Compression και μουσική

[Bhutia]

[...]
Ανάλογη διαδικασία μπορεί ν'ακολουθηθεί και για τη διαχείριση των δευτέρων φωνητικών μέσα στη μίξη. Στη δεύτερη περίπτωση μπορεί να υπάρξει ακόμα πιό δραστική συμπίεση,καθότι φορέας γιά καταληπτότητα και άρθρωση είναι τα πρώτα φωνητικά.Χρειάζεται βέβαια προσοχή σε σημεία όπου τα δεύτερα φωνητικά θα ακούγονται ασυνόδευτα από τα πρώτα,γιά να μην προκύψει αφύσικο αποτέλεσμα από βαριά κατεργασία.

Η αποσυριστική κατεργασία μπορεί ν'αποβεί ωφέλιμη και γιά τα κύμβαλα σχάσης (crash cymbals) τα οποία κρούονται στιγμιαία από τον ντραμίστα,προσδίδοντας έμφαση σε σημαντικά μέρη του μουσικού κομματιού. Πρόκειται γιά λεπτή ισορροπία,μιά κι επιδέξια ρύθμιση παραμέτρων θα μειώνει τη στάθμη διατηρώντας όμως ταυτόχρονα τη χωρική αίσθηση του κτυπήματος,ενώ η αδέξια εφαρμογή θα ρουφάει όλη τη ζωντάνια και φυσικότητα που oφείλει αυτό να έχει.

Η Αρχή Λειτουργίας κατά τη Δυναμική Ισοστάθμιση προβλέπει έλεγχο για την ενίσχυση / αποκοπή συγκεκριμένου εύρους από παραμετρικό φίλτρο,αντί γιά το συνολικό κέρδος του σήματος.Ανάμεσα στην είσοδο και την έξοδο παρεμβάλλεται παραμετρικό φίλτρο με ρυθμισμένα το εύρος και την κεντρική συχνότητα αυτού.Το κέρδος ή αποκοπή της δεδομένης ζώνης θα ακολουθούσε τον ίδιο τρόπο με τον οποίο οι ευρυζωνικοί συμπιεστές δρουν επί του ολικού σήματος.

Εφόσον η Αρχή επεκταθεί στον έλεγχο του Σχετικού κατωφλίου,συγκρίνεται η μέση στάθμη στο σήμα διέλευσης ζώνης στο side chain μ'εκείνη του ολικού σήματος.Η διαφορά που προκύπτει θα είναι ο γνώμονας γιά τον ορισμό του κατωφλίου,αντί γιά τις απόλυτες τιμές στάθμης στο σήμα.

Mιά τέλεια αποσυριστική μέθοδος λ/χ. θα συνέκρινε τις διαφορές στάθμης των προβληματικών φθόγγων-χάρη σε φίλτρο διέλευσης ζώνης επί του side chain- σε σχέση με τη μέση στάθμη στο συνολικό σήμα ευρείας ζώνης (20-20000 Hz) και θα όριζε κατώφλι βασισμένο στην εκάστοτε διαφορά ανά πάσα στιγμή και όχι μόνο σε υψηλές απόλυτες τιμές στάθμης.Η τιμή κατωφλίου θα εξέφραζε τότε τη διαφορά ανάμεσα στις δύο εξεταζόμενες στάθμες,με αποτέλεσμα ο συμπιεστής να διατηρεί τον επιθυμητό λόγο εκπεμπομένης ενέργειας προς ενέργεια συριστικών,ανεξάρτητα πλέον από την απόλυτη τιμή στάθμης για το αρχικό σήμα.

Τούτο συνεπάγεται ότι η απόδοση θα ήταν συνεχής και προβλέψιμη,ανεξάρτητα από το πόσο σιγά ή δυνατά θ'ακουγόταν ο ερμηνευτής / ομιλητής.

Διαχειρίζονται επιπλέον ανισορροπίες υπαγόμενες και σε άλλες οκτάβες.Λαμβάνεται π.χ. τραγουδιστής ο οποίος παράγει τον ήχο του εμπλέκοντας κυρίως το λαιμό και τη μύτη αντί γιά το στέρνο,με αποτέλεσμα οι ερμηνευτικές κορυφώσεις να βγαίνουν τσιριχτές.Ο συνεργαζόμενος μηχανικός ήχου θα μπορούσε τότε να ορίσει προώθηση από τον ισοσταθμιστή εντός της ζώνης 2500-4000 Hz με παράλληλη αποδυνάμωση σε άλλες,γιά περαιτέρω εξειδίκευση προς την προβληματική ζώνη.Δύναται κιόλας να επιλέξει διαφορετικούς βαθμούς προώθησης σε διακριτά σημεία εντός της θεωρηθείσας ζώνης (λ.χ. ενίσχυση κατά 6 dB σε ύψος 2500 Hz, 12dB στα 3150 Hz και μοναδιαίο κέρδος στα 4000 Hz).

Απαιτείται λόγος συμπίεσης ηπιότερος σε σύγκριση μ'εκείνον που θα χρησιμοποιούνταν ενάντια στα συριστικά.Συνήθης λόγος είναι το 4:1.Στο συγκεκριμένο παράδειγμα,θα ταπείνωνε κατά 12dB μέσω ισοσταθμιστή τις οκτάβες κάτω των 2500Ηz,προωθώντας έντονα τις ζώνες άνω των 5000 Hz.Ρυθμισμένος βάσει αυτής της συνθήκης,ο συμπιεστής καταπνίγει ισχυρά τα συριστικά,μειώνοντας επίσης ενεργειακές κορυφώσεις κατά την άρθρωση των ΄΄α΄΄ .

Spoiler

Όπως λ.χ. κατά την επανειλημμένη ροκ επίκληση...΄΄ba-a-a-a-by΄΄

Εναλλακτική λύση θα ήταν να κρατηθεί μονάχα η ζώνη 2500-4000 Hz υπό μοναδιαίο κέρδος στον ισοσταθμιστή,με το συμπιεστή κανονισμένο να επιτελέσει limiting -ανεξάρτητα από τη δρομολόγηση sidechain- αποκλειστικά σ'εκείνη τη ζώνη.Είναι κρίσιμο να τηρηθεί μικρός χρόνος αποδέσμευσης σε συνάφεια με την παράλληλη καταπίεση των συριστικών,για να μην ακουστεί ο τραγουδιστής σα να έπασχε από...σιγματισμό (ψεύδισμα).

