευές απεικόνισης χρησιμοποιείται με την ιστορική του έννοια.
- Η τιμή του Contrast χρησιμοποιείται ως πολλαπλασιαστής της τιμής του pixel. Λειτουργεί, δηλαδή, ως αυξητικό της φωτεινότητας. Αυτό μας έχει οδηγήσει στο να θεωρούμε το Contrast ως το επίπεδο του λευκού, είναι όμως φανερό πως μια αυξημένη τιμή Contrast κρασάρει τους μεσαίους τόνους. Όπως και στην περίπτωση του Brightness, ο όρος χρησιμοποιήθηκε εσφαλμένα στη CRT τεχνολογία, όπου πράγματι σήμαινε White Level, με την έννοια ότι αφορούσε το μέγιστο επίπεδο τάσης της καθοδικής λυχνίας. Στην ψηφιακή επεξεργασία εικόνας η επίδραση του Contrast είναι εντελώς διαφορετική αφού αυξάνει το δυναμικό της εύρος, "ανοίγοντάς" την και προς τα δύο φασματικά όρια ή το αντίθετο (αρνητική τιμή), κάτι που δεν μπορεί να συμβεί στην παραπάνω φόρμουλα.
- Η τιμή του gamma λειτουργεί (όπως έχουμε πει) λογαριθμικά, έχοντας μεγαλύτερη επίδραση στους μεσαίους τόνους και μικρότερη στο άνω και κάτω άκρο του φάσματος.
Ρυθμίσεις
Η συνημμένη καρτέλα αφορά τη ρύθμιση της φωτεινότητας, και όχι του χρώματος. Για το χρώμα πρέπει να κάνετε τα εξής:
- Χρησιμοποιείστε το κατάλληλο για το monitor σας ICC Color Profile. Θα το βρείτε στο συνοδευτικό CD-ROM ή στο site του κατασκευαστή. Είναι ένα μικρό αρχείο το οποίο δηλώνετε στο σχετικό διάλογο των προχωρημένων ρυθμίσεων απεικόνισης.
- Ρυθμίστε τη θερμοκρασία του monitor στους 6500 βαθμούς Kelvin. Εάν δεν το έχετε κάνει ήδη, η αλλαγή θα σας σοκάρει! Δώστε λίγο χρόνο στον εαυτό σας για να συνηθίσει.
- Το monitor θα πρέπει να έχει ήδη συμπληρώσει περί τα 30 λεπτά λειτουργίας.
- Θα πρέπει να είστε ξεκούραστοι και τα μάτια σας σε καλή κατάσταση.
- Χρησιμοποιείστε τον ίδιο περιβάλλοντα φωτισμό με τον οποίο συνήθως εργάζεστε στον υπολογιστή σας. Αποφύγετε τις ακραίες καταστάσεις (σκοτάδι - άπλετο φως) καθώς και την απευθείας έκθεση του monitor ή των ματιών σας στο φως.
- Καθήστε όσο μακρύτερα από το monitor μπορείτε (τουλάχιστον 1,5 μέτρο)
- Φροντίστε ώστε να βλέπετε την κάρτα ρύθμισης στο κέντρο της οθόνης και κάθετα. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό στην περίπτωση που το monitor σας μεταβάλλει τη φωτεινότητα ανάλογα με τη γωνία θέασης. Δυστυχώς, πολλά "φτηνά" monitors συμπεριφέρονται με αυτόν τον τρόπο, κάτι το οποίο θα δυσχεράνει πολύ τη ρύθμιση.
