Ρυθμίστε το πικάπ σας

[Costas Coyias]

Θέλοντας εδώ και αρκετόν καιρό να (ξανα) γράψω ένα -ας το πούμε- άρθρο, για τον τρόπο με τον οποίο μπορεί κάποιος να ρυθμίσει ένα πικάπ, το ανέβαλα πολλές φορές, για διαφόρους λόγους. Αναλόγως με τη διάθεση της στιγμής, άλλες φορές ήθελα να το γράψω σε συμπαγή μορφή, κάτι σαν γρήγορο τυφλοσούρτη του στυλ ψεκάστε – σκουπίστε – τελειώσατε, και άλλες φορές ήθελα να το παραθέσω περισσότερο εκτεταμένο, στοιχειοθετώντας τους κυριωτέρους λόγους για τους οποίους πρέπει αυτή η ρύθμιση να γίνει με βάση κάποιες λεπτομέρειες που διαφοροποιούνται κατά περίπτωσιν.

Προσπαθώντας να συγκεράσω αυτές τις δύο προσεγγίσεις, αποφάσισα να γράψω αυτό το κείμενο χωρισμένο σε δύο ενότητες, με την πρώτη να αφορά τη διαδικασία της ρύθμισης και τη δεύτερη να περιλαμβάνει κάποια γιατί και διότι που τη διέπουν.

Πριν προχωρήσουμε, πρέπει να έχετε υπ’ όψιν κάποια πολύ βασικά και απλά πράγματα!

1. Ακολουθώντας τη διαδικασία που θα διαβάσετε, μπορείτε να ρυθμίσετε οποιοδήποτε πικάπ. Θα μου πείτε, πολύ αλαζονικό, πολύ –χμ…- ισοπεδωτικό ακούγεται αυτό! Κι όμως! Όλα τα πικάπ προορίζονται για την ανάγνωση δίσκων με συγκεκριμένες, κοινές προδιαγραφές, και επομένως μπορούν να ρυθμισθούν με συγκεκριμένο και ενιαίο τρόπο. Αν κάποιος σας πει πως το πικάπ Α πρέπει να ρυθμισθεί έτσι, και το Β αλλιώς, είναι σκόπιμο να τον προσπεράσετε, εκτός αν αναφέρεται σε κάποιες συγκεκριμένες λεπτομέρειες που θα δούμε παρακάτω.
2. Για να ρυθμίσετε ένα πικάπ, δεν χρειάζεται να προσφύγετε στη βοήθεια ενός γκουρού ή «γκουρού». Μπορείτε να το κάνετε μόνος σας –ή μόνη σας. Απλώς, επειδή πρόκειται για διαδικασία που χρειάζεται κάποια ακρίβεια και λιγάκι ντελικάτους χειρισμούς, είναι σκόπιμο να κάνετε αυτή τη δουλειά με ηρεμία, κάποιο χαλαρό απόγευμα που δεν θα έχετε πίεση χρόνου να προλάβετε αυτό και εκείνο και το άλλο. Βέβαια, υπάρχει και το ενδεχόμενο να έχετε προσωπικά την ανάγκη να προσφύγετε στη βοήθεια κάποιου γκουρού, έτσι, για να έχετε να το λέτε στους φίλους σας με καμάρι. Σε μια τέτοια περίπτωση, γιατί όχι; Μπορείτε να προσκαλέσετε αυτόν τον γκουρού, να σας ρυθμίσει το πικάπ σας, να τον κεράσετε το άνθρωπο και παγωτό καϊμάκι, και να περάσετε μαζί ένα ευχάριστο απόγευμα.
3. Για να ρυθμίσετε ένα πικάπ, δεν χρειάζεται να ξέρετε μαθηματικά! Άλλο πράγμα να θέλετε να εμβαθύνετε στον τρόπο λειτουργίας του. Για να το ρυθμίσετε, λίγα κι απλά πράγματα χρειάζεστε, πώς να διαβάζετε ένα αλφάδι και πώς να μετράτε μια απόσταση σε χιλιοστά με ένα χάρακα. Ε, άμα σας δυσκολεύουν τα χιλιοστά, τι να σας πω, ίσως κι αυτό να μην πειράζει – θα δείτε παρακάτω γιατί.

Πάντως, σε όλες τις περιπτώσεις, η ρύθμιση ενός πικάπ έχει διττό στόχο, την κατά το δυνατόν ακριβή ανάγνωση του δίσκου, η οποία πρέπει να είναι κατά το δυνατόν απρόσκοπτη – αλλιώς δεν θα είναι ακριβής, ή μάλλον, θα είναι ακριβής, αλλά όχι εντελώς!

 

[Costas Coyias]

Απάντηση: Ρυθμίστε το πικάπ σας

Α. Ένας ορθός τρόπος ρύθμισης

Όπως ασφαλώς γνωρίζετε, το πικάπ είναι μια μηχανή ανάγνωσης φωνογραφικών δίσκων τύπου microgroove, τεχνολογία η οποία εισήχθη σε βιομηχανική εφαρμογή κατά την εκπνοή της δεκαετίας του 1940 (γύρω στο ‘48 – ‘49), παγιώθηκε ως προς τις τεχνικές λεπτομέρειές της έως το έτος 1955, και από τότε εξακολουθεί να μας υπηρετεί έως σήμερα, έχοντας γνωρίσει τη μέγιστη εμπορική της ακμή κατά την εικοσαετία 1970 - 1990. Από το έτος 1990 και εντεύθεν, το αναλογικό πικάπ άρχισε να φθίνει εμπορικά, υποχωρώντας έναντι της προέλασης της ψηφιακής τεχνολογίας, η οποία εισήχθη πρώτα στη διαδικασία ηχογράφησης, και σταδιακά πέρασε και στην εμπορική της εφαρμογή.

Σε όλες τις περιπτώσεις, ένα πικάπ αποτελείται από τρία βασικά δομικά στοιχεία, μια βάση η οποία φέρει το περιστρεφόμενο πλατώ, ένα βραχίονα και μια κεφαλή ανάγνωσης, σταθερά αναρτημένη στο άκρο του βραχίονα. Καθ’ όλη τη διάρκεια της πορείας του δίσκου microgroove έως σήμερα, ο καταναλωτής είχε στη διάθεσή του να επιλέξει και να αγοράσει πικάπ σε διάφορες μορφές. Κατά τη διάρκεια της μεγάλης ακμής αυτής της τεχνολογίας, η κύρια μορφή του πικάπ ήταν υλοποιημένη σε ενιαίο προϊόν, δηλαδή σε ένα ολοκληρωμένο πικάπ με πλατώ, βραχίονα και κεφαλή έτοιμα, συναρμολογημένα στο εργοστάσιο, τέλος πάντων, μια συσκευή που την έβγαζες από τη συσκευασία της, και την έβαζες κατ’ ευθείαν να παίξει. Σε άλλες περιπτώσεις, το τελικό προϊόν περιελάμβανε μόνο πλατώ και βραχίονα, παρέχοντας στον καταναλωτή την ευχέρεια της επιλογής μιας κεφαλής της αρεσκείας του, ενώ, βεβαίως, κάτι τέτοιο ήταν εφικτό και ως δυνατότητα αναβάθμισης ενός πλήρους πικάπ, σε πλείστες των περιπτώσεων. Βεβαίως, δεν έλειπαν και τελικά προϊόντα εξειδικευμένου καταναλωτικού προσανατολισμού, σκέτα πλατώ, σκέτοι βραχίονες και χωριστές κεφαλές, ώστε να δίνουν ελευθερία επιλογής από μέρους του καταναλωτή, στο χαμηλομεσαίο και άνω επίπεδο τιμής.

Σήμερα, αυτά τα εξειδευμένα προϊόντα είναι πλέον κοινός τόπος, αφ’ ενός διότι καλλιεργούν την καταναλωτική αυταρέσκεια του προσωπικώς επιλέγειν που λίγο-πολύ έχουμε όλοι, αλλά και διότι το αναλογικό πικάπ, τουλάχιστον από μέρους των κατασκευαστών, πλασάρεται ως ένα μέσο αναπαραγωγής για «λίγους, εκλεκτούς και πιστούς» στον αναλογικό ήχο, ο οποίος στα στούντιο ηχογράφησης είναι παρελθόν, εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων και μόνον κατά περίπτωση. Έτσι, αν ανήκεις στους λίγους και εκλεκτούς των αναλογικών, ε, θέλεις ρε παιδί μου και την ανάλογη καστομιά, να συνθέτεις μόνος σου ένα πλήρες πικάπ, αγοράζοντας χωριστά κομμάτια, να δίνεις την εικόνα του μπασμένου στα πράγματα, του «ψαγμένου».

Εάν σ’ αυτά προσθέσετε και τις διάφορες επιλογές ως προς την αρχιτεκτονική έδρασης του πλατώ, τον τρόπο μετάδοσης της κίνησης από τον κινητήρα, την αρχιτεκτονική του βραχίονα και της κεφαλής, καθώς επίσης και την επανάκαμψη των προενισχυτών RIAA ως ξεχωριστών συσκευών, εύλογα εξάγεται το συμπέρασμα, πως το πικάπ είναι ένας τρόπος για να ακούει κανείς μουσική, ο οποίος, όμως, έχει πολύ παιχνίδι, προσωπικές πινελιές, καστομιές και άλλα παρόμοια, τη στιγμή που ένα CD player δεν είναι παρά ένα κουτί που καταπίνει ένα δίσκο και απλώς το βάζεις και παίζει, και σου δείχνει κάτι νουμεράκια σε μια μικρή οθόνη. Βεβαίως, και στο ψηφιακό πεδίο υπάρχει πλέον ένα ευρύτατο πεδίο συνδυασμών ξεχωριστών DAC με διαφόρους τρόπους σύνδεσης, μουσικά αρχεία διαφόρων τύπων, συμπιεσμένα, ασυμπίεστα, και σε containers διαφόρων μορφών, οπότε αντίστοιχο «παιχνίδι» έχει στη διάθεσή του και κάποιος που ακούει μουσική εγγεγραμμένη σε ψηφιακή μορφή. Έτσι, είναι όλοι ευχαριστημένοι!

Παραμένοντας στο αναλογικό πικάπ, η διαδικασία ρύθμισής του μπορεί να αναλυθεί σε τρία στάδια, την επιλογή και αγορά του, την επιλογή του σημείου στο οποίον αυτό θα τοποθετηθεί, μέσα σε κάποιο οικιακό δωμάτιο, και τη βελτιστοποίηση της ρύθμισής του.

 

[Costas Coyias]

Απάντηση: Ρυθμίστε το πικάπ σας

1. Επιλέγοντας και αγοράζοντας

Ψάχνοντας να αγοράσετε πικάπ, θα διαπιστώσετε πως τα προϊόντα που θα βρείτε στην πιάτσα χωρίζονται σε δύο κατηγορίες, με δύο διαφορετικά κριτήρια, τον τρόπο έδρασης του πλατώ στο σασί του πικάπ, στο «κουτί του», και τον τρόπο μετάδοσης της κίνησης από τον κινητήρα στο πλατώ.

Έτσι, όσον αφορά το πρώτο κριτήριο, θα βρείτε πικάπ χωρίς ανάρτηση και πικάπ με ανάρτηση. Καθεμιά από αυτές τις δύο σχεδιαστικές επιλογές έχει ανάλογα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα, καθώς ο σχεδιασμός και η κατασκευή ενός πικάπ χωρίς ανάρτηση είναι πιο εύκολος, ενώ ένα τέτοιο προϊόν είναι περισσότερο ευπαθές στους εξωγενείς κραδασμούς. Από την άλλη, ένα πικάπ με ανάρτηση εγείρει σχεδιαστικές και κατασκευαστικές δυσκολίες, όντας, όμως, μακράν πιο αναίσθητο στους εξωγενείς κραδασμούς. Αυτό ανακλάται στην κάπως αυξημένη τιμή του, χωρίς αυτό να σημαίνει πως ένα πικάπ με ανάρτηση είναι πολύ ακριβό. Απλώς, θα είναι ακριβότερο από κάποιο άλλο, αντίστοιχο, χωρίς ανάρτηση. Βεβαίως, υπάρχουν πικάπ χωρίς ανάρτηση, των οποίων το σασί έχει πολύ μεγάλη μάζα, ώστε αυτή να το αναισθητοποιεί από εξωγενείς κραδασμούς, χωρίς, όμως αυτή η λύση να αποδίδει τόσο καλά, όσο ένα πικάπ με ανάρτηση.

Βεβαίως, στο παιχνίδι είναι ενταγμένη και η μόδα, η εμφάνιση, αλλά βεβαίως και η εντελώς αυθαίρετα υψηλή τιμολόγηση ενός τέτοιου προϊόντος, μιας και ενδόμυχα ένας όχι πολύ υποψιασμένος χαϊφιντελίστας ρέπει προς το ακριβώτερο, προσδοκώντας αυτό να αποδίδει και καλύτερα, είτε ανήκει στη μια, είτε στην άλλη κατηγορία.

Αναλόγως του δευτέρου κριτηρίου, όπως ανέφερα πιο πάνω, θα βρείτε πικάπ με κίνηση ιμάντα και με άμεση κίνηση. Στην πρώτη περίπτωση, το πικάπ φέρει έναν σύγχρονο, δηλαδή έναν κινητήρα εναλλασσομένου ρεύματος, του οποίου ο ρυθμός περιστροφής εξαρτάται από τη συχνότητα αυτού του ρεύματος. Δεδομένου δε του γεγονότος, ότι η συχνότητα του δικτύου ηλεκτροδότησης ελέγχεται αυστηρά, ένας τέτοιος κινητήρας τροφοδοτείται κατ’ ευθείαν από την πρίζα με 230V AC. Ένας τέτοιος κινητήρας μπορεί να είναι στην απλούστερη περίπτωση 4πολικός, πολύντροφος δηλαδή, οπότε το ράουλό του θα είναι μικρής ακτίνας σε σχέση με την ακτίνα της περιφέρειας του πλατώ, ενώ ράουλο σχετικά μεγαλύτερης ακτίνας προδίδει την παρουσία κινητήρα περισσοτέρων πόλων, συνήθως 16 ή 24.

Στην δεύτερη κατηγορία, το πλατώ είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τον κινητήρα, υπό την έννοιαν πως ο άξονάς του είναι προέκταση του άξονα του κινητήρα. Έτσι, ο κινητήρας πρέπει να περιστρέφεται αργά, με 33 ή 45 στροφές ανά λεπτό, κάτι που εκ πρώτης όψεως φαντάζει εύκολο, αλλά μόνον τέτοιο δεν είναι. Ο κινητήρας σε ένα τέτοιο πικάπ τροφοδοτείται και πάλι με εναλλασσόμενο ρεύμα, του οποίου, όμως η συχνότητα ελέγχεται ηλεκτρονικά, ώστε να είναι σταθερός και ακριβής ο ρυθμός περιστροφής, ενώ για να διευκολύνεται η κατάσταση, το πλατώ ενός τέτοιου πικάπ έχει σχετικά μεγάλη μάζα στην περιφέρειά του, πράγμα που το προσδίδει ικανή ροπή αδρανείας προς όφελος της σταθερότητας περιστροφής. Μάλιστα, σε ένα τέτοιο πικάπ είναι πολύ εύκολη η παροχή μικρομετρικής ρύθμισης στροφών στο χρήστη, αλλάζοντας λίγο τη συχνότητα του ρεύματος με κάποιο ποτενσιόμετρο. Ας τα δούμε αυτά λιγάκι σχηματοποιημένα (συγχωρήστε με για τα χεβυμεταλλάδικα χρώματα)…

 

[Costas Coyias]

Απάντηση: Ρυθμίστε το πικάπ σας

Εικόνα 1. Εδώ βλέπετε σε κατακόρυφη τομή σχηματοποιημένο τον τρόπο κατασκευής ενός πικάπ με ανάρτηση και κίνηση με ιμάντα, μιας και σχεδόν όλα τα πικάπ ανάρτησης έχουν τέτοιου είδους μετάδοση. Το σασί του πικάπ εδράζεται επάνω στην επιφάνεια του επίπλου μέσω ακίδων, κάτι πολύ της μόδας. Αντ’ αυτών, θα μπορούσε να έχει ελαστικά παρεμβύσματα, που είναι περισσότερο αποτελεσματικά. Επάνω στο σασί εδράζεται άρρηκτα (ή μέσω ελαστικών συνδέσμων) ο κινητήρας, ο οποίος δίνει κίνηση σε ένα υποπλατώ, που έχει διάμετρο μικρότερη από τη στάνταρ διάμετρο 12 ιντσών που έχει το πλατώ. Το πλατώ με το υποπλατώ είναι άρρηκτα συνδεδεμένα, και φέρουν κοινόν άξονα, ο οποίος μπαίνει μέσα σε ένα πηγάδι και πατά στον πάτω επάνω σε μια μπίλια. Φυσικά, ο άξονας εφάπτεται σχεδόν τέλεια στην πλευρική επιφάνεια του πηγαδιού, ενώ ανάμεσα στα δύο παρεμβάλλεται ένα λεπτό φιλμ λιπαντικού. Τέλος, το πηγάδι με το πλατώ, καθώς και η βάση του βραχίονα εδράζονται σε ένα υποσασί, το οποίον αναρτάται στο κυρίως σασί μέσω ελατηρίων. Για λόγους παραστατικότητας, τα ελατήρια αναπαρίστανται στο σχήμα σε κυλινδρική μορφή, και συμπιέζονται. Στην πραγματικότητα και σε πλείστες των περιπτώσεων, τα ελατήρια είναι σπειροειδούς μορφής και δεν συμπιέζονται, αλλά εκτείνονται (τεντώνονται), αποκτώντας έτσι κωνικό σχήμα, ώστε να απορροφούν όλες τις ταλαντώσεις του υποσασί, τόσο κατακόρυφα, όσο και οριζόντια. Έτσι, σ’ αυτήν τη μορφή του, το πικάπ δέχεται κραδασμούς εξωγενείς μόνον από τον αέρα και μόνον στα δομικά μέρη του υποσασί, καθώς άλλοι κραδασμού που δονούν το σασί, προερχόμενοι τόσον από τον αέρα όσο και από το δάπεδο, ειδικά αν αυτό είναι ξύλινο, απορροφώνται από τα ελατήρια, ενώ οι κραδασμοί του κινητήρα απορροφώνται από τον ιμάντα, που είναι βεβαίως αρκούντως ελαστικός.

Εικόνα 2. Η άλλη ακραία περίπτωση, όπου το πικάπ είναι ενιαία, συμπαγής κατασκευή, καθώς όλα τα επιμέρους δομικά μέρη του (ενιαίο σασί, κινητήρας, πλατώ, βάση βραχίονα) είναι άρρηκτα συνδεδεμένα μεταξύ τους, δηλαδή συνδεδεμένα με τρόπο ανελαστικό. Επίσης, δεν υπάρχει ιμάντας, καθώς το πλατώ είναι άμεσης οδήγησης, καθώς ο άξονάς του είναι προέκταση του άξονα του κινητήρα. Εδώ, τα μόνα μέρη που μπορούν να απορροφήσουν τους εξωγενείς κραδασμούς είναι οι ακίδες, επάνω στις οποίες εδράζεται ολόκληρο το πικάπ, έχοντας κάποια αναισθησία σε υψίσυχνους κραδασμούς, δηλαδή κραδασμούς με μεγάλες επιταχύνσεις, ή τυχόν ελαστικά πόδια, που είναι περισσότερο αποτελεσματικά, καθώς η απορρόφηση κραδασμών ξεκινά από συγκριτικά χαμηλότερη συχνότητα, καθώς το σύστημα έχει μεγαλύτερο Q, πιο «αργή» απόσβεση.

Εικόνα 3. Εδώ βλέπετε ένα πικάπ χωρίς ανάρτηση, αλλά με κίνηση ιμάντα, ενώ το σασί είναι ογκωδέστερο, έχει υψηλότερη μάζα, ώστε να είναι πιο αναίσθητο στους εξωγενείς κραδασμούς, αλλά και στους κραδασμούς που τυχόν παράγει ο κινητήρας, καθώς αυτός είναι άμεσα τοποθετημένος στο σασί, ή έστω με χρήση κάποιων ελαστικών συνδέσμων.

Εικόνα 4. Πρόκειται για παραλλαγή του προηγουμένου πικάπ, με τον κινητήρα τοποθετημένο εξωτερικά, καθώς αυτός εδράζεται μόνος του επάνω στην επιφάνεια του επίπλου.

 

[Costas Coyias]

Απάντηση: Ρυθμίστε το πικάπ σας

Εικόνα 5. Στην εικόνα αυτή αναπαρίσταται ένα πικάπ μιας κάποιας αρχιτεκτονικής, αλλά το σημαντικό είναι ο σχεδιασμός του πηγαδιού, καθώς αυτό είναι ανεστραμμένο, αποτελώντας κοίλωμα του πλατώ. Εδώ η μπίλια είναι στην κορυφή του άξονα, και έτσι το πλατώ αντί να «πατάει», κρέμεται από τη μπίλια, σαν καμπάνα. Υπό την προϋπόθεση πως το πλατώ είναι οριζοντιωμένο, αυτή η λύση προσφέρει μικρές πλευρικές δυνάμεις επαφής, προς όφελος της τριβής και ίσως με κάπως μειωμένο θόρυβο, καθώς σε μακροχρόνια βάση, το σύστημα θα έχει μικρές πλευρικές φθορές.

Εικόνα 6. Εδώ βλέπετε την αρχιτεκτονική ενός πικάπ με κίνηση τροχαλίας (wheel drive). Δημοσιεύω αυτήν την εικόνα μόνο για ιστορικούς λόγους, καθώς αυτή η σύλληψη έχει εγκαταλειφθεί προ πολλού, κάπου στο μέσο της δεκαετίας του ’70. Αυτός ο τρόπος κίνησης υπέφερε από υψηλό θόρυβο, αφού το πλατώ ερχόταν σε επαφή με τον άξονα του κινητήρα μέσω του σκληρού ελαστικού της τροχαλίας, χώρια το γεγονός, ότι η επαφή της τροχαλίας με το ράουλο του κινητήρα και το πλατώ ήταν αρκετά σφιχτή, ώστε να μην παρουσιάζονται προβλήματα ολίσθησης, κάτι που θα απέβαινε σε ανακρίβεια περιστροφής και «φαλτσάρισμα» της μουσικής.

 

[Costas Coyias]

Απάντηση: Ρυθμίστε το πικάπ σας

Έχοντας επιλέξει ένα πλατώ και κάποιον βραχίονα, αυτό που μένει είναι, να επιλέξετε την κατάλληλη κεφαλή. Αυτή η επιλογή είναι κρίσιμη, καθώς η ανάρτηση της βελόνας της κεφαλής πρέπει να ταιριάζει μηχανικά με τον βραχίονα. Για να γίνει αυτό κατανοητό, είναι σκόπιμο να δούμε πώς ιχνηλατεί η ακίδα το αυλάκι του δίσκου.

Κατ’ αρχάς, η κεφαλή είναι μια παλινδρομική γεννήτρια εναλλασσομένου ρεύματος μεταβλητής τάσης και μεταβλητής συχνότητας. Αναλόγως της αρχιτεκτονικής της, μια κεφαλή μπορεί να είναι κινητού μαγνήτη, κινητού πηνίου ή κινητού σιδήρου, όπως αναπαριστά η εικόνα 7.

Εικόνα 7. Η Αρχή λειτουργίας των τριών τύπων κεφαλών πικάπ, κινητού μαγνήτη (επάνω), κινητού πηνίου (μέσο) και κινητού σιδήρου (κάτω). Στην πρώτη περίπτωση, η βελόνα κινεί έναν μαγνήτη στο διάκενο του πυρήνα ενός πηνίου, οπότε στα άκρα του πηνίου παρουσιάζεται ηλεκτρική τάση. Δηλαδή, το πηνίο είναι ο στάτορας της ηλεκτρογεννήτριας και ο μαγνήτης ο ρότορας. Στη δεύτερη περίπτωση, οι ρόλοι είναι ανεστραμμένοι, καθώς η βελόνα κινεί ένα πηνίο στο διάκενο ενός σταθερού μαγνήτη. Στην τρίτη περίπτωση, το πηνίο είναι τυλιγμένο επάνω σε σταθερό μαγνήτη, στο διάκενο του οποίου η βελόνα κινεί μια ράβδο σιδηροπυρήνα.

 

[Costas Coyias]

Απάντηση: Ρυθμίστε το πικάπ σας

Στην πραγματικότητα, μιλώντας για στερεοφωνικό ήχο, η βελόνα της κεφαλής είναι αναρτημένη σημειακά, ώστε να μπορεί να περιστρέφεται γύρω από δύο άξονες. Δείτε την εικόνα 8 που ακολουθεί.

Εικόνα 8.

Για την περίπτωση, η εικόνα αυτή αναπαριστά καλλιτεχνική απεικόνιση του εσωτερικού μιας κεφαλής κινητού πηνίου. Έτσι, έχουμε την ακίδα (stylus) που ιχνηλατεί το αυλάκι, καθώς και τη βελόνα (cantilever), στο άκρο της οποίας είναι τοποθετημένη η ακίδα. Η ακίδα με τη σειρά της φέρει δύο μαγνήτες, καθένας από τους οποίους κινείται μέσα στο διάκενο του πυρήνα του αντιστοίχου πηνίου. Καθώς η ακίδα ιχνηλατεί το αυλάκι, περιστρέφει τη βελόνα γύρω από δύο άξονες, όπως δείχνει η επόμενη εικόνα.

Εικόνα 8α.

Καθένας από αυτούς του άξονες συμπίπτει με τον άξονα της αντίστοιχης μαγνητικής ράβδου. Έτσι, όταν η ακίδα ιχνηλατεί το εσωτερικό πρανές του αυλακιού, περιστρέφει τη βελόνα περί τον κόκκινο άξονα, κρατώντας την αντίστοιχη μαγνητική ράβδο ακίνητη, και κινώντας την άλλη. Επομένως, ο οπλισμός της ηλεκτρογεννήτριας που παράγει το ρεύμα του αριστερού καναλιού είναι αυτός που φαίνεται στην εικόνα δεξιά και πίσω. Αντίστοιχα, όταν η ακίδα διαβάζει το εξωτερικό πρανές του αυλακιού, περιστρέφει τη βελόνα περί τον πράσινο άξονα, οπότε παραμένει ακίνητη η αντίστοιχη ράβδος, ενώ πάλλεται η άλλη ράβδος, αυτή που φαίνεται μπροστά και αριστερά, ενώ ο αντίστοιχος οπλισμός παράγει το ρεύμα του δεξιού καναλιού. Επομένως, η βελόνα είναι αναρτημένη σημειακά, και μάλιστα στο σημείο τομής αυτών των δύο αξόνων, οι οποίοι είναι κάθετοι ο ένας στον άλλο, ώστε όταν υπάρχει περιστροφή για το ένα κανάλι, το άλλος μαγνήτης να μένει ακίνητος. Αντίστοιχα, το αυλάκι του δίσκου αποτελείται από δύο πρανή που έχουν χαραχθεί από ακίδα κοπής, της οποίας η τομή είναι ορθογώνιο τρίγωνο. Μ’ αυτόν τον τρόπο έχουμε εγγεγραμμένα δύο κανάλια ήχου σε ένα αυλάκι, ένα κανάλι ανά πρανές.

Τέλος, ο ματζέντα άξονας αναπαριστά τη θέση ηρεμίας της βελόνας, όταν αυτή είναι τοποθετημένη επάνω στο δίσκο, οπότε υποχωρεί λιγάκι λόγω του βάρους ανάγνωσης.

 

[Costas Coyias]

Απάντηση: Ρυθμίστε το πικάπ σας

Έχοντας τα παραπάνω υπ’ όψιν, ας δούμε γιατί μια κεφαλή πρέπει να ταιριάζει με κάποιον βραχίονα, ή, αντιστρόφως, γιατί δεν ταιριάζουν όλες οι κεφαλές με όλους τους βραχίονες.

Ανεξαρτήτως τι έχετε διαβάσει ή σας έχουν πει, όταν παίζει το πικάπ, πρέπει να κινούνται μόνο κάποια συγκεκριμένα τμήματα του συστήματος, και τίποτε άλλο. Τα τμήματα αυτά είναι η βελόνα της κεφαλής, φυσικά το πλατώ που περιστρέφει το δίσκο, τα κινητά μέρη των μεγαφώνων των ηχείων, καθώς και τα τύμπανα των αυτιών σας. Τίποτε άλλο. Βεβαίως, καθώς παίζει ο δίσκος, ο βραχίονας κινείται κι αυτός προς το κέντρο του δίσκου, αλλά με τόσο χαμηλή ταχύτητα, που για δεδομένη στιγμή χρόνου dt θεωρείται – και είναι- ακίνητος. Στο θέμα του ταιριάσματος της κεφαλής με το βραχίονα, εισέρχονται δύο πολύ βασικά χαρακτηριστικά, η ενεργός μάζα του βραχίονα και η ενδοτικότητα της κεφαλής, και πιο συγκεκριμένα η ενδοτικότητα της ανάρτησης της βελόνας, αφού περί αυτής πρόκειται.

Ως ενεργός μάζα ενός βραχίονα ορίζεται η μάζα που του δίνει την αντίστοιχη ροπή αδρανείας στο ελεύθερο άκρο του (εκεί όπου τοποθετείται η κεφαλή), τόσο περί τον κατακόρυφο άξονα της έδρασής του, όσο και περί τον οριζόντιο, δηλαδή τον άξονα περί τον οποίον ο βραχίονας περιστρέφεται ελαφρώς, όταν σηκώνεται ή κατεβαίνει η κεφαλή στο δίσκο. Η ενεργός μάζα μετράται σε γραμμάρια.

Η ενδοτικότητα (compliance) της κεφαλής ορίζεται ως το μήκος του τόξου που αυτή διανύει, όταν εφαρμοσθεί πάνω στην ακίδα της κάποια δύναμη τέτοια, ώστε να την περιστρέψει είτε περί τον οριζόντιο, είτε περί τον κατακόρυφο άξονα. Έτσι, σε κάποιες περιπτώσεις κεφαλών, ο κατασκευαστής ανακοινώνει δύο μεγέθη ενδοτικότητας, οριζόντια και κατακόρυφη, οι οποίες μπορεί να διαφέρουν λίγο μεταξύ τους. Βεβαίως, αυτό το μήκος τόξου είναι πάρα πολύ μικρό, και γι’ αυτό θεωρούμε πως η ακίδα μετατοπίζεται διανύοντας ευθεία γραμμή, και όχι τόξο. Η ενδοτικότητα μετράται σε cm/dyn, ενώ, για λόγους ευκολίας αυτή η μονάδα μέτρησης έχει επικρατήσει να ονομάζεται CU (σι-γιου, compliance unit). 1CU ισούται με 1 εκατομμυριοστό του εκατοστού ανά δύνη, δηλαδή για παράδειγμα, εάν μια βελόνα προδιαγράφεται με ενδοτικότητα 10CU, αυτό σημαίνει πως εάν η ακίδα της δεχθεί δύναμη 1 δύνης, θα υποχωρήσει κατά 10 εκατομμυριοστά του εκατοστού. Επομένως, όσο μεγαλύτερη ενδοτικότητα έχει μια βελόνα, τόσο πιο μαλακή είναι η ανάρτησή της, και το αντίστροφο.

Η εικόνα που ακολουθεί αναπαριστά τρεις περιπτώσεις ανάγνωσης του δίσκου από την ακίδα, όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίον αυτή πρέπει να ταιριάζει με τον βραχίονα. Βέβαια, εφ’ όσον τεχνικώς δεν παρέχεται η δυνατότητα να εντάξω μέσα στο σελίδα αρχείο flash, ώστε να φαίνεται η κίνηση, έχω τοποθετήσει τρεις ακίνητες εικόνες. Κάντε κλικ επάνω σε καθεμιά τους, ώστε να ανοίξετε την κινούμενη εικόνα σε νέα καρτέλα του φυλλομετρητή σας.

Εικόνα 9. Εδώ αναπαρίσταται η κεφαλή κατά μέτωπον, όπως αναγιγνώσκει το δίσκο. Αν κάνετε κλικ εδώ θα δείτε την τομή του αυλακιού καθώς διαμορφώνεται και κινεί την ακίδα διαγωνίως, βορειοδυτικά – νοτιοανατολικά διαβάζοντας το δεξί πρανές (δεξί κανάλι), και βορειοανατολικά – νοτιοδυτικά διαβάζοντας το αριστερό πρανές, όπου είναι σταμπαρισμένο το αριστερό κανάλι.

Κάνοντας κλικ εδώ θα δείτε την ακίδα να συμπαρασύρει ολόκληρο το σύστημα της κεφαλής και του βραχίονα, δηλαδή η βελόνα δεν περιστρέφεται, δεν υποχωρεί καθόλου. Προφανώς, στην περίπτωση αυτή, η ανάρτηση της βελόνας είναι τόσο σκληρή σε σχέση με την επιτάχυνση που δέχεται η ακίδα, που δεν μπορεί να προκαλέσει ταλάντωση της ακίδας. Στην περίπτωση αυτή δεν παράγεται καθόλου ήχος σ’ αυτήν τη συχνότητα. Κάτι ανάλογο μπορείτε να φαντασθείτε σε ένα αυτοκίνητο που περνά πάνω από ένα εγκάρσιο μπάλωμα του δρόμου με ταχύτητα τόσο χαμηλή, ώστε να ανασηκωθούν διαδοχικά ο πρόσθιος και ο οπίσθιος νοητός άξονας των τροχών του, αναγκάζοντας το σασί να κινείται πάνω – κάτω, χωρίς να υποχωρήσει η ανάρτηση των τροχών, χωρίς να απαορροφηθεί καθόλου αυτήν η ανωμαλία του δρόμου, οπότε η ταλάντωση μεταφέρεται πόλη στο θάλαμο επιβατών.

Συνεχίζοντας και κάνοντας κλικ εδώ θα δείτε την ακίδα να υποχωρεί, αλλά συγχρόνως να πάλλεται πάνω – κάτω και ο βραχίονας με την κεφαλή, διότι το σύστημα αναγιγνώσκει στο δίσκο την ιδιοσυχνότητα (συχνότητα συντονισμού) του συστήματος, οπότε αυτό πάλλεται, πραγματοποιώντας ταλάντωση με μέγιστο πλάτος. Και στην περίπτωση αυτή, το σύστημα διαβάζει το δίσκο με τρόπο εσφαλμένο, καθώς παρατηρείται έξαρση της απόκρισης συχνότητας στο συγκεκριμένο συχνοτικό σημείο (καθώς και με φθίνον πλάτος γύρω απ' αυτήν τη συχνότητα. Γενικά, μια τέτοια κατάσταση χαρακτηρίζεται από έντονα, πλην όμως ασαφή και χαλαρά μπάσα.

Τέλος, το σύστημα διαβάζει το δίσκο σωστά – και πότε συμβαίνει αυτό; Αυτό συμβαίνει μόνον όταν σε πολύ στενή χρονική σχισμή ο βραχίονας με την κεφαλή μένουν ακίνητα και πάλλεται μόνον η βελόνα, πράγμα που μπορείτε να δείτε εδώ. Δηλαδή, το σύστημα του βραχίονα με την κεφαλή έχει τόση μάζα, ώστε στο σημείο της ακίδας εμφανίζει ροπή αδρανείας τόση, ώστε, σε συνδυασμό με την ενδοτικότητα, τη «σκληρότητα» της ανάρτησης της βελόνας, να στέκεται ακίνητο και να υποχωρεί η βελόνα. Στο ανάλογο του αυτοκινήτου, εδώ το αυτοκίνητο περνά πάνω από το εγκάρσιο μπάλωμα του δρόμου με ταχύτητα τόσο μεγάλη, ώστε το σασί του δεν κινείται πάνω – κάτω, αλλά υποχωρεί η ανάρτηση των τροχών, απορροφώντας αυτήν την ανωμαλία του δρόμου, οπότε αυτή δεν μεταφέρεται στο θάλαμο επιβατών, βεβαίως προς όφελος της άνεσης – μιας και αυτό είναι το ζητούμενο από την ανάρτηση ενός επιβατηγού αυτοκινήτου, ενώ, αντίστοιχα, στην περίπτωση της βελόνας του πικάπ, η σταθερότητα του βραχίονα με την κεφαλή, ώστε να πάλλεται μόνον η βελόνα, είναι προς όφελος της ορθής, της κατά το δυνατόν ευθείας απόκρισης συχνότητας, που είναι το ζητούμενο.

 

[Costas Coyias]

Απάντηση: Ρυθμίστε το πικάπ σας

Οποιαδήποτε κεφαλή κι αν επιλέξετε και την τοποθετήσετε σε οποιονδήποτε βραχίονα, ο συνδυασμός αυτών των δύο θα έχει μιαν κατά περίπτωση συγκεκριμένη ιδιοσυχνότητα, η οποία μπορεί να υπολογισθεί ως…

… όπου Fr η ιδιοσυχνότητα (resonance frequency), m η συνολική ενεργός μάζα του συστήματος, που ισούται με την ενεργό μάζα του βραχίονα συν το βάρος της κεφαλής, και C η ενδοτικότητα της βελόνας.

Δεδομένου πως όταν το σύστημα πάλλεται στην ιδιοσυχνότητά του, πάλλεται με μέγιστο πλάτος, μεγαλύτερο από όλες τις άλλες συχνότητες, εύλογα θα παίζει αυτήν τη συχνότητα πιο δυνατά, καταστρέφοντας την ευθεία απόκριση. Επομένως, η ιδιοσυχνότητα του συστήματος πρέπει να εντοπίζεται εκτός του ακουστικού φάσματος. Αν αυτή είναι υψηλότερη από το άνω άκρο του φάσματος, υψηλότερη από 20KHz, προφανώς η ανάρτηση της βελόνας θα είναι τόσο σκληρή σε σχέση με την ενεργό μάζα, που σε όλες τις χαμηλότερες η βελόνα δεν θα πάλλεται, με αποτέλεσμα η κεφαλή να μην παράγει ήχο. Άρα, το μόνο που μένει είναι, η ιδιοσυχνότητα του συστήματος να είναι χαμηλότερη από το κάτω άκρο του φάσματος, χαμηλότερη από 20Hz, αλλά και συγχρόνως να μην είναι πολύ χαμηλή, ώστε να μην συμπέσει με την ιδιοσυχνότητα του σασί ή της ανάρτησης του πικάπ, αν υπάρχει. Έτσι, έχει επικρατήσει να επιλέγεται μια ιδιοσυχνότητα γύρω στα 10-14Hz, ενώ αν το πικάπ έχει σασί και πλατώ σχετικά υψηλής μάζας, η ιδιοσυχνότητα της κεφαλής μπορεί να είναι λίγο ακόμη χαμηλότερη, κάπου 8-9Hz.

Εμπειρικά, λοιπόν, λέμε πως, ανεξαρτήτως τιμής – σημειώστε το αυτό πολύ έντονα στο μυαλό σας, οι «μαλακές», μεγάλης ενδοτικότητας βελόνες ταιριάζουν με «ελαφρούς», χαμηλής ενεργού μάζας βραχίονες, οι μέτριες βελόνες ταιριάζουν με μέτριους βραχίονες και οι σκληρές βελόνες με βαρείς βραχίονες. Άρα, αν έχετε ήδη στην κατοχή σας κάτι από τα δύο, το άλλο που θα αγοράσετε, πρέπει να ταιριάζει σ’ αυτό που ήδη έχετε. Βεβαίως, αν δεν έχετε τίποτε από τα δύο, πρέπει να βρείτε ένα βραχίονα και μια κεφαλή που να ταιριάζουν μεταξύ τους, σύμφωνα με τα παραπάνω, ενώ συγχρόνως η τιμές τους να μην ξεφεύγουν του προϋπολογισμού σας. Δεν έχει καμιά σημασία πόσο ακριβός, πόσο «high end» θα είναι ένας βραχίονας ή μια κεφαλή! Αν συνδυασθεί με λάθος ταίρι, θα αντιμετωπίζει προβλήματα ηχητικής ποιότητας στις χαμηλές συχνότητες. Δηλαδή, αν η βελόνα της κεφαλής είναι μαλακή και συνδυασθεί με βαρύ βραχίονα, θα παρουσιάζει αφύσικα διογκωμένα και με κακό έλεγχο μπάσα, ενώ στην αντίστροφη περίπτωση τα μπάσα θα είναι αναιμικά.

Προκύπτει, λοιπόν, το ερώτημα, πώς να επιλέξει κανείς ένα βραχίονα και μια κεφαλή να ακούει επιτέλους τη μουσική του! Κοιτάξτε! Κατ’ αρχάς, λάβετε υπ’ όψιν κάτι αδιαμφισβήτητο: Ο ακρογωνιαίος λίθος της ηχητικής ποιότητας ενός πικάπ είναι η ποιότητα της κεφαλής που θα του τοποθετήσετε – και επομένως, πρέπει να ξεκινήσετε επιλέγοντας αυτή. Αμέσως μετά, μπορείτε να βρείτε κάποιο βραχίονα που να της ταιριάζει μηχανικά με βάση τα παραπάνω, και στη συνέχεια κάποιο πλατώ, το σασί του οποίου μπορεί να τον φιλοξενήσει. Σε άλλη περίπτωση, θα πρέπει να επιλέξετε ένα έτοιμο σετ πλατώ με βραχίονα, τοποθετημένο από τον κατασκευαστή στο εργοστάσιο, ο οποίος –και πάλι- πρέπει να ταιριάζει με την κεφαλή. Βεβαίως, μπορεί να συναντήσετε και περιπτώσεις ολοκληρωμένων πικάπ, με πλατώ, βραχίονα και κεφαλή. Σε μια τέτοια περίπτωση, μπορείτε να εμπιστευθείτε ένα τέτοιο προϊόν μόνον εάν αυτό έρχεται έτοιμο από το εργοστάσιο. Αν ένα τέτοιο πλήρες πικάπ αποτελεί πρόταση κάποιου καταστήματος, ίσως ο συνδυασμός να είναι σωστός, αλλά καλόν είναι να μην το εμπιστευθείτε τυφλά, καθώς δεν είναι σίγουρο πως ο έμπορος κατέχει τεχνικά το σχετικό θέμα. Έτσι, θα πρέπει να εξακριβώσετε αν η κεφαλή ταιριάζει με το βραχίονα.

Σε κάποια άλλη περίπτωση, μπορεί να βρείτε ένα καλό πικάπ χωρίς κεφαλή, μεταχειρισμένο και σε συμφέρουσα τιμή, οπότε μπορείτε να αποφασίσετε να το αγοράσετε, και στη συνέχεια να ψάξετε για κεφαλή που να ταιριάζει στο βραχίονά του. Σε όλες τις περιπτώσεις, να θυμάστε πως αυτό το ματσάρισμα αφορά τα μηχανικά χαρακτηριστικά του συστήματος, όχι τα ηλεκτρικά – και μάλιστα, ανεξαρτήτως εάν ο βραχίονας είναι γραμμικός ή ακτινικός. Δηλαδή, για παράδειγμα, μπορεί να έχετε ήδη στην κατοχή σας ένα πικάπ –με βραχίονα παράλληλης μετατόπισης ή ακκτινικό, δεν έχει σημασία- και να ψάχνετε για κεφαλή, η οποία μπορεί να είναι κάλλιστα, είτε κινητού μαγνήτη, είτε κινητού πηνίου είτε κινητού σιδήρου. Έτσι, μπορεί να βρείτε τρεις διαφορετικές κεφαλές, μια από το κάθε είδος, που όλες να έχουν την ίδια ενδοτικότητα, αυτή που πρέπει, και επομένως και οι τρεις θα διαβάζουν το δίσκο σωστά. Από εκεί και μετά, η ηχητική ποιότητα καθεμιάς εξαρτάται και από πολλούς άλλους παράγοντες.

 

[Costas Coyias]

Απάντηση: Ρυθμίστε το πικάπ σας

Πώς θα βρείτε ποια κεφαλή ταιριάζει στο βραχίονα που έχετε, ή, αντιστρόφως, πώς θα βρείτε ποιος βραχίονας ταιριάζει στην κεφαλή που ήδη έχετε επιλέξει; Προ καιρού είχα φτιάξει ένα προγραμματάκι με το στομφώδες όνομα Phono Cartridge Matching Utility, που έκανε το σχετικό υπολογισμό. Ανοησίες! Το μόνο που χρειάζεσθε είναι αυτό εδώ το γράφημα που έχει φτιάξει ο Δημήτρης Σταματάκος. Δείτε το στην εικόνα (ενώ μπορείτε να το κατεβάσετε και σε pdf, του οποίου το link θα βρείτε στο τέλος αυτού του άρθρου).

Εικόνα 12. Στον οριζόντιο άξονα του γραφήματος μετράται η συνολική ενεργό μάζα του συστήματος, όπως αυτήν την αντιμετωπίζει η ανάρτηση της βελόνας, δηλαδή το άθροισμα της ενεργού μάζας του βραχίονα και του βάρους της κεφαλής, ενώ στον κατακόρυφο άξονα μετράται η ενδοτικότητα της βελόνας. (Σημειώστε, πως για λόγους ευκολίας έχω μεταφέρει τις τιμές ενδοτικότητας και στη δεξιά πλευρά του γραφήματος). Μέσα στο γράφημα αναγράφονται κάποιες καμπύλες, οι οποίες αναπαριστούν τους συνδυασμούς αυτών των δύο μεγεθών για ιδιοσυχνότητα 7 – 11Hz.

Ας δούμε τον τρόπο αξιοποίησης αυτού του γραφήματος με ένα παράδειγμα. Ας πούμε πως έχετε ήδη στη διάθεσή σας ένα πικάπ, του οποίου ο βραχίονας έχει ενεργό μάζα 12gr, και ψάχνετε μια κεφαλή τέτοια, ώστε να επιτύχετε ιδιοσυχνότητα 10Hz. Ας πούμε, λοιπόν, πως βρήκατε μια κεφαλή με ενδοτικότητα 20CU (δηλαδή 20cm^-6/dyn) και βάρος 8gr. Άρα η συνολική ενεργός μάζα του συνδυασμού βραχίονα – κεφαλής είναι 12+8=20gr. Ξεκινώντας από τα 20gr στον οριζόντιο άξονα, μπορείτε να βρείτε ποια καμπύλη τέμνει την κατακόρυφο αυτής της τιμής σε «ύψος» 20CU, και όπως θα διαπιστώσετε, το σύστημα συντονίζει στα 8,5Hz, τιμή χαμηλότερη από το στόχο σας. Βέβαια, αν το πικάπ είναι χωρίς ανάρτηση, και τα 8,5Hz καλά είναι, οπότε μπορείτε να προχωρήσετε. Με τον ίδιο τρόπο, μπορείτε να βρείτε πως για να συντόνιζε το σύστημα στα 10Hz, η κεφαλή θα έπρεπε να ήταν πιο σκληρή, να είχε ενδοτικότητα 13-15CU.

Ανάστροφα σε άλλο παράδειγμα, ας πούμε πως έχετε στην κατοχή σας μια κεφαλή ενδοτικότητας 10CU (σκληρή) και βάρους 5gr, και θέλετε να τη συνδυάσετε με βραχίονα ενεργού μάζας τόσης, ώστε το σύστημα να συντονίζει στα 11Hz. Όπως μπορείτε να δείτε στο διάγραμμα, ξεκινώντας από την ενδοτικότητα των 10CU, η οριζόντια γραμμή της τέμνει την καμπύλη των 11Hz στα 21gr, και επομένως ο βραχίονας που ψάχνετε πρέπει να έχει ενεργό μάζα 16gr, καθώς από αυτά τα 21 γραμμάρια πρέπει να αφαιρέσετε το βάρος της κεφαλής.

Βεβαίως, αυτή η διαδικασία προσέγγισης είναι η συνηθέστερη, καθώς η ενεργός μάζα του βραχίονα είναι κατά περίπτωσιν δεδομένη. Υπάρχουν όμως και κάποιοι ελάχιστοι βραχίονες, που προσφέρουν έναν πανέξυπνο τρόπο μεταβολής της ενεργού μάζας, με την προσθήκη ενός επιπλέον αντίβαρου, που μπορεί να σέρνει κατά μήκος.

Εικόνα 12α. Βραχίονας μεταβλητής ενεργού μάζας.

Ένας τέτοιος βραχίονας φαίνεται στην εικόνα 12α. Επάνω στο στέλεχός του διακρίνεται ένα αντίβαρο που μπορεί να μετακινείται κατά μήκος, και να στερεώνεται στην επιθυμητή θέση. Όσο πιο μπροστά μετακινείται το αντίβαρο (πλησιάζοντας την κεφαλή), τόσο αυξάνεται η ενεργός μάζα του βραχίονα, ενώ όταν το αντίβαρο κινείται προς τα πίσω (προς το σημείο pivot), η ενεργός μάζα μειώνεται βαθμιαία.

 

[Costas Coyias]

Απάντηση: Ρυθμίστε το πικάπ σας

2. Τοποθέτηση και ηλεκτρική σύνδεση

Εδώ είναι πολύ λιγώτερα αυτά που θα μπορούσε να γράψει κανείς. Οποιοδήποτε συνδυασμό πικάπ και να αγοράσατε, το πιθανότερο είναι πως θα το τοποθετήσετε στο ρακ του στερεοφωνικού σας, το οποίο με τη σειρά του, στις περισσότερες περιπτώσεις ελληνικού οικιακού δωματίου, θα είναι τοποθετημένο κοντά σε κάποιον τοίχο. Χμ…

Στην καλύτερη περίπτωση, πάντως, θα ήταν ευχής έργο, το δωμάτιο να είναι τόσο μεγάλο, ώστε ο χώρος του να είναι χωρισμένος σε δύο νοητά τμήματα, με το έπιπλο που φιλοξενεί τις συσκευές σας στο μέσον του δωματίου. Αυτή η τοποθέτηση απομακρύνει το πικάπ από όλους τους τοίχους, οπότε αυτό δεν θα επηρεάζεται (σχεδόν) καθόλου από στα στάσιμα κύματα που αναπτύσσονται κοντά σ’ αυτούς.

Εάν αυτό δεν το επιτρέπουν οι συνθήκες, τότε αναγκαστικά θα τοποθετήσετε το πικάπ σας κοντά στον τοίχο. Αν αυτό έχει ανάρτηση, η οποία βεβαίως λειτουργεί αποτελεσματικά, τότε το μόνο που χρειάζεστε είναι χώρος στο έπιπλο. Αν το πικάπ δεν έχει ανάρτηση, είναι ίσως απαραίτητο να τοποθετήσετε το πικάπ επάνω σε μια «βάση», μια πλάκα δηλαδή μεγάλης μάζας, ώστε τουλάχιστον να ελαττωθούν οι κραδασμοί που αυτό θα δέχεται από το έπιπλο. Μια άλλη, ίσως πιο αποτελεσματική λύση είναι, να εγκαταστήσετε ένα ράφι σε σιδερογωνιές που θα στερεώσετε κατ’ ευθείαν στον τοίχο, υπό την προϋπόθεση πως αυτό θα μείνει εκεί μόνιμα, μιας και θα δημιουργήσετε μερεμέτι. Επίσης, ειδικά αν το πικάπ δεν έχει ανάρτηση, ενώ συγχρόνως είναι και σχετικά ελαφρύ, είναι δηλαδή εκείνου του είδους που προσωπικά –και μάλλον ενοχλητικά- αποκαλώ «σανίδι με λάστιχα», ίσως να κρίνετε σκόπιμο να τοποθετήσετε πίσω του, στον τοίχο, ένα τελάρο που θα λειτουργεί ως απορροφητής του ήχου, ώστε στην περιοχή πίσω από το πικάπ και σε ικανή απόσταση επάνω – κάτω και αριστερά – δεξιά να μην δημιουργούνται στάσιμα κύματα. Το τελάρο αυτό μπορεί να είναι ξύλινο, με βάθος περίπου 5 – 10 εκατοστών, και στην πρόσοψή του πρέπει να έχει ένα ύφασμα αραιάς ύφανσης, λινάτσα ας πούμε ή κάτι ανάλογο, ενώ στο εσωτερικό του μπορείτε να τοποθετήσετε αφρώδες υλικό, στην καλύτερη περίπτωση βαμβάκι, ή κάτι ανάλογο (πάντως, όχι αφρολέξ ή ρικοφόν, ούτε υαλοβάμβακα, ο οποίος είναι ανθυγιεινός). Βέβαια, σε οικιακές συνθήκες, ένα τέτοιο πράγμα στον τοίχο μάλλον θα εγείρει αντιρρήσεις από μέρους της συμβίας, αλλά από την άλλη, το τελάρο μπορεί να είναι φινιρισμένο και όμορφο, ενώ η λινάτσα ζωγραφισμένη.

Πέραν αυτών, δεν μένει παρά να συνδέσετε την έξοδο της κεφαλής στην ανάλογη είσοδο του προενισχυτή phono που ασφαλώς πρέπει να έχετε, είτε σε μορφή χωριστής συσκευής, είτε ενσωματωμένο στον ενισχυτή σας, και να συνδέσετε επίσης το πικάπ στην πρίζα.

 

[Costas Coyias]

Απάντηση: Ρυθμίστε το πικάπ σας

3. Ρύθμιση

Κατ’ αρχάς, είναι χρήσιμο να ξεκινήσετε με την οριζοντίωση του πλατώ. Στην περίπτωση που το πικάπ έχει πόδια ρυθμιζόμενα καθ' ύψος, αυτό είναι εύκολο. Διαφορετικά, θα πρέπει να προμηθευθείτε κάποια βάση με τέτοια πόδια, ή να οριζοντιώσετε ολόκληρο το έπιπλο. Αυτά, όσον αφορά την περίπτωση, που το πικάπ έχει ενιαίο σασί (προφανώς με απόσβεση με μάζα). Εάν το πικάπ είναι με ανάρτηση και σασί-υποσασί, μετά την οριζοντίωση του σασί, θα πρέπει να οριζοντιώσετε και το υποσασί, αυξομειώνοντας το ύψος των ελατηρίων της ανάρτησης, ώστε αυτό να παραλληλισθεί με το σασί.

Γι' αυτή τη δουλειά θα χρειασθείτε και ένα μικρό, πολύ μικρού βάρους αλφάδι, ώστε το βάρος του να μην παραμορφώνει την ανάρτηση, όταν το τοποθετείτε εδώ κι εκεί επάνω στο πλατό. Διότι, βεβαίως, ο απώτερος σκοπός σας είναι η οριζοντίωση του πλατό. Εξυπακούεται βέβαια, ότι το πλατό είναι παράλληλο με το υποσασί, κάτι για το οποίο είναι υπεύθυνος ο κατασκευαστής. Η οριζοντίωση του υποσασί θα πρέπει να ελέγχεται μιά - δυό φορές το χρόνο, μια και τα ελατήρια απορρυθμίζονται με το πέρασμα του χρόνου. Ο έλεγχος αυτός καλό είναι να γίνεται στην έναρξη του καλοκαιριού και του χειμώνα.

Αν ο βραχίονας είναι ακτινικός, αμέσως μετά συνεχίστε με τη ρύθμιση του ύψους του. Κατά βάσιν, δεν πρόκειται για ακριβή ρύθμιση, αλλά για μια μάλλον χοντρική δουλειά για να φέρετε το σημείο περιστροφής του βραχίονα σε ύψος τέτοιο, ώστε κατά την ανάγνωση του δίσκου η ακίδα να έχει σωστή κλίση. Εάν το πικάπ σας είναι ολοκληρωμένο προϊόν, με τον βραχίονά του τοποθετημένο στο εργοστάσιο, δεν χρειάζεται να ασχοληθείτε, καθώς το ύψος του βραχίονα θα είναι αυτό που πρέπει. Αν, όμως, έχετε αγοράσει το βραχίονα ως ξεχωριστό προϊόν, για να τον τοποθετήσετε στο πλατώ, τότε θα πρέπει να βεβαιωθείτε πως αυτός είναι στο σωστό ύψος.

Σε κάποιες περιπτώσεις, οι κατασκευαστές βραχιόνων διαθέτουν στην αγορά έτοιμες βάσεις, με τις κατάλληλες οπές ανοιγμένες, ώστε να ταιριάζουν σε αντίστοιχα μοντέλα πλατώ. Εάν ο υπάρχει τέτοια βάση για το βραχίονα και το πλατώ που έχετε στην κατοχή σας, είναι σκόπιμο να την προμηθευθείτε, ώστε να γλιτώσετε από το σχετικό πονοκέφαλο, καθώς αυτή θα έρθει «γάντι» στο πικάπ σας. Εάν δεν υπάρχει διαθέσιμο κάτι τέτοιο, τότε θα πρέπει να ανοίξετε μόνος σας τις σχετικές οπές, από τις οποίες θα περάσουν οι βίδες στήριξης της βάσης που θα έχει το πλατώ, καθώς και την οπή στην οποία θα βιδωθεί ο βραχίονας. Εδώ, είναι σχεδόν σίγουρο πως θα χρειασθεί να παρεμβάλλετε στη βίδα του βραχίονα και δυό-τρεις σχετικά παχιές ροδέλες, ώστε να τον «σηκώσετε» στο ύψος που πρέπει. Σημειώστε πως εδώ δεν χρειάζεται μεγάλη ακρίβεια, καθώς μισό εκατοστό πιο πάνω ή πιο κάτω δεν παίζει σημαντικό ρόλο στη γεωμετρία ανάγνωσης – και το γιατί θα το δούμε αργότερα.

Έχοντας φέρει το βραχίονα περίπου στο ύψος που πρέπει, τοποθετήστε την κεφαλή στο βραχίονα, και σφίξτε την ελαφρά και πρόχειρα περίπου στο μέσο της διαδρομής που παρέχει το κέλυφος. Ρυθμίστε το βάρος ανάγνωσης στο πλαίσιο που ορίζει ο κατασκευαστής της κεφαλής, ακολουθώντας τις οδηγίες που παρέχει ο κατασκευαστής του βραχίονα. Στη συνέχεια, βάλτε ένα δίσκο στο πικάπ, έναν «ίσιο», επίπεδο δίσκο, και κατεβάστε προσεκτικά την ακίδα επάνω του, χωρίς αυτός να γυρίζει. Από τα πλάγια, είναι πολύ εύκολο να δείτε με το μάτι, εάν η κάτω επιφάνεια της κεφαλής, η κοιλιά της, από την οποία ξεπροβάλει το στέλεχος, είναι παράλληλη με το δίσκο. Στην περίπτωση αυτή, κατά 95% η κλίση της ακίδας (το stylus rake) είναι σωστή. Αν η κλίση της ακίδας είναι μεγαλύτερη από αυτή που πρέπει, τότε θα πρέπει να ελαττώσετε το ύψος του βραχίονα, αφαιρώντας μια – δυό ροδέλες, με ό,τι συνεπάγεται αυτό σε κόπο και χρόνο. Αν, όμως, η κλίση της ακίδας είναι μικρότερη από αυτήν που πρέπει, τότε μπορείτε να χαμηλώσετε λίγο το μέτωπο, το μπροστινό τμήμα της κεφαλής, τοποθετώντας μια μικρή σφήνα ανάμεσα στην οροφή της και τη μπάσκουλα, την οροφή του κελύφους του βραχίονα.

Μετά τη ρύθμιση του ύψους, μπορείτε να ακολουθήσετε τις οδηγίες του κατασκευαστή του βραχίονα, ώστε να ρυθμίσετε το βάρος ανάγνωσης. Βέβαια, αναλόγως της περίπτωσης, κάποιοι βραχίονες είναι ακριβείς στην ένδειξη του βάρους ανάγνωσης, ενώ κάποιοι άλλοι δεν είναι και τόσον ακριβείς. Εάν το κρίνετε σκόπιμο, αγοράστε μιαν απλή ζυγαριά, ώστε να το ρυθμίσετε σωστά, και οπωσδήποτε μέσα στο πλαίσιο που απαιτεί ο κατασκευαστής της κεφαλής. Για ευνόητους λόγους, το βάρος ανάγνωσης είναι συνάρτηση της ενδοτικότητας, καθώς οι σκληρές βελόνες επιτάσσουν σχετικά μεγάλο βάρος, της τάξης των 1,5 – 3 γραμμαρίων, ενώ οι μαλακές βελόνες διαβάζουν σωστά με βάρος κάπου 1 – 1,5 γραμμάριο.

Αναφορικά με το βάρος, είναι χρήσιμο να γνωρίζετε πως αν μια κεφαλή λειτουργεί σωστά, ας πούμε με βάρος ανάγνωσης 2gr, πρέπει να της εφαρμόσετε αυτό το βάρος, χωρίς να ανησυχείτε ότι θα είναι πολύ και θα φθείρει το δίσκο. Ακόμη και 3 ή 4 γραμμάρια βάρους είναι δύναμη που δεν επιφέρει αυξημένη φθορά στο δίσκο, η οποία, όμως, θα συμβαίνει έτσι ή αλλιώς, καθώς η ανάγνωση είναι μηχανική.