Με ανάλογες τεχνικές καταπολεμώνται προβληματικές συχνότητες σε μικρά πνευστά όργανα με στριγγό ήχο,όπως λ.χ. η ιρλανδική φλογέρα.Σε εγγύς σύλληψη αυτής κατά την ηχογράφηση,ενισχύεται συνήθως επί του ισοσταθμιστή στο sidechain η ζώνη 1600-2500 Hz,με ρυθμισμένο λόγο συμπίεσης 10:1,υψηλό κατώφλι και attack/release 5 και 200 χιλιοστά δευτερολέπτου αντίστοιχα.

Στον αντίποδα του αποσυριγμού βρίσκεται η αφαίρεση μπουμαρίσματος από μπάσες νότες.Σε περίπτωση ηλεκτρικού μπάσου,γενεσιουργό αίτιο θα είναι συνήθως η θεμελιώδης συνιστώσα της παιζόμενης νότας.Ορίζεται χρόνος attack κάτω από 1 χιλιοστό δευτερολέπτου και release όχι συντομότερο από 1 δεκάκις χιλιοστό,προκειμένου να μη διαστρεβλωθεί η κυματομορφή.Για μικρότερους χρόνους αποδέσμευσης,η περιβάλλουσα πλάτους στην απόδοση του συμπιεστή θα συμβάλει με πλήρη μεμονωμένο κύκλο από τα μακρύτερα μήκη κύματος,με αποτέλεσμα ακουστή παραμόρφωση.

Όμοια τεχνική εφαρμόζεται στην περίπτωση του cello,με τη διαφορά ότι αίτιο μπουμαρίσματος σ'εκείνο είναι συνήθως κάποια ιδιοσυχνότητα,διεγειρόμενη από ομόλογη θεμελιώδη κατά την απόδοση της νότας.Ενισχύοντας την τελευταία στον παράπλευρο ισοσταθμιστή,θα συμπιεστεί ολόκληρο το σήμα και μαζί του η προβληατική ιδιοσυχνότητα.Με μεγαλύτερο κόπο θα μπορούσε να εντοπιστεί το ύψος της και να χρησιμοποιηθεί ή ίδια στον ισοσταθμιστή αντί για τη θεμελιώδη...

Τα φαινόμενα κατά τη διέγερση και συντονισμό στο σώμα οργάνου (ή στις φωνητικές χορδές) οδηγούν σε ενίσχυση συγκεκριμένων φασματικών ζωνών στους παραγόμενους από αυτά ήχους.Εφόσον εμφανίζονται αυτές εντός σταθερών και δεδομένων τιμών στο πεδίο της συχνότητας-ανεξαιρέτως από το συχνοτικό ύψος της θεμελιώδους που αποδίδεται κάθε φορά- αποτελούν τις λεγόμενες ζώνες ΄΄ιδιοσυχνοτήτων΄΄(formants) οι οποίες συντελούν στην αναγνώριση του ηχοχρώματος για το ομόλογο όργανο ή φωνή...

Spoiler

Πώς επιτυγχάνεται ταπείνωση μπουμαρίσματος σε νότες παιζόμενες από ακουστική κιθάρα,μπάσο ή τσέλο,χωρίς όμως να εξασθενήσουν οι ζώνες ιδιοσυχνότητας των οργάνων σε υψηλότερες οκτάβες;Οι συνθήκες μάλιστα θα δυσχέραιναν ακόμα περισσότερο από τους χαμηλούς χρόνους που θα απαιτούνταν γιά την ολοκλήρωση της διεργασίας.Πώς θα επιτελούνταν η συμπίεση χωρίς αλλοίωση των πολυπόθητων χροιών;

Παρόμοιο ζήτημα θα προέκυπτε λ.χ. για κανάλι φωνητικών όπου θα ακούγονταν αφύσικα ή τσιριχτά σε αρκετές μεμονωμένες φράσεις.Πώς θ'αντιμετωπίζονταν προβλήματα διεσπαρμένα σε γειτονικές συχνοτικές ζώνες χωρίς εκπτώσεις στην καταληπτότητα και την απόδοση λεπτομερειών;

Εφηρμοσμένες αριστοτεχνικά,οι μέθοδοι sidechain αυξάνουν τη συνοχή των χαμηλών συχνοτήτων ή συντελούν στον πολυδιάστατο χαρακτήρα μιάς μίξης,όπου ηχητικές συνιστώσες θα εναλλάσονται ταχύτητα ανάμεσα σε προσκήνιο και παρασκήνιο,δημιουργώντας έτσι ένα ξεχωριστό χαρμάνι με συναρπαστικές διαφοροποιήσεις στην εστίαση καθενός από τα στοιχεία του.

Η δημιουργική αξιοποίηση των μεθόδων δεν συνιστάται σε περιπτώσεις όπως ηχογραφήσεις τζαζ συνόλων ή παραδοσιακής αμερικανικής μουσικής.

(...)

 

[Bhutia]

Συνδυασμένη επεξεργασία σε επιλεγμένες συχνοτικές ζώνες,επιτυγχάνεται με το διαχωρισμό του ακουστού φάσματος από τον ηχητικό μηχανικό και την ανάθεση για καθεμία από τις ζώνες που θα έχουν οριστεί σε ανεξάρτητους συμπιεστές.Παρέχεται έτσι ιδιαίτερη ευελιξία στη μίξη διαφορετικών οργάνων.Οι ρυθμίσεις στην ομάδα επεξεργασίας (συμπιεστής-expander-limiter) θα μπορούσαν να εξειδικεύονται ανάλογα με τις απαιτήσεις στην ομόλογη ζώνη δικαιοδοσίας.

Θα γινόταν επίσης επέμβαση υπό διαφορετικούς όρους σε διαφορετικά ύψη επί του τονικού εύρους για το ίδιο όργανο.Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν όργανα για τα οποία ισχύουν μεγάλες διαφορές στην εκπεμπόμενη στάθμη κατά μήκος του τονικού τους εύρους,όπως λ.χ. το φλάουτο.

Παραδείγματος χάρη,θα μπορούσε να κρατηθεί το κάτω άκρο στην απόκριση ηλεκτρικού μπάσου ασυμπίεστο και παράλληλα να συμπιεστεί ισχυρά το άνω άκρο της απόκρισης,προκειμένου να βρίσκονται σε ισορροπία οι αρμονικές από την τεχνική slapping των χορδών με τις θεμελιώδεις νότες του μπάσου.Αντίστροφα,θα μπορούσε να συμπιεστεί πιθανό μπουμάρισμα στις θεμελιώδεις και ν'αφεθεί ελεύθερη η ανώτερη ζώνη,γιά να τονιστεί έτσι μιά αίσθηση ευρύτητας στην απόδοση του οργάνου.