- Οι ρυθμίσεις μπορούν να γίνουν ή με τα ρυθμιστικά του monitor ή με τα ρυθμιστικά του οδηγού της κάρτας γραφικών - όχι με συνδυασμό των δύο. Είθισται να ρυθμίζουμε τη συσκευή απεικόνισης και όχι την πηγή, πλην όμως είναι δύσκολο να βρείτε ρυθμιστικό gamma σε monitor. Επίσης, τα Brightness και Contrast λειτουργούν διαφορετικά σε ένα CRT monitor απ ότι σε ένα LCD (ειδικότερα της χαμηλής κατηγορίας τιμών), καθώς και διαφορετικά στο επίπεδο του οδηγού της κάρτας γραφικών. Ίσως χρειαστεί να δουλέψετε και με τις δύο περιπτώσεις ώστε να διαπιστώσετε τι λειτουργεί καλύτερα στην περίπτωσή σας. Δυστυχώς, άλλα monitors έχουν καλά ρυθμιστικά και άλλα όχι.
- Βεβαιωθείτε πως δεν έχετε ήδη κάποιο βοηθητικό πρόγραμμα ρύθμισης gamma ενεργό. Παλιές εκδόσεις του Photoshop, για παράδειγμα, συνοδευόντουσαν με το "Adobe Gamma Loader". Εάν έχετε, θα πρέπει να το απενεργοποιήσετε.
Ρύθμιση του Brightness
Το πάνω αριστερά τετράγωνο περιέχει 3 τόνους του μαύρου. Ρυθμίζετε το Brightness στο χαμηλότερο σημείο έτσι ώστε να χαθεί το τετράγωνο στο μαύρο υπόβαθρο. Κατόπιν, αυξάνετε σταδιακά μέχρι το χαμηλότερο σημείο στο οποίο είστε σε θέση να διακρίνετε ευκρινώς τους τρεις τόνους.
Ρύθμιση του Contrast
Το πάνω δεξιά τετράγωνο περιέχει 3 τόνους του λευκού. Ρυθμίζετε το Contrast στο υψηλότερο σημείο έτσι ώστε να βλέπετε τους τρεις τόνους σαν έναν. Κατόπιν, μειώνετε σταδιακά μέχρι το υψηλότερο σημείο στο οποίο είστε σε θέση να διακρίνετε ευκρινώς τους τρεις τόνους.
Επανέλεγχος
Ελέγξτε και πάλι το Brightness (ειδικότερα εάν χρησιμοποιήτε την ψηφιακή ρύθμιση του οδηγού της κάρτας γραφικών), καθώς υπάρχει περίπτωση να επηρεάστηκε από το Contrast και να χρειάζεται μικρο-ρύθμιση.
Ρύθμιση του gamma
Το πάνω μεσαίο τετράγωνο αποτελείται από εναλασσόμενες οριζόντιες μαύρες και λευκές γραμμές οι οποίες περικλείουν ένα μικρότερο τετράγωνο με φωτεινότητα 27%.
Αυτή είναι λίγο δύσκολη και περίεργη ρύθμιση, πλην όμως εφικτή. Σκοπός σας είναι να ρυθμίσετε το gamma στο επίπεδο το οποίο το μεσαίο τετράγωνο θα έχει την ίδια φωτεινότητα με το τετράγωνο που το περικλείει.
- Βεβαιωθείτε πως έχετε τσεκάρει την επιλογή "όλα τα χρώματα".
- Καθίστε όσο μακρύτερα γίνεται από το monitor. Δεν πρέπει να είστε σε θέση να διακρίνετε τις οριζόντιες γραμμές.
- Μισοκλείστε τα μάτια, στο σημείο που ίσα να βλέπετε τα δύο τετράγωνα.
- Ρυθμίστε το gamma στο μέγιστο και το ελάχιστο επίπεδο ώστε να διαπιστώσετε πως ακριβώς το μεσαίο τετράγωνο αλλάζει φωτεινόττηα σε σχέση με αυτό που το περιβάλλει. Κατόπιν, στενεύετε σταδιακά τον "κλοιό" μέχρι το σημείο που τα δύο τετράγωνα σας φαίνονται το ίδιο φωτεινά.