Προχωρώντας, μετά το βάρος ανάγνωσης, είναι ώρα να ρυθμίσετε τη δύναμη αντιολίσθησης, αυτή που ονομάζουμε «αντισκέιτιν». Και εδώ, θα πρέπει να συμβουλευθείτε τις οδηγίες του βραχίονα. Πάντως, εάν η ακίδα της κεφαλής σας είναι σφαιρική, ρυθμίστε την αντιολίσθηση ώστε να είναι ίση με το βάρος ανάγνωσης, ενώ αν είναι ελλειπτική, ή ο,τιδήποτε άλλο εκτός από σφαιρική, ρυθμίστε την αντιολίσθηση λίγο παραπάνω. Για παράδειγμα, αν έχετε ρυθμίσει το βάρος στο ενάμισυ γραμμάριο, βάλτε αντιολίσθηση 1,8. Βέβαια, στη μεταβινυλιακή εποχή που ζούμε, εν αντιθέσει προς το παρελθόν, ίσως ο βραχίονάς σας να μην φέρει σχετική βαθμονόμιση στο ρυθμιστικό αντιολίσθησης, οπότε θα πρέπει να πειραματισθείτε. Περισσότερα για το antiskating θα δούμε παρακάτω.

Μετά το antiskating, είναι καιρός να ελέγξετε και αν υφίσταται ανάγκη, να «φέρετε» τη γεωμετρία ανάγνωσης στη σωστή θέση. Εδώ, η διαδικασία διαφέρει, αναλόγως της αρχιτεκτονικής του βραχίονά σας. Ούτως ή άλλως, ο σκοπός αυτής της ευθυγράμμισης είναι ένας και μόνος: Η βελόνα να ιχνηλατεί το δίσκο με τρόπο τέτοιον, ώστε η γεωμετρία της να συμπίπτει με τη γεωμετρία της βελόνας του κοπτικού που χάραξε τη μήτρα του δίσκου, δηλαδή, η προβολή της βελόνας στο επίπεδο του δίσκου να συμπίπτει με την εφαπτομένη στο σημείο ανάγνωσης, ή εναλλακτικά, η προβολή της βελόνας στο επίπεδο του δίσκου να είναι κάθετη προς την ακτίνα που ορίζει το σημείο ανάγνωσης.

Αν είσθε ευτυχής κάτοχος γραμμικού βραχίονα, (δηλαδή, βραχίονα παράλληλης μετατόπισης, όπως λέγεται), τότε η διαδικασία ευθυγράμμισής του είναι σχετικά απλή, ενώ κατά πάσα πιθανότητα δεν θα χρειασθεί καν να την πειράξετε, απλώς να την τσεκάρετε ότι είναι σωστή. Στην ακόλουθη εικόνα μπορείτε να δείτε σχηματικά τον τρόπο ανάγνωσης του γραμμικού βραχίονα.


Εικόνα 13. Η οριζόντιος γεωμετρία ανάγνωσης του γραμμικού βραχίονα. Κάντε κλικ επάνω στην εικόνα για να τη δείτε σε κίνηση.

Στην εικόνα 13 αναπαρίσταται η διαδρομή που διανύει η ακίδα, συμπαρασύροντας τον γραμμικό βραχίονα, καθώς διαβάζει το δίσκο. Στην προκειμένη περίπτωση, η ακίδα διανύει απόσταση τόση, ώστε να διαβάσει πλήρως ένα δίσκο 12 ιντσών, LP ή maxi single, ξεκινώντας από το σημείο S1 έως το S2, μια απόσταση που είναι κατά μέγιστον 8cm. Κάθε στιγμή, η προβολή της ακίδας συμπίπτει με την εφαπτομένη στο σημείο ανάγνωσης, ενώ επιπροσθέτως, το ίδιο ισχύει και για την προβολή του διαμήκους άξονα του βραχίονα, ή εναλλακτικά, η προβολή του είναι παράλληλη προς αυτήν την εφαπτομένη, αναλόγως της σχεδίασης του βραχίονα.

 

[Costas Coyias]

Απάντηση: Ρυθμίστε το πικάπ σας

Έτσι, λοιπόν, για να λειτουργεί το σύστημα σωστά, πρέπει κάθε στιγμή η ακίδα να διατρέχει επάνω σε μια συγκεκριμένη ακτινική ευθεία γραμμή, δηλαδή μια γραμμή που περνά από το κέντρο του δίσκου, δηλαδή τέμνει τον άξονα περιστροφής του. Για να εξακριβώσετε αν όντως συμβαίνει αυτό, κάντε το εξής.

Πάρτε ένα φύλλο ξηρογραφικό χαρτί A4 και χαράξτε πάνω του μια όσο γίνεται πιο λεπτή ευθεία, που να ενώνει τις δύο μικρές πλευρές του. Στη συνέχεια, ανοίξτε μια τρύπα διαμέτρου 7 χιλιοστών, το κέντρο της οποίας θα πρέπει να βρίσκεται πάνω στην ευθεία που χαράξατε, και προς τη μια άκρη της. Από την τρύπα αυτή θα περάσει ο άξονας του πλατώ.

Τοποθετήστε το χαρτί με την ευθεία που μόλις φτιάξατε επάνω στο πλατώ. Φροντίστε με κάποιο τρόπο, ώστε το χαρτί να στερεωθεί έτσι, ώστε να περιστρέφεται μαζί με το πλατώ, και όχι μόνο του, ανεξάρτητα από αυτό. Μια καλή λύση είναι να τοποθετήσετε εδώ κι εκεί μερικά κομμάτια σελοτέιπ, μεταξύ του χαρτιού και της επιφάνειας του πλατώ. Βεβαίως, για να είναι το χαρτί σχετικά σταθερό, αντί χαρτιού Α4 80 γραμμαρίων, μπορείτε να πάρε ένα πιο χοντρό χαρτί, ή ακόμη καλύτερα ένα χαρτόνι. Ωραία…

Στρέψτε το πλατώ, φέρνοντας την ευθεία σε θέση τέτοια, ώστε να ακουμπά πάνω της η ακίδα, όταν αυτή βρίσκεται σε κάποια εξωτερική θέση του δίσκου, κάπου στην έναρξή του. Ακριβώς μόλις το πετύχετε αυτό, ακινητοποιήστε το πλατώ.

Στη συνέχεια μετακινήστε την κεφαλή προς το κέντρο του δίσκου, κάπου στο τέλος του, και ακουμπήστε την ακίδα πάλι επάνω στο χαρτί. Εάν το σύστημα είναι ρυθμισμένο σωστά, το σημείο επαφής της ακίδας με το χαρτί θα πρέπει να βρίσκεται και πάλι πάνω στην ευθεία.

Εάν αυτό δεν συμβαίνει, ελευθερώστε το πλατώ και περιστρέψτε το ελάχιστα μπρος - πίσω, μετακινώντας και την κεφαλή μέσα στις ράγες του κελύφους, μπρος ή πίσω ανάλογα, και επαναλάβετε την ίδια προσεγγιστική διαδικασία, μέχρις ότου, για δεδομένη και σταθερή θέση της ευθείας, η ακίδα θα ακουμπά πάνω σ’ αυτήν και μόνον, ανεξάρτητα από τη θέση στην οποία βρίσκεται ο βραχίονας. Μόλις το πετύχετε αυτό, σφίξτε τις βίδες της κεφαλής, προσέχοντας να μην τη μετακινήσετε.

 

[Costas Coyias]

Απάντηση: Ρυθμίστε το πικάπ σας

Αυτά, όσον αφορά τη ρύθμιση της οριζόντιας γεωμετρίας του γραμμικού βραχίονα. Πάμε τώρα στην περίπτωση που ο βραχίονάς σας είναι ακτινικός. Εν αντιθέσει προς τον γραμμικό, ο ακτινικός βραχίονας δεν μετατοπίζεται ολόκληρος, αλλά περιστρέφεται οριζοντίως περί άξονα, ο οποίος είναι παράλληλος προς τον άξονα περιστροφής του πλατώ.

Ξεκινώντας τη ρύθμιση της γεωμετρίας του ακτινικού βραχίονα, πρέπει να τοποθετήσετε την κεφαλή σε σημείο τέτοιο, ώστε η υπερκρέμασή της να είναι αυτή που πρέπει, σε σχέση με το ενεργό μήκος του. Ως ενεργό μήκος ορίζεται η απόσταση της ακίδας από τον άξονα οριζόντιας περιστροφής του βραχίονα, ως μήκος υπεκρέμασης ορίζεται η διαφορά του ενεργού μήκους μείον την απόσταση του άξονα περιστροφής του βραχίονα από τον άξονα περιστροφής του πλατώ. Δηλαδή, αν περιστρέψετε το βραχίονα προς το κέντρο του δίσκου τόσο, ώστε η ακίδα να προβάλλεται επάνω στην ευθεία που ορίζουν τα σημεία περιστροφής βραχίονα και πλατώ, τότε αυτή εντοπίζεται λίγο πιο «έξω», λέμε πως «υπερκρεμάται», όπως μπορείτε να δείτε στην επόμενη εικόνα.

Εικόνα 14. Η έννοια της υπερκρέμασης.

Όπως φαίνεται στην εικόνα, όταν το ίχνος της ακίδας στη θέση T0 βρεθεί επάνω στην ευθεία των σημείων P (pivot, το σημείο από το οποίο περνά ο κατακόρυφος άξονας οριζόντιας περιστροφής του βραχίονα) και S (spindle, ο άξονας περιστροφής του πλατώ), η απόστασή της από το σημείο S ορίζεται ως μήκος υπερκρέμασης (overhang). Όλοι οι ακτινικοί βραχίονες πρέπει να έχουν ενεργό μήκος τέτοιο, ώστε η υπερκρέμαση να είναι θετική, όπως στο σχήμα.

Μπορείτε να μετρήσετε την υπερκρέμαση με δύο τρόπους. Ο απλούστερος είναι να μετρήσετε το ενεργό μήκος του βραχίονα με έναν χάρακα, και το ίδιο να κάνετε και με την απόσταση PS. Ένας άλλος τρόπος είναι με τη βοήθεια ενός υποδείγματος ρύθμισης, ενός προτράκτορ ως είθισται να λέγεται. Βεβαίως, αναλόγως των μηχανικών περιορισμών που μπορεί να έχει ένα πικάπ, ενδέχεται ο βραχίονας να μην μπορεί να περιστραφεί τόσο μέσα, ώστε η ακίδα να πάει στο σημείο T0. Εάν το πικάπ σας εμπίπτει σ’ αυτήν την περίπτωση, μετρήστε τις δύο αποστάσεις χωριστά. Ένα δείγμα τέτοιου προτράκτορ στην ακόλουθη εικόνα.