Εάν λ.χ. συλλαμβάνονται από το μικρόφωνο κατά την ηχογράφηση ή σε μιά ζωντανή εκτέλεση βαθιές αναπνοές του ερμηνευτή με χαμηλό τονικό περιεχόμενο,αυτό θα ενεργοποιήσει αποκλειστικά το συμπιεστή που θα είναι επιφορτισμένος με την αντίστοιχη συχνοτική ζώνη,αφήνοντας τη συνολική χροιά της φωνής αμετάβλητη.Αποτρέπεται έτσι το δυσάρεστο φαινόμενο ν'ακούγεται άμουσος σκαστός φθόγγος ακολουθούμενος από υποχώρηση στη συνολική στάθμη κατά 10dB.

Απλουστευμένες συστάσεις εφαρμογής,αναφερόμενες σε διάταξη με κροσόβερ το οποίο διανέμει την είσοδο σε δύο ξεχωριστούς κλάδους.Καθεμία διαδρομή διέρχεται από το δικό της ενσωματωμένο συμπιεστή.Τα επιμέρους σήματα μετά την επεξεργασία συνδυάζονται ξανά στην έξοδο:

-Ογκώδεις ενισχυτές ηλεκτρικής κιθάρας με τετραπλά 12ιντσα μεγάφωνα δημιουργούν επί σκηνής τεράστιο ηχητικό τοίχωμα,συνοδευόμενο όμως συχνά από θορύβους σαν γρυλλίσματα,εξαιτίας ανεπαρκούς απόσβε σης από τις καμπίνες.Το κροσόβερ θα μπορούσε να ρυθμιστεί στη ζώνη των 400Hz και ο συμπιεστής να επενεργήσει στο κάτω άκρο με λόγο 10:1 .Παίζεται ένα ακόρντο σε τονικά ύψη όπου θα έχει το τεχνούργημα έντονη παρουσία.Γιά εκκίνηση,ρυθμίζεται μείωση κέρδους κατά 6dB.Θα είναι εκείνη σωστή εφόσον δεν παρατηρηθεί μείωση όταν θα παιχτεί ανοιχτή συγχορδία.Ορίζεται λόγος συμπίεσης 1,5:1 έως 2:1 ως προς το άνω άκρο,με μείωση κέρδους κατά 3dB όταν παιχθούν ανοικτές συγχορδίες.Γίνεται έτσι πιό αισθητή η ατάκα στον αποδιδόμενο ήχο.Με τις ορθές μικρομετρικές ρυθμίσεις,οι παραγόμενες νότες θα είναι ξεκάθαρες, έχοντας κιόλας αποτελεσματικό αντίκτυπο στην αντίληψη του ακροατή.

-Ομαλοποίηση στη χροιά της ενισχυμένης ηλεκτρικής κιθάρας.Δημοφιλής πρακτική γιά κιθαρίστες είναι ν'αναθέτουν σε καθένα μαγνήτη (γέφυρα - λαιμός) διαφορετική τονική συνιστώσα προς εκπομπή από τον ενισχυτή τους : έναν ΄΄lead tone΄΄ γιά τα σόλο και δυναμικές παρεμβάσεις σε σημαντικά σημεία των κομματιών κι έναν ΄΄rhythm tone΄΄ γιά το συνοδευτικό ρόλο.Καθένας εξ αυτών οδεύει από τον ομόλογο μαγνήτη σ'ένα κανάλι και υφίσταται εναλλαγή μεταξύ τους κατά τη διάρκεια του παιξίματος.Ο lead ρυθμίζεται συνήθως να είναι λαμπρότερος από το rhythm γιά να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στη μετάβαση. Aνισορροπία προκύπτει όταν ο ενισχυτής τονίζει την έμφαση υπέρ το δέον,οπότε προκύπτει αφύσικη ενεργειακή άνοδος και έντονη διαφοροποίηση χροιάς στη ζώνη 2000-4000 Hz -όπου το ακουστικό μας σύστημα παρουσιάζει κιόλας κορυφαία ευαισθησία.

Ορίζεται κεντρική συχνότητα στο ενδιάμεσο ύψος των 3000 Hz κι εύρος ζώνης ίσο με 1 οκτάβα στον ισοστα θμιστή.Κατώφλι αρκετά υψηλό,ώστε να μη γίνεται συμπίεση στο κανονικό παίξιμο.Εφόσον η συσκευή χρη σιμοποιεί σχετικό κατώφλι,θα ανιχνεύει αυτόματα την αλλαγή της χροιάς και θα περιορίζει την υπερβολική ενέργεια στην επιλεγείσα ζώνη.Η ίδια τεχνική μπορεί να κάνει τον ήχο μιάς κιθάρας ν'ακούγεται πιό συμπυκνωμένος και ΄΄γαργαλιστικός΄΄ χωρίς όμως να επιβάλλεται στη συνολική μίξη,ορίζοντας την επέμβαση του ισοσταθμιστή στην οκτάβα γύρω από τα 200 Hz.

-Χάρη στη διαχωρισμένη σε ζώνες συμπίεση μπορεί να διατηρηθεί η ατάκα στο ανώτερο άκρο μιάς μπάσας νότας με παράλληλη εξάλειψη του μπουμαρίσματος στο κάτω,στην περίπτωση όπου δεν είναι επιθυμητή οποιαδήποτε υπεροδήγηση και μεταβολή χροιάς γιά το κανάλι του ηλεκτρικού μπάσου.Τίθεται γι αφετηρία το σημείο κροσόβερ στο ύψος των 200 Hz και το κάτω άκρο υπό μέτρια συμπίεση με λόγο 2:1 και κατώφλι -10dBu.Το άνω άκρο θα τεθεί δοκιμαστικά υπό υψηλή συμπίεση με λόγο 6:1 και κατώφλι -20 dBu.Κατόπιν τοποθετούνται στην ύψιστη θέση τα ρυθμιστικά στάθμης και treble του ιδίου του οργάνου,καθώς ο μπασίστας θα εκτελεί έντονη τεχνική slapping & pop(=ισχυρή έλξη των χορδών προς τα έξω με την άκρη του δακτύλου).Η στάθμη του ανωτέρου άκρου τότε θα κατέρχεται φτάνοντας την αντίστοιχη του κατωτέρου,ενώ η νότα θα ακούγεται ισορροπημένη και ασυμπίεστη.Οι συστάσεις είναι γενικά ενδεικτικές,αφού οι διαφοροποιήσεις ανάμεσα στην οικογένεια των μπάσων,στους ενισχυτές και στις τεχνικές,υπαγορεύουν ιδιαίτερες-ανάλογα με την περίπτωση- ρυθμίσεις.