Επανέλεγχος
Ελέγξτε και πάλι το Brightness και το Contrast, καθώς υπάρχει περίπτωση να επηρεάστηκαν από το gamma και να χρειάζονται μικρο-ρύθμιση.
Οι κλίμακες του γκρι (gray ramps)
Η καρτέλα ρύθμισης περιλαμβάνει και δύο κλίμακες του γκρι, από 10 έως 100%, ανά 10%.
Η δεύτερη κλίμακα είναι ισοσταθμισμένη, με την έννοια ότι οι τιμές της έχουν υποστεί διόρθωση ως προς το αντίστροφο του gamma 2.2. Για παράδειγμα, το κουτάκι του 50%, στην πρώτη κλίμακα έχει την τιμή (0.5*255), ενώ στη δεύτερη την τιμή (0.5*255)<sup>1/2.2</sup>.
Ο λόγος που το έκανα αυτό είναι για να σας δείξω πως θα βλέπαμε την κλίμακα του γκρι εάν δεν υπήρχε το gamma! Όπως παρατηρείτε, ενώ στην πρώτη κλίμακα οι μεταβολές φωτεινότητας είναι διακριτές και ισόβαθμες, η δεύτερη κλίμακα εμφανίζεται επίπεδη. Εννοείται, ότι αυτά που λέω έχουν νόημα και μπορείτε να τα αντιληφθείτε εφόσον έχετε ήδη ρυθμίσει το σύστημά σας.
Τα χρωματικά gamma
Η καρτέλα ρύθμισης περιλαμβάνει, ακόμη, και gamma patterns ανά κανάλι. Μπορείτε να τα χρησιμοποιήσετε (με τον ίδιο τρόπο, όπως και πριν) εάν διαπιστώσετε ότι κάποιο κανάλι παρουσιάζει απόκλιση. Σε μια τέτοια περίπτωση, η κλίμακα του γκρι θα εμφανιστεί χρωματισμένη και όχι ουδέτερη.
Επεξηγήσεις - Ερμηνεία
Τα patterns του μαύρου και του λευκού βασίστηκαν σε έρευνες σχετικές με τη φυσική ένταση ενός ερεθίσματος και την αντίληψης αυτού, όπως των Weber–Fechner και Stevens. Σκοπός είναι η εύρεση των πλησιέστερων επιπέδων φωτεινότητας, η μεταβολή των οποίων γίνεται διακριτή. Τα επίπεδα διαφέρουν μεταξύ μαύρου και λευκού για τον απλούστατο λόγο ότι διαφέρει και η ευαισθησία τους ματιού μας σε αυτά.
Τα patterns ρύθμισης του gamma βασίζονται σε μια ιδέα τόσο απλή και ταυτόχρονα αποτελεσματική, όσο και το αυγό του Κολόμβου.
Οι εναλλασσόμενες μαύρες και άσπρες γραμμές, από απόσταση, δημιουργούν την αίσθηση του γκρι και μάλιστα, μιας και δεν επηρεάζονται από τη ρύθμιση gamma, του γκρι 50%. Δεν έχουμε παρά να τις αντιπαραβάλλουμε με έναν μεσαίο τόνο ο οποίος μετά τη διόρθωση gamma να μας δίνει την ίδια αίσθηση. Αυτός δεν είναι άλλος από τον 186, αφού (186/255)<sup>2.2</sup>=0.5, ήτοι 50%!
Επίλογος
Αν και το κείμενο θα σας πάρει λίγη ώρα για να το διαβάσετε, οι ρυθμίσεις είναι υπόθεση ολίγων λεπτών. Αφιερώστε αυτόν τον χρόνο και δεν θα το μετανιώσετε. Αρχικά, είναι πολύ λογικό να αισθανθείτε άβολα με τη νέα σας εικόνα. Είναι καθαρά θέμα συνήθειας και μετά από 1-2 μέρες θα πάψει να σας απασχολεί.
Όπως πάντα, στη διάθεσή σας για περαιτέρω διευκρινήσεις...
rof:
