Δυναμικό εύρος. Το θέλουμε. Το θέλουμε;

[costas EAR]

Τελευταία πινελιά στην δυναμική απόκριση ενός σεταπ ηχείων, βάζει η δυναμική συμπίεση.

Είναι μια άγνωστη έννοια στο Χάι Ενδ.

Θα το εξηγήσω με πολύ απλά λόγια.

Τα ηχεία είναι πολύ κακοί μετασχηματιστές ενέργειας (από ηλεκτρική σε ηχητική), όσον αφορά την αποδοτικότητα. Παίρνουν πχ χίλια βατ ηλεκτρικής ενέργειας για να βγάλουν ένα βατ ακουστικής ενέργειας, τα υπόλοιπα πάνε στράφι.

Δηλαδή, έχουν ένα πολύ κακό δείκτη απόδοσης, που είναι ας πούμε 0.1%, δηλαδή ένα τοις χιλίοις.

Δυστυχώς όμως, αυτό δεν είναι σταθερό, αλλά βαίνει μειούμενο, όσο αυξάνεται η ισχύς.

Έτσι, από 0.1% μπορεί να γίνεται 0.005% πολύ εύκολα.
Μπορεί να αποδοθεί και σε γράφημα.

Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να συμπιέζει τα δυναμικά κατά την αύξηση της ισχύος.

Αυτή η συμπίεση είναι φυσικά μετρήσιμη.

Για παράδειγμα, ας πούμε πως ένα ηχείο:

- συμπιέζει κατά 0.1 ντεσιμπέλ στο 1 βατ
- 0.3 ντεσιμπέλ στα 20 βατ
- 3 ντεσιμπέλ στα 100 βατ

Δηλαδή, η δυναμική συμπίεση είναι λογαριθμικης κλίμακας όσο ανεβαίνουν τα βατ.


Τα βατ του ενισχυτή γίνονται κατά βάση θερμότητα, πάνω στα πηνία των μεγαφώνων. Όσο αυξάνει η θερμική καταπόνηση των πηνίων, αυξάνει η θερμοκρασία τους, αυξάνει η ωμική τους αντίσταση, κι επιδεινώνεται το πρόβλημα, το οποίο σχετίζεται όμως και με άλλες παραμέτρους, που έχουν σχέση είτε με την ελαστικότητα των κώνων ή θόλων, είτε με τις τριβές των μορίων του αέρα, είτε με του παπά τα γένια, δεν έχει σημασία.

Σημασία έχει πως όσο μεγαλύτερη ισχύ χρειάζεται το μεγάφωνο, τόσο μεγαλύτερη η δυναμική συμπίεση.


Εμπειρικά αυτό το γνωρίζουμε όλοι.
Όλοι έχουμε να λέμε για τα δυναμικά της κόρνας, ενός μεγάλου ηχείου κόρνας, που όταν δώσει γκάζι, τρως μπάτσα κανονικά, με πρωτόγνωρη αίσθηση ατάκας, δυναμικών, κι όλα αυτά με λίγα βατ, καθότι μιλάμε για ευαίσθητα ηχεία.

Αντιθέτως, μεγάλα αναίσθητα και βατοφαγα κτήνη, ναι μεν δυναμώνει πολύ η στάθμη όταν τους δώσεις κιλοβάτ, αλλά δεν υπάρχει αυτός ο τσαμπουκας της κόρνας.

Αυτό είναι η δυναμική συμπίεση.

Μεγάλα ηχεία από σοβαρές εταιρείες, το αναφέρουν και με μετρήσεις μάλιστα.

Η Westlake Audio είναι (απ'οσο γνωρίζω) η πρώτη που ασχολήθηκε με το θέμα, κι ακόμα έχει το ανάλογο white paper στο site της.

Αυτά όλα σημαίνουν ότι για την ελάχιστη δυνατή δυναμική συμπίεση, θα πρέπει να προσπαθούμε να χρησιμοποιούμε τα λιγότερα δυνατά βατ στα μεγάφωνα.