-Αυτόματη διόρθωση στις διαφοροποιήσεις χροιάς εξαιτίας ενίσχυσης στις χαμηλές συνιστώσες κατά την εκδήλωση φαινομένων εγγύτητας (proximity effect) σε καρδιοειδή μικρόφωνα.Αυτά προκύπτουν όποτε ο τραγουδιστής δεν κρατά σταθερή απόσταση από την κάψα του μικροφώνου.Διακρίνονται δύο υποπεριπτώσεις:

Η πρώτη,όταν η πηγή της φωνής-συνήθως ομιλητής στο βάθρο εκδήλωσης- υποχρεώνεται να πλησιάσει αρκετά (αποστάσεις μικρότερες από 20 εκατοστά) το μικρόφωνο.Τότε αυξάνεται η ενέργεια σε χαμηλές οκτάβες.Επιλέγεται κεντρική συχνότητα ισοστάθμισης μεταξύ 100-250 Hz,ωφέλιμο εύρος ζώνης ίσο με δύο οκτάβες και λόγος συμπίεσης 2:1.Ορίζεται κατώφλι αρκετά υψηλό,ώστε ν'αντιδρά μονάχα όταν θα ισχύει κατακόρυφη αύξηση στάθμης που συνδέεται με τη στενή προσέγγιση.

Η δεύτερη αφορά σε αντιστάθμιση προς την κατάργηση του φαινομένου όταν ο ερμηνευτής απομακρύνει απότομα από το στόμα το μικρόφωνο που κρατά στο χέρι.Η αντιμετώπιση υπαγορεύει να το κρατήσει όσο όσο το δυνατόν μακρύτερα από το στόμα ενώ τραγουδά και να τεθεί ο συμπιεστής σε λειτουργία μόλις κάτω από το κατώφλι.Καθώς πλησιάζει το μικρόφωνο ξανά στο στόμα,θα περιοριστεί ο τονισμός των χαμηλών. Εφόσον το κοινό είναι συνηθισμένο σε φαινόμενα εγγύτητας,συνιστώνται χαμηλοί λόγοι συμπίεσης,Θα προέκυπτε έτσι μικρή μεν τονική διαφοροποίηση,αλλά σταθερή στα χαρακτηριστικά της σε σύγκριση με την πρότερη κατάσταση. Το αρχικό σήμα εισόδου μπορεί να υποστεί επιπρόσθετα ισοστάθμιση,προκειμένου ν'αναπληρωθεί οποιαδήποτε υποχώρηση στη θερμότητα της αρχικής χροιάς θα συνέβαινε από τη δυναμική συμπίεση.Τα σημεία εκκίνησης ορίζονται όπως στην προηγούμενη περίπτωση και από εκεί και πέρα εξετάζεται η επιθυμητή τονική διαφοροποίηση από τον μηχανικό ήχου.δύναται τέλος να υποβληθεί σε επιπλέον ισοστάθμιση γιά την ομαλοποίηση της απόκρισης σε έκκροτα σύμφωνα και φθόγγους (΄΄π΄΄,΄΄μπ΄΄,΄΄τ΄΄).

-Κοινό φαινόμενο σε τραγουδίστριες είναι η απότομη αλλαγή τονικότητας όταν μεταβαίνουν από απαλές φράσεις σε έντονες κορυφώσεις.Η θερμή και απαλή χροιά λ.χ. στη διάρκεια των κουπλέ θα βρεθεί σε αφύσικη αντίθεση προς την επικράτηση τονικών συνιστωσών στη ζώνη των 1200 Hz κατά τα ηχηρά κρεσέντι του ρεφραίν.Αυτό το φαινόμενο επιτείνεται εάν η τραγουδίστρια απομακρύνει το στόμα από το μικρόφωνο στη διάρκεια των ερμηνευτικών κορυφώσεων.Τότε θα ισχύει περαιτέρω απώλεια του θερμού χαρακτήρα ο οποίος εξασφαλιζόταν κατά τα γνωστά από την πρότερη εγγύτητα του μικροφώνου.Αυτή η απώλεια θα συνεργεί με την εγγενή ενεργειακή κορύφωση στα 1200 Hz.

Ρυθμίζεται η ισοστάθμιση με επίκεντρο την προβληματική συχνότητα των 1200 Hz.Το κατώφλι ορίζεται σε στάθμη που θ'ανταποκρίνεται στην απότομη ανύψωση κατά το κρεσέντο.Με τη ρύθμιση του λόγου συμπίε σης,ο ηχητικός μηχανικός επιλέγει ποιό θα είναι το ποσοστό της τονικής μεταβολής που θα παραμείνει.Το ποσοστό αυτό θα μειώνεται με την άνοδο του λόγου συμπίεσης.

Διαχωρισμένη σε ζώνες συμπίεση εφαρμόζεται τακτικά κατά τις ραδιοφωνικές μεταδόσεις,με τομή του εκπεμπομένου φάσματος σε 4-5 ζώνες.Εφόσον πραγματοποιηθεί ορθά,το σήμα θ'ακούγεται καθαρό,δυνατό και θα δεσπόζει στην αντίληψη του ακροατή χωρίς αισθητά τεχνουργήματα.Όλες επίσης οι εκδόσεις στα συστήματα αποθορυβοποίησης Dolby εφαρμόζουν σε διαφορετικό βαθμό κάποια παραλλαγή συμπίεσης ή expansion συνδυασμένα με ζωνοδιαχωρισμό φάσματος.
(...)

 

[Bhutia]

Εφ όλης της ύλης μουσικές εφαρμογές :

-Εξισορρόπηση στάθμεων από διαφορετικά μικρόφωνα ή/και εξομάλυνση της στάθμης γραμμής σε μουσικές εκδηλώσεις και συναυλίες.Στην πρώτη περίπτωση συνιστάται λόγος 2:1 και στη δεύτερη 4:1.