Εικόνα 15. Δείγμα προτράκτορ ρύθμισης ακτινικού βραχίονα με δύο σημεία μηδενισμού σφάλματος (για δίσκο 12” κατά Baerwald).

Κατ’ αρχάς, μην τυπώσετε την εικόνα για να τη χρησιμοποιήσετε ως προτράκτορ, διότι δεν θα είναι σωστές οι διαστάσεις. Δημοσιεύω αυτήν την εικόνα περισσότερο για να πάρετε μια ιδέα, ώστε, αν θέλετε - και δεν βαριέστε δηλαδή, να το σχεδιάσετε μόνοι σας σε ένα κομμάτι χαρτόνι.

Στην αριστερή πλευρά του δεσπόζει ο λευκός κύκλος S, ο οποίος έχει διάμετρο 7,2mm. Ο κύκλος αυτός αντιστοιχεί σε οπή, ώστε το προτράκτορ να τοποθετηθεί στον άξονα του πλατώ, να «φορεθεί» όπως ένας οποιοσδήποτε δίσκος. Επίσης, γύρω από την οπή υπάρχουν ομόκεντροι κύκλοι, ώστε να μπορείτε να φέρνετε την ακίδα σε ευθεία με τον άξονα του πλατώ και το σημείο περιστροφής του βραχίονα, για να μετρήσετε την υπερκρέμαση με βάση τις προδιαγραφές του βραχίονα, ανεξαρτήτως του προσανατολισμού του προτράκτορ. Προς τα δεξιά υπάρχουν δύο σημεία T1 και Τ2, επάνω σε ακτινική ευθεία. Τα σημεία αυτά απέχουν αντίστοιχα 121 και 66mm από το κέντρο του δίσκου, και χρησιμεύουν για τη ρύθμιση της γωνίας εκτροπής στη σωστή τιμή της. Πώς μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το προτράκτορ…

 

[Costas Coyias]

Απάντηση: Ρυθμίστε το πικάπ σας

Παραπάνω, είχαμε αφήσει την κεφαλή να είναι ελαφρά και πρόχειρα σφιγμένη στο κέλυφος του βραχίονα. Εάν το κέλυφος δεν έχει ράγες, μέσα στις οποίες θα σφίγγουν οι βίδες της κεφαλής, αλλά τρύπες, τότε θα πρέπει να αρκεσθείτε σ' αυτό το σταθερό ενεργό μήκος του βραχίονα. Εάν το κέλυφος έχει ράγες, πράγμα πιθανότατο, τοποθετήστε την κεφαλή σε θέση, ώστε να βρίσκεται στο μέσο της διαδρομής, που οι βίδες στήριξης μπορούν να διανύσουν μέσα σ' αυτές τις ράγες.

Στη συνέχεια μετρήστε με τον χάρακα το ενεργό μήκος του βραχίονα και σημειώστε το κάπου πρόχειρα, και ανατρέξτε στον πίνακα της παρακάτω εικόνας, για να βρείτε την υπερκρέμαση που αντιστοιχεί στο ενεργό μήκος του βραχίονά σας.

Εικόνα 16. Μήκος υπερκρέμασης και γωνία εκτροπής σε συνάρτηση με το ενεργό μήκος. Παρατηρήστε, πως όσο αυξάνεται το ενεργό μήκος, τόσο ελαττώνεται η υπερκρέμαση και η γωνία εκτροπής, δηλαδή ο βραχίονας πλησιάζει σε μήκος την απόσταση PS, ενώ επιπλέον «ισιώνει».

Γνωρίζοντας από τον πίνακα πόσο πρέπει να είναι το μήκος υπερκρέμασης, μετρήστε τη στο βραχίονά σας, όπως παραπάνω. Το μήκος αυτό θα πρέπει να είναι το ίδιο με αυτό που αντιστοιχεί στο ενεργό μήκος που μόλις πριν μετρήσατε, με βάση τον πίνακα 1. Εάν η ακίδα δεν δείχνει το μήκος υπερκρέμασης που λέει ο πίνακας, τότε θα πρέπει αναλόγως να μετακινήσετε την κεφαλή μέσα στις ράγες της κατά 1-2 χιλιοστά, και να ξαναμετρήσετε. Αλλιώς, προχωρήστε.

Στη συνέχεια, ελευθερώστε το πλατώ και στρέψτε το έτσι, ώστε το ίχνος της ακίδας να συμπέσει με το σημείο Τ1 του προτράκτορ. Μόλις γίνει αυτό, ακινητοποιήστε το πλατό σ' αυτή τη θέση και ελέγξτε, εάν η προβολή του στελέχους είναι παράλληλη με τις εγκάρσιες γραμμές του προτράκτορ. Το πιθανότερο είναι, η προβολή του στελέχους να είναι παράλληλη με τα πλευρικά τοιχώματα της κεφαλής, οπότε, εάν συμβαίνει αυτό, ο έλεγχος της παραλληλίας με τις σχετικές γραμμές είναι εύκολος. Εάν η κεφαλή δεν είναι παράλληλη μ’ αυτές τις γραμμές, τότε ο βραχίονας είναι σχεδιασμένος για να λειτουργεί με άλλο ενεργό μήκος, ή είναι λάθος σχεδιασμένος. Μην εγκαταλείπετε την προσπάθεια, και εάν ο τζόγος των βιδών της κεφαλής μέσα στις ράγες το επιτρέπει, στρέψτε τη, ώστε να παραλληλισθεί με τις γραμμές. Εάν αυτό είναι αδύνατο, ξεκινήστε από την αρχή με διαφορετικό ενεργό μήκος. Αλλιώς, προχωρήστε.

Φέρτε το πλατό και τον βραχίονα σε τέτοια θέση, ώστε το ίχνος της ακίδας να συμπίπτει με το σημείο Τ2 του προτράκτορ. Καλώς εχόντων των πραγμάτων, και σ’ αυτό το σημείο η κεφαλή θα πρέπει να είναι παράλληλη με τις αντίστοιχες εγκάρσιες γραμμές. Διαφορετικά, αλλάξτε ενεργό μήκος και ξαναδοκιμάστε. Εάν όλα πάνε καλά, είστε εντάξει.

 

[Costas Coyias]

Απάντηση: Ρυθμίστε το πικάπ σας


Εικόνα 16α. Ο τρόπος χειρισμού του προτράκτορ. Κάντε κλικ επάνω στην εικόνα, για να τη δείτε σε κίνηση. Θα παρατηρήσετε, πως το προτράκτορ ευθυγραμμίζεται με το κέντρο P του βραχίονα, ώστε να είναι ακριβής η ανάγνωση της υπερκρέμασης. Στο βελτιωμένο προτράκτορ αυτό δεν χρειάζεται, καθώς η κλίμακα μέτρησης της υπερκρέμασης υλοποιείται πλέον με ομόκεντρους κύκλους, οπότε μπορείτε να τη μετρήσετε με το προτράκτορ σε οποιαδήποτε θέση.

Τέλος, αξίζει να έχετε υπ’ όψιν πως, είτε τη μια μέθοδο βελτιστοποίησης ακολουθήσετε, είτε την άλλη, πάλι μέσα είστε. Εδώ που τα λέμε δηλαδή, σχεδόν δεν χρειάζεται να μπείτε σ’ αυτήν τη διαδικασία. Ακόμη κι αν μοντάρετε την κεφαλή σας επάνω στο βραχίονα και την αφήσετε εκεί, σύξυλη, μια χαρά θα είναι, αρκεί ο βραχίονας να την έχει υπό κλίση, δηλαδή να μην είναι ίσιος. Αν τον βελτιστοποιήσετε, θα κερδίσετε λιγάκι ελαττώνοντας την παραμόρφωση, αλλά δεν είναι κάτι σημαντικό, τουλάχιστον για τις απαιτήσεις του οικιακού hi-fi και του clubbing. Προς Θεού, όμως, αποφύγετε τους ίσιους βραχίονες – και όταν λέω ίσιους, εννοώ ίσιους. Για να δούμε μερικά δείγματά τους.

 

[Costas Coyias]

Απάντηση: Ρυθμίστε το πικάπ σας

Αυτός είναι ο Clearaudio Universal. Πολύ ωραίος ακτινικός βραχίονας, ίσιος μεν, αλλά όπως μπορείτε να διακρίνετε, το κέλυφος της κεφαλής είναι λοξό, για να υλοποιεί τη γωνία εκτροπής, ενώ επιπλέον προσφέρει ράγες, ώστε να μπορείτε να σύρετε την κεφαλή σας λιγάκι μπρος πίσω, για να τη φέρετε στο σημείο βελτιστοποίησης.

 

[Costas Coyias]

Απάντηση: Ρυθμίστε το πικάπ σας

Αυτός εδώ είναι ένας SME, ο οποίος είναι επίσης ίσιος, ενώ ίσιο είναι και το κέλυφος της κεφαλής, με τη διαφορά πως οι οπές στήριξης είναι υπό γωνία, οπότε και πάλι δεν δημιουργείται πρόβλημα. Βέβαια, κάποιος απαιτητικός θα μπορούσε να του προσάψει το ελάττωμα, ότι το κέλυφος δεν έχει ράγες. Εκεί που θα βιδώσετε την κεφαλή, εκεί θα είναι, πάει και τελείωσε.

 

[Costas Coyias]

Απάντηση: Ρυθμίστε το πικάπ σας

Αυτός εδώ είναι ένας SME σχήματος J, οπότε πάλι έχει γωνία εκτροπής. Μάλιστα, το κέλυφος είναι αφαιρετό, καθώς στερεώνεται με σχετική βίδα, κατά το πρότυπο IEC, οπότε ο ιδιοκτήτης του μπορεί να αλλάζει κεφαλή πολύ εύκολα, αρκεί κάποια άλλη που έχει, να είναι έτοιμη, βιδωμένη πάνω στο δικό της κέλυφος. Τσακ βγάζει το ένα κέλυφος, τσακ βάζει το άλλο, ρυθμίσει και λίγο το βάρος που θα αλλάζει λιγάκι, και είναι έτοιμος μέσα σε δευτερόλεπτα.

 

[Costas Coyias]

Απάντηση: Ρυθμίστε το πικάπ σας

Να και ένα πικάπ με βραχίονα σχήματος S. Λόγω αυτού του χαρακτηριστικού σχήματος του στελέχους του, κι αυτός σχηματίζει γωνία εκτροπής. Και εδώ, το κέλυφος είναι αφαιρετό, τύπου IEC.