Αυτό γίνεται είτε με πολλαπλά μεγάφωνα, είτε με πολύ ευαίσθητα μεγάφωνα, όπως κάποια JBL και έως τα Ψωράλ του Μάρκου.

Είναι βεβαίως άλλο ένα πλεονέκτημα των πολλαπλών σαμπ και των πολυκάναλων σεταπ.
Είναι πολύ προτιμότερο να έχεις 10 σαμπ και σε κάθε σαμπ να πηγαίνουν 20-30 βατ, παρά ένα σαμπ που θα τρώει 3-4 κιλοβάτ.

 

[costas EAR]

Δεν είναι διόλου αμελητέο το να χάνεις 3-5 ντεσιμπέλ με το καλημέρα από δυναμική συμπίεση.

Κάνει φλατ ένα άκουσμα που κανονικά έχει 10 ντεσιμπέλ δυναμικό εύρος!

Τα ηχεία που διακρίνονται από ιδιαίτερα χαμηλή δυναμική συμπίεση, χαρακτηρίζονται από εξωπραγματική αληθοφάνεια στα μεταβατικά περάσματα, και σε ξαφνιάζουν με τις στιγμιαίες ατάκες τους, με τα στιγμιαία δυναμικά τους.

Θα θυμάστε όλοι τις εντυπώσεις μας από την ακρόαση του πολυκάναλου σεταπ με τα me Geithain, όπου σε κλασική μουσική μείναμε σα μ@λακες με το χτύπημα που φάγαμε από ένα τύμπανο...
Ήταν μπάτσα κανονική, λες και ξαφνικά, για μια στιγμή, σήκωσε 50 ντεσιμπέλ! Αστραποπελέκι..

Ψάχνουμε δηλαδή σοβαρές ηχογραφήσεις, μεγάλου δυναμικού εύρους, κι επειδή χρειάζεται μεγάλες στάθμες για να ακούσεις τις στιγμιαίες εξάρσεις δυναμικών σε αυτή την ηχογράφηση, έρχεται η δυναμική συμπίεση να ρημάξει κυριολεκτικά το δυναμικό εύρος αυτής της όποιας εξαιρετικής ηχογράφησης, κόβοντας σα peak limiter τις κορυφές από την ωραιότατη ηχογράφηση που αγοράσαμε.

Δώστε μεγάλη βάση σε αυτήν την παράμετρο. Είναι η αχίλλειος πτέρνα των σεταπ.
Είναι το χαρακτηριστικό αυτό που όταν απουσιάζει, δίνει άπλετη την αίσθηση του λάιβ.

Όλα είναι δυναμικό εύρος.


ΥΓ. Παθητικά κρος, με το καλημέρα την τρως!

 

[costas EAR]

Αξίζει στο παρόν θρεντ να συμπεριληφθούν τα συμπεράσματα από το τυφλό τεστ αντίληψης δυναμικού εύρους που κάναμε σε στάθμη αναφοράς, καθώς και κάποια τμήματα της κουβέντας.

Επειδή όσον αφορά την υψηλή πιστότητα αναπαραγωγής δεν έχει πρακτικά νόημα να ασχολούμαστε με στάθμες άνω της στάθμης αναφοράς, διότι γνωρίζουμε από τη βιβλιογραφία πως μειώνεται η αντιληπτική ικανότητα της ακοής σε τέτοιες συνθήκες.

Την απολύτως καλύτερη διακριτική ικανότητα την διαθέτει η ακοή μας στη στάθμη αναφοράς, τέλος.

Πιο κάτω, χάνεις άντερα, και πιο πάνω, μπορεί να γουστάρεις, αλλά μειώνεται η ικανότητα του αυτιού να διακρίνει τα λεπτά χαρακτηριστικά του ήχου.

Μας ενδιαφέρει λοιπόν στην ουσία, τι διακρίνουμε στη στάθμη αναφοράς.

Ποια είναι αυτή; αυτό είναι μια μεγάλη κουβέντα και εδώ χωράνε τόσο προσωπικές απόψεις, όσο και η ιδιαίτερη ευαισθησία του αυτιού του καθενός.