-Ομαλή ενσωμάτωση των φωνητικών μέσα στη μίξη: Το μεγάλο δυναμικό εύρος στη φωνή ερμηνευτών προβάλλει δυσχέρειες στην καταγραφή του.Για a capella φωνητικά,το κύριο μέλημα είναι να συγκρατείται η στάθμη σήματος μέσα στην ωφέλιμη ζώνη των μηχανημάτων.Αυτό σημαίνει να ξεχωρίζουν οι σιγανές φράσεις πάνω από το επίπεδο θορύβου,ενώ οι δυνατές κορυφώσεις να εγγράφονται κάτω από το όριο αποκοπής,ώστε να μην προκύψει υπέρμετρη παραμόρφωση.

Όταν ο ερμηνευτής συνοδεύεται από ορχήστρα,κύριο μέλημα εκτός από ευκρίνεια των φωνητικών,θα είναι η ισορροπημένη στάθμη αυτών σε σχέση με τα υπόλοιπα όργανα.Γιά να επιτευχθεί κάτι τέτοιο,χρειάζεται να προσαρμοστεί το δυναμικό εύρος της φωνής σ'εκείνο των μουσικών οργάνων.Οι εναλλακτικές οδοί είναι είτε χαμηλός λόγος (2:1) και χαμηλό σχετικά κατώφλι (-12dB),είτε υψηλότερος λόγος (4:1) και υψηλότερο κατώφλι (-9dB).Μιά τυπική ρύθμιση προβλέπει τιμή κατωφλίου τέτοια,ώστε οι σιγανές φράσεις να εμφανίζουν σχεδόν μηδενική μείωση κέρδους,ενώ οι μεσαίας ηχηρότητας να εμφανίζουν μείωση κατά 3-6 dB σε χρησιμοποιούμενο λόγο 2:1.Η εφαρμογή απαλής καμπής (soft knee) κατά τη συμπίεση δίνει μουσικότερη αίσθηση στα φωνητικά,υποβοηθώντας κιόλας την υιοθέτηση πιό απότομων κλίσεων στη μείωση κέρδους.Επιπλέον ρυθμίσεις στην προσπάθεια για φυσικό αποτέλεσμα κυμαίνονται μεταξύ 25-50 msec ως προς το attack και 100msec-1sec στο release.

Spoiler

Παράπλευρη επίπτωση από την ορθή εφαρμογή συμπίεσης στα φωνητικά,είναι να καλλωπίζεται στουντιακά η τεχνική των τραγουδιστών,μειώνοντας έτσι το καλλιτεχνικό εύρος ανάμεσα στις κορυφαίες και τις απλά επαρκείς ερμηνείες.

-Ομογενοποίηση στις νότες του μπάσου.Η συμπίεση δύναται ν'αποτρέψει την υπερφόρτωση της συνολικής μίξης από την ενέργεια των χαμηλών,να μειώσει τις διαφοροποιήσεις ανάμεσα στο παίξιμο διαφορετικών χορδών,να επιμηκύνει τη σταθερή κατάσταση μιάς νότας και να ανεβάσει τη μέση ηχηρότητα του μπάσου ήχου.Εάν ο μπασίστας μεταχειρίζεται τεχνικές slapping και έντονο εφελκυσμό των χορδών,η συμπίεση είναι προτιμότερη από αρκετά χαμηλή στάθμη εγγραφής που θα μείωνε αναγκαστικά την ηχηρότητα στο κύριο σώμα του ήχου που θα επέδιδε το όργανο.Τυπική αφετηρία στις ρυθμίσεις για ηλεκτρικό μπάσο είναι λόγος 4:1 με σύντομο attack περί τα 25 msec και αργό release γύρω στα 500 msec.Η απότομη καμπή (hard knee) είναι συχνά προτιμητέα,αφού ελέγχει δραστικότερα το στόχο της επέμβασης,δηλαδή τις υπέρμετρες κορυφώσεις ενέργειας.Γιά καλύτερο έλεγχο ειδικά στα έντονα μεταβατικά συμβάντα κάθε νότας,θα ήταν χρήσιμος ένας ανεξάρτητος limiter ύστερα από το συμπιεστή με κατώφλι ελάχιστα κατώτερο από τη στάθμη όπου ξεκινά υπερφόρτωση στο σύστημα εγγραφής.

Η θέση του συμπιεστή πάνω στη διαδρομή του σήματος καθορίζεται από το σκοπό της χρήσης.Εάν στοχεύεται το πρωτογενές σήμα,τότε αυτός τοποθετείται ανάμεσα στην έξοδο του οργάνου και την είσοδο γραμμής του προενισχυτή.Εάν κληθεί σε ρόλο limiter για προστασία των μεγαφώνων στον ενισχυτή μπάσου,τοποθετείται ανάμεσα στην είσοδο εκείνου και την έξοδο γραμμής του προενισχυτή.Εναλλακτικά,θα μπορούσε να εισαχθεί στο βρόχο εφέ του προενισχυτή.Αυτός θα επιδρά στο σήμα του μπάσου πρώτα με το προενισχυτικό στάδιο και κατόπιν μέσω του limiter,για να οδεύσει τέλος στον ενισχυτή του μπάσου.

Spoiler

Σε περιπτώσεις όπου χρησιμοποιείται αναλογικό μέσο εγγραφής,συμπίεση προκαλούμενη από κορεσμό στα μαγνητικά σωματίδια της ταινίας χάρη σε υπερβάσεις μικρού βαθμού στις στάθμες των δυνατότερων μεταβατικών,θα μπορούσε να είναι μέχρι κι επιδιωκόμενη υπό κατάλληλες συνθήκες

-Παράταση στην παραμονή ενεργείας κατά τη σταθερή κατάσταση (sustain) νότας που αποδίδεται από ηλεκτρική κιθάρα.