Γενική αρχή είναι τα 85 ντεσιμπέλ στη θέση ακρόασης.

Για παράδειγμα θα δώσω το δικό μου σεταπ, καθώς έχω όλα τα απαραίτητα δεδομένα.

Σε μένα βγαίνει στάθμη 85 ντεσιμπέλ από κάθε ηχείο στη θέση ακρόασης όταν το βολιουμ είναι στο -12.
Επειδή όμως πρόκειται για ιμερσιβ σεταπ, αυξάνει η συνολική στάθμη από όλα τα ηχεία μαζί, και εκτιμώ πως στα 79 ντεσιμπέλ από κάθε ηχείο ξεχωριστά, έχω στάθμη αναφοράς στη θέση ακρόασης από όλα τα ηχεία μαζί.

85-79=6

Αρα με το βολιουμ στο -12-6= -18 θα έχω στάθμη αναφοράς.

Και αυτή θεωρώ στάθμη αναφοράς, το - 18.

Οπότε, κάθομαι σε αυτή τη στάθμη, να ακούσω τι δυναμικό εύρος διακρίνω.

Διακρίνω τα 78 ντεσιμπέλ; όχι.
Υποψίες και λάθη στο τεστ. Όχι.
Βρήκα κάποια σωστά, μετά έκανα λάθη.
Δεν.

Και είναι λογικό και αναμενόμενο, λόγω του θορύβου περιβάλλοντος, διότι αν ο ροζ θόρυβος είναι στα 85 ντεσιμπέλ, τότε τα -78 βρίσκονται στα 7 ντεσιμπέλ, και δεν ακούγονται διότι μασκάρεται και χάνεται πλήρως μέσα στο θόρυβο περιβάλλοντος.

Φυσικά δοκίμασα το τεστ, γνωρίζοντας το αποτέλεσμα εκ των προτέρων, είναι αδύνατο να διακρίνω 78 ντεσιμπέλ δυναμικό εύρος στο οικιακό μου σεταπ σε στάθμη αναφοράς, δε γίνεται.

Μπορώ να διακρίνω 72 ντεσιμπέλ;
Ναι, με απόλυτη επιτυχία, με απόλυτη σαφήνεια.

Είναι λογικό και αναμενόμενο. 85-72=13 ντεσιμπέλ. Η χαμηλή στάθμη θορύβου στα 13 ντεσιμπέλ, ακούγεται, διότι στο φάσμα μεγάλης ευαισθησίας του αυτιού, είναι ακουστό μέσα στο θόρυβο περιβάλλοντος, δε μασκάρεται πλήρως.

Και φυσικά δοκίμασα, με κλειστό προβολέα τώρα, και βεβαίως ακούγεται με απόλυτη σαφήνεια από τη θέση ακρόασης ο χαμηλής στάθμης θόρυβος του τεστ στα -72 ντεσιμπέλ.

Να συμπληρώσω εδώ, πως κλέβω εκκλησία έτσι, διότι έχω 13 δορυφόρους να παίζουν όλοι με auro 3D upmixing, ένα τόνο στα 79 ντεσιμπέλ έκαστος.
Πόση στάθμη φτάνουν όλοι μαζί;
Αν κάνετε τις προσθέσεις ντεσιμπέλ, θα βρείτε πως το άθροισμα συνολικής στάθμης στη θέση ακρόασης με 17 ηχεία που παίζουν όλα από 79 ντεσιμπέλ το καθένα, είναι πάνω από 85 ντεσιμπέλ, είναι 90,2 από 13 δορυφόρους, και με τα σαμπ 91,4 ντεσιμπέλ, δηλαδή βγαίνουν 12,5 ντεσιμπέλ πάνω από τη στάθμη που παίζει καθένα ηχείο ξεχωριστά.

Δηλαδή, η χαμηλή στάθμη θορύβου του τεστ, βρίσκεται στα 91,4-72=19,4 ντεσιμπέλ, γι'αυτο ακούγεται με απόλυτη επιτυχία, χωρίς καμία μα καμία περίπτωση να κάνεις λάθος.