Spoiler

Φημισμένοι κιθαρίστες-όπως οι Carlos Santana,jeff Beck,Gabor Szabo- έχουν αναγάγει την επιμήκυνση των φθόγγων που παίζουν σε υψηλή κι επιδοκιμασμένη από το κοινό τέχνη.Μεταχειρίζονταν την παραδοσιακή μέθοδο ανατροφοδότησης στο σήμα,στοχεύοντας τους μαγνήτες της κιθάρας προς το μεγάφωνο του ενισχυτή,κάνοντας κατόπιν τα ΄΄δικά τους΄΄ στις χορδές ενόσω στέκονταν δίπλα στο ηχείο.Ένας απότομος limiter συντελούσε στην αποτροπή ζημιάς στο κύκλωμα του ενισχυτή και στα μεγάφωνα.
http://www.ultimatesantana.com/Tone-Playing-Style.html

Κιθαρίστες όπως οι Robert Fripp και Steve Hackett χρησιμοποιούσαν σε μιά θέση μαγνήτη ειδικό sustainer το οποίο έθετε σε διαρκή ταλάντωση τις χορδές.Προκύπτουν έτσι καθαρές παρατεταμένες νότες και συγχορδίες με διαφορετικό τονικό χαρακτήρα σε αντιπαραβολή με την ανατροφοδότηση ή το πεντάλ του συμπιεστή.
http://crimsonguitars.com/gallery/robert-fripp-slim-vine/

Η χρήση συμπιεστή με υψηλό λόγο,χαμηλή τιμή κατωφλίου,σύντομο attack και αργό release επιφέρει παρεμφερή αποτελέσματα,ιδίως όταν συνοδεύεται από έντονη διάθεση για πειραματισμό.Παράδειγμα κιθαρίστα που συστήνει ένθερμα αυτή τη μέθοδο είναι ο Adrian Belew.

-Μεταβολή του ηχητικού χαρακτήρα στη σύλληψη τυμπάνων.Πάνω στο σύνολο της ντραμς θα μπορούσε να γραφεί ολόκληρη συμπιεστική...εποποιία.Το μεγαλύτερο μέρος αφορά στο ταμπούρο και το μπάσο τύμπανο.Υπάρχουν δύο αντιτιθέμενες μεταξύ τους προσεγγίσεις:

Η πρώτη υπαγορεύει τη χειραγώγηση του attack για ν'αλλάξει τον αποδιδόμενο ήχο.Η χρήση λ.χ. αργότερου attack σε συνδυασμό με λόγο 2:1 στο ταμπούρο και μεταβλητή τιμή κατωφλίου μπορεί να επιφέρει θεαματικές αλλαγές στον τονικό χαρακτήρα,έστω και χωρίς ισοστάθμιση.Ο αργότερος χρόνος συνεπάγεται ότι η αρχική κρούση θα περνάει αλώβητη,γεγονός πολύ ευχάριστο ιδιαίτερα όταν οι τεντωμένες μεμβράνες του είναι παλαιωμένες.Η τεχνική αυτή για ν'αποδοθεί σωματώδης και συνεκτικός ήχος από το όργανο ήταν πολύ δημοφιλής και τα αποτελέσματά της έχουν ακουστεί σε πολλές ροκ μπαλάντες.

Η δεύτερη προβλέπει την άμβλυνση της απότομης αλλαγής στην ενεργειακή κατάσταση κατά την απαρχή των κρούσεων.Δοκιμάζονται λόγοι από 2:1 έως 5:1 σε συνδυασμό με γοργά attack & release.Τα κύμβαλα απαιτούν γοργό attack και ακολούθως αργό release γιά να υποβάλουν ατμοσφαιρικότητα μέσω του sustain.

Spoiler

Όπως αναλύθηκε επίσης,η κατάλληλη χρήση των ρυθμιστικών ενός συμπιεστή στο πεδίο του χρόνου μπορεί μέχρι και να διευρύνει αντί να περιορίσει τη δυναμική ζώνη συγκεκριμένου καναλιού.

Το μπάσο τύμπανο είναι το πιό δύσκολο ως προς τη συνεκτική σύλληψη και καταγραφή.Είναι συχνή πρακτική να χρησιμοποιείται συμπιεστής προκειμένου να επιτευχθεί σταθερή στάθμη και τονικός χαρακτήρας,ιδιαίτερα από τη στιγμή που ο ρυθμικός τομέας αποτελεί θεμέλιο στοιχείο σε πάμπολλες μίξεις. Προβλέπονται υψηλότεροι λόγοι συμπίεσης μεταξύ 4:1 και 10:1 με τα συντομότερα δυνατά attack που δεν θα κατέπνιγαν τον αρχικό αντίκτυπο της μποτιάς,καθώς και γοργά release.Συστήνεται η επισκόπηση με μόνιτορ ηχεία τα οποία να έχουν επαρκή απόκριση στις κατώτερες οκτάβες,ούτως ώστε ο μηχανικός ήχου να εισπράττει στο ακέραιο τις διαφοροποιήσεις σε κάθε ρύθμιση.

 

[Bhutia]

-Εφαρμογή σε ολοκληρωμένη μίξη:
Η τυπική μέθοδος επεξεργασίας για την τελική στερεοφωνική μίξη προβλέπει προσαρμογή συμπιεστή στο κεντρικό stereο insert της κονσόλας με σκοπό την ευελιξία.Αλλιώτικα,εάν παρεμβαλόταν αυτός απευθείας μεταξύ εξόδου κονσόλας και εισόδου καταγραφέα,δεν θα μπορούσαν να εκτελεστούν fade-out από τους master faders της κονσόλας,αφού τότε θα επηρεαζόταν άμεσα η ενεργοποίηση ή μη του συμπιεστή και θα προέκυπτε ανεπιθύμητη ανακατανομή ενεργείας σε κάθε πιθανό fade-out.Είναι επίσης απαραίτητο να επιλέγεται το αποκαλούμενο ''Stereo Link'' που εξασφαλίζει ισοδύναμη επεξεργασία στο σύνολο των καναλιών.Αυτό σημαίνει ότι η μείωση στο κέρδος στάθμης θα εφαρμόζεται ταυτόχρονα σε όλα τα κανάλια,ανεξάρτητα από το ποιό εξ αυτών θα περιέχει κάθε χρονική στιγμή την κορύφωση που θα ενεργοποιεί το συμπιεστή.Σε αντίθετη περίπτωση,η στερεοφωνική αντίληψη θα χάνει την αναγκαία σταθερότητα ως προς τη θέση κάθε πηγής.

Η ταπείνωση των εντόνων δυναμικών κορυφώσεων σε μιά μίξη και κατόπιν αναπλήρωση της στάθμης που απωλέσθηκε κατά το αρχικό στάδιο συμπίεσης,κάνει το τελικό αποτέλεσμα να εμφανίζει μεγαλύτερη μέση ηχηρότητα και ν'ακούγεται πλασματικά πιό εντυπωσιακό-ιδίως σε χαμηλές θέσεις του ρυθμιστικού στάθμης.Θα ενισχύεται επίσης η ακουστότητα των σιγανοτέρων τμημάτων στο πρόγραμμα.Ακόμα όμως και η τεχνική αυτή που εξοργίζει τους απανταχού φίλους της υψηλής πιστότητας δεν είναι τόσο απλοϊκή στην εκτέλεσή της.

Όταν η άνοδος στην ακουστότητα ασθενών σημάτων επιτελείται χωρίς διάκριση,θα παρασύρει μαζί της και ανεπιθύμητες συνιστώσες,όπως λ.χ. φυσήματα ταινίας,βόμβους,θορύβους περιβάλλοντος και προϊόντα αντήχησης.Το δεύτερο ζήτημα σχετίζεται με το γεγονός ότι σε μιά τέτοια μέθοδο,κριτήριο για το βαθμό εφηρμοσμένης συμπίεσης σε οποιαδήποτε χρονική στιγμή θα είναι η ενέργεια της πιό ισχυρής συνιστώσας εκείνη τη στιγμή.Αυτό σημαίνει ότι τα σήματα που επικρατούν ενεργειακά εντός δεδομένης μίξης πρόκειται να διαμορφώσουν τις σχετικές στάθμες γιά όλα τα σήματα που περιέχονται στη μίξη.

Στην πλειοψηφία των κομματιών η ενεργειακή πλάστιγγα κλίνει προς τις χαμηλότερες οκτάβες.Κατά συνέπεια το μπάσο και τα τύμπανα αποτελούν συνήθως επικρατούντα όργανα.Εάν το κατώφλι συμπίεσης έχει οριστεί σε τιμή μικρότερη από την κορυφαία στάθμη του μπάσου τυμπάνου,τότε ο συμπιεστής θα ωθείται να μειώνει την ολική στάθμη σε καθεμία μποτιά,παράγοντας έτσι φαινόμενα απότομων αυξομειώσεων (pumping) σ'εκείνη.Eάν πάλι ο χρόνος αποδέσμευσης ήταν σχετικά μακρύς,τότε η μείωση της ολικής στάθμης θα παρατεινόταν.Στην αντίθετη ρύθμιση ώστε να ήταν πολύ σύντομος,το προκύπτον φαινόμενο ενδεχομένως να προσέδιδε μεγαλύτερη κρουστικότητα και δυναμισμό στη μίξη.Ανάλογα φαινόμενα θα προέκυπταν σε μίξεις όπου τα πρώτα φωνητικά θα κατείχαν το ενεργειακό επίκεντρο.Με την ισχύ των φράσεων να γίνεται σημείο αναφοράς γιά τη συμπιεστική δράση,μιά προσεκτική ρύθμιση θα επιτρέπει στη φωνή να επισκιάζει πρόσκαιρα τα υπόλοιπα όργανα,των οποίων η στάθμη θα ανέκαμπτε ξανά κατά τις τραγουδιστικές παύσεις.

Συνιστάται για ξεκίνημα λόγος 1,5:1 ή 2:1 και κατώφλι χαμηλής τιμής (25-30 dB κάτω από από τις μέσες τιμές εντάσεων που εμφανίζουν οι κορυφώσεις),ούτως ώστε ο συμπιεστής να εξασκεί τη δράση του σε όσο δυνατόν μεγαλύτερο εύρος επί της δυναμικής ζώνης που θα καταλαμβάνει η μίξη.Το ρυθμιστικό που θα επιφέρει τη μεγαλύτερη διαφοροποίηση και θα καθορίζει κυρίως την αντιλαμβανόμενη ηχηρότητα της μίξης είναι εκείνο της αποδέσμευσης (release).Μικρότερη τιμή release θα ενισχύει την ακουστότητα και αντιστρόφως.Υπερβολική συντομία όμως θα προξενούσε ανεπιθύμητα φαινόμενα pumping-breathing ή θα προσέδιδε δυναμική αστάθεια στο πρόγραμμα.Θα μπορούσε επίσης να εισαγάγει τεχνουργήματα από παραμόρφωση σε υλικό πλούσιο σε χαμηλές.Συχνά η δομή του μουσικού υλικού υπαγορεύει συνεχείς αλλαγές ρύθμισης στην τιμή release κατά τη διάρκεια καθενός κομματιού,σε ανταπόκριση προς μεταβαλλόμενη ενορχήστρωση,ρυθμική αγωγή και ταχύτητα.Χρήσιμη τιμή εκκίνησης θα ήταν τα 250 msec.

Μιά προγραμματισμένη συμπιεστική επεξεργασία είναι χρησιμότερο να επιτελείται παράλληλα κατά τη διάρκεια της μίξης,παρά εκ των υστέρων πάνω στο στερεοφωνικό master.Η πολυπλοκότητα του τελικού υλικού θα γεννούσε σωρεία διλημμάτων και συμβιβασμών ως προς τη αυμπιεστική κατεργασία.Ενδεδειγμένη πρακτική θα είναι η ακρόαση στην έξοδο του συμπιεστή παράλληλα με κατάλληλο χειρισμό των faders γιά να ελεγχθεί ο τρόπος αλληλεπίδρασης γιά τις κυρίαρχα σήματα στο πρόγραμμα.Οποιαδήποτε ριζική ισοστάθμιση είναι προτιμητέο να γίνει αφού θα έχει διαμορφωθεί χονδρικά η συμπιεσμένη μίξη,ώστε να μην παραλλαχθούν οι όροι υπό τους οποίους ο συμπιεστής θα αξιολογεί τα επικρατούντα σήματα.

Όπως έχει ήδη παρουσιαστεί,περαιτέρω λύση θα ήταν να ενσωματωθεί ισοσταθμιστής στο sidechain.Με τη βοήθεια εκείνου θα μπορούσε να ταπεινωθούν οι χαμηλότερες οκτάβες,οπότε θα μειωνόταν η ευαισθησία εισόδου του συμπιεστή προς τα όργανα που δεσπόζουν σε αυτές.Στη συγκεκριμένη περίπτωση,θα οριζόταν υψηλότερη τιμή κατωφλίου γιά τις χαμηλές,αφήνοντας τότε να δεσπόζουν σήματα με ενέργεια που κατανέμεται στις μεσαίες οκτάβες.Το επόμενο βήμα ως γνωστόν,θα ήταν ο διαχωρισμός του φάσματος σε ζώνες και η ανάθεση καθεμίας σε ξεχωριστό συμπιεστή.Χάρη σε αυτήν την τεχνική,κορυφώσεις σημάτων που ανήκουν σε ξεχωριστή ζώνη δεν θα επηρεάζουν τις στάθμες των σημάτων στις υπόλοιπες.