Έτσι λοιπόν, το σεταπ που έχω, στη στάθμη αναφοράς και στη θέση ακρόασης, διακρίνει με απόλυτη βεβαιότητα 72 ντεσιμπέλ δυναμικού εύρους, αλλά είναι ανίκανο να αναλύσει 78 ντεσιμπέλ.

Χρειάζεται να ανεβάσω τη στάθμη ακόμα 6 ντεσιμπέλ για να γίνει αντιληπτό δυναμικό εύρος 78 ντεσιμπέλ, δηλαδή το διακρίνω στα -12 ντεσιμπελ του βολιουμ, εκεί που κάθε ηχείο βγάζει από μόνο του 85 ντεσιμπέλ στάθμης.

Κι αυτό ήταν ήδη γνωστό σε μένα, και με αναμμένο προβολέα ξεκίνησα το τεστ στα -78 με το βολιουμ στα -12, αλλά λόγω της φασαρίας του προβολέα δε το άκουσα καλά, έκανα ένα σφάλμα στην 3η προσπάθεια στο τεστ, οπότε πήγα το βολιουμ στα -9 και εκεί ήταν σαφέστατο πλέον.

Έτσι αναλύονται όλα.

Στο δια ταύτα, το δικό μου σεταπ σε στάθμη αναφοράς δεν διακρίνει 78 ντεσιμπέλ, αλλά μόνο 72 ντεσιμπέλ δυναμικού εύρους, όποιος θέλει όταν έρθει μπορεί να το ακούσει.

Και βίντεο για αποδειξη:


Άρα για μένα, με αποδείξεις πλέον, είναι χρήσιμο το δυναμικό εύρος των 72 ντεσιμπέλ.
Παραπάνω δεν είναι χρήσιμο.

Ωστόσο, έχω περιθώριο να ανεβάσω επιπρόσθετα 18 ντεσιμπέλ στάθμης, χωρίς κανένα πρόβλημα σε οποιαδήποτε μουσική.

Αυτά, για τα γούστα.
Όπου παίζει μουσική με το βολιουμ στο "0".
Και κουνιούνται τ'άντερα, βαράει στο σπλήνα.

Υψηλή πιστότητα αναπαραγωγής όμως, μόνο στη στάθμη ακρόασης και αποκλειστικά και μόνο εκεί.

72 ντεσιμπέλ δυναμικού εύρους αναλύθηκαν με σαφήνεια σε immersive setup, ενώ σε by the book άριστα στημένο δικάναλο σεταπ με σαμπ του μπούτια, η ανάλυση έφτασε μέχρι 55 ντεσιμπέλ.


Δείτε όλη την κουβέντα εδώ, όπου χρήσιμες είναι οι μετρήσεις του μπούτια, αλλά και μετρήσεις μελών με ακουστικά.

Test:

Blind testing a 78 dB Dynamic Range

Checking your listening room's noisefloor, online.

www.audiocheck.net

 

[costas EAR]

Βάζω κι εδώ αυτό το βίντεο του αμιρ, διότι ασχολείται με το αγαπημένο μου δυναμικό εύρος:



Πολλά κοινά λινκ θα δείτε στο βίντεο του αμιρ με αυτά που χρησιμοποιώ κατά καιρούς.

Δυναμικό εύρος στην ουσία σημαίνει υψηλά max SPL, και οι τιμές αυτών για τις πρώτες οκτάβες και για τη θέση ακρόασης, για την απολύτως χαλαρή στάθμη αναφοράς, για πολύωρες ξεκούραστες ακροάσεις, είναι στα 115 ντεσιμπέλ.

Η ανάλυση του συστήματος σε αυτές τις στάθμες, δύσκολα να ξεπεράσει τα 70 ντεσιμπέλ. Τα 80; μη λέτε χαζά..

 

[Σταύρος Λαγκαδιανός]

Τι να προτιμήσω, ΑΚΜ ή ΕΣΣ?

 

[JOHN MARKOU]

Οποιο όνομα σου αρέσει καλύτερα.
Εμένα δεν μου αρέσουν οι σαύρες , ενώ το ΑΚΜ μου θυμίζει όπλο.