Εναλλακτική τεχνική θα ήταν η ομαδική επεξεργασία σε διακριτά τμήματα της μίξης (λ.χ. πρώτα φωνητικά,πρώτη κιθάρα,μπάσο και ντραμς) και συνδυασμός των τμημάτων κατά το συνήθη τρόπο ύστερα από τη συμπίεση.Έτσι τα δεσπόζοντα όργανα σε κάθε τμήμα δεν θα παρενοχλούνταν μεταξύ τους και θα επιτρεπόταν μεγαλύτερος βαθμός συμπίεσης.Σε μιά ήδη συνδυασμένη μίξη,το ακουστικό μας σύστημα δεν μπορεί να εντοπίσει συγκεκριμένο σημείο αναφοράς ώστε να αξιολογούσε μέσω εκείνου την αύξηση στο κέρδος ηχηρότητας.Η ακουστική αντίληψη θα γίνεται λοιπόν ανεκτικότερη στη βαριά συμπίεση.

Ο διαχωρισμός σε ζώνες παρέχει ευκαιρία γιά ακόμα βαρύτερη συμπίεση με αποτέλεσμα κομμάτια που θα εμφανίζουν μεγαλύτερη ηχηρότητα κι ενεργειακή συμπύκνωση σε περιορισμένο εύρος.Η δυναμική κατάσταση όλων των κομματιών που μεταδίδονται ραδιοφωνικά τείνει να είναι ομογενοποιημένη.Ο συνδυασμός της επεξεργασίας πάνω στην τελική μίξη από τον μηχανικό και της επιπρόσθετης από το σταθμό οδηγεί σε υπέρμετρη συμπίεση και limiting.

Το σήμα περνά προαιρετικά από στροφέα φάσης (αμβλύνει έντονες ενεργειακές ασυμμετρίες των κυματομορφών εάν υπάρχουν) δέχεται στερεοφωνικό εμπλουτισμό και ισοστάθμιση.Κατόπιν τέμνεται σε έξι συνήθως κομμάτια,με καθένα από αυτά να υποβάλλεται σε ισχυρή συμπίεση και limiting.Στη συνέχεια δέχεται σταδιακά αυξανόμενη ανά οκτάβα ενίσχυση συχνοτήτων (φτάνει έως 17dB σε ύψος 15000 Hz),ώστε ν'αντισταθμιστεί αντιληπτικά ο θόρυβος κατά τη διαμόρφωση συχνότητας (FM).Γιά τον έλεγχο όμως της προέμφασης,γίνεται ακολούθως αναγκαίο επιπρόσθετο limiting στις υψηλές συχνότητες,η οποία θα περιορίσει περαιτέρω το δυναμικό εύρος στις ομόλογες ζώνες.Τέλος θα ελεγχθούν και όλες οι κορυφώσεις του σήματος μέσω peak-limiter.

Η συσσώρευση υποηχητικής ενεργείας στο master θα παρέβλαπτε την ομαλή λειτουργία της ραδιοφωνικής επεξεργασίας.Το αργό release εκείνης,απαιτεί επίσης κάποιο περιορισμό στις κορυφώσεις των κρουστών στο master,ώστε η συμπιεστική δράση να μη χαμηλώνει αισθητά τις στάθμες των υπολοίπων στοιχείων που θα κείτονταν στην ίδια ζώνη.Γιά να προληφθούν διάφορα τεχνικά προβλήματα,κρίνεται συχνά αναγκαία η προσομοίωση της ραδιοφωνικής επεξεργασίας πάνω σε μιά παραγωγή,πριν την οριστικοποίησή της.

Όπως φαίνεται από την ενδεικτική αντιπαραβολή ομάδας πέντε κυματομορφών στην είσοδο (άνω στοίχος) και την έξοδο (κάτω στοίχος) οι αρχικές διαφοροποιήσεις στο πλάτος έχουν καταλυθεί και ο ήχος της αρχικής μίξης έχει μεταλλαχθεί.Είναι επόμενη η σοβαρή αλλοίωση σε κρίσιμα στοιχεία του κομματιού όπως χροιές οργάνων,δυναμικές αντιθέσεις,αρμονικούς συσχετισμούς και στην αρχική ρυθμική αγωγή.

 

[Bhutia]

http://musicmachinery.com/2009/03/23/the-loudness-war/

Πάνω στην καθιέρωση των ψηφιακών μεθόδων επεξεργασίας και τις αυξημένες δυνατότητες που προσφέρονται από εκείνη πάτησαν η απληστία και ανασφάλεια των μεγάλων δισκογραφικών και των καλλιτεχνών.

Spoiler

Η ανασφάλεια πάντως μπορεί μέχρι και να δικαιολογείται από τη χαμηλή καλλιτεχνική αξία αρκετών σύγχρονων παραγωγών.

Εάν εξαιρεθούν από τη θεώρηση ιδιώματα hip-hop,techno -όπου τα βαριά συμπιεστικά εφέ και η συμπυκνωμένη ηχηρότητα μετατρέπουν την έλλειψη ταλέντου σε οργανικό μέσο καλλιτεχνικής δήλωσης- και κάποιοι εκπρόσωποι χορευτικής ηλεκτρονικής μουσικής,η σύνθλιψη του δυναμικού εύρους έχει-όποτε συμβαίνει- ουσιαστικό αυτουργό την πελατεία των μηχανικών premastering.Η απαρχή για την επιζήτηση ευκόλου και άμεσου εντυπωσιασμού παραπέμπει στο γνωστό ρητό γιά το αυγό και την...κότα,με τους ακροατές και τους δημιουργούς μουσικής να μοιράζονται τους δύο πόλους.

Σημαντικό ρόλο στο τελευταίο έχει διαδραματίσει και η γενικευμένη αλλαγή των ακροαματικών συνθηκών τις τελευταίες δεκαετίες.Η πολύωρη χρήση ακουστικών σε αναπαραγωγούς τσέπης υπό συνεχείς και ισχυρούς σχετικά θορύβους υποβάθρου από μικρή ηλικία,επιφέρει έκπτωση στη συμπεριφορά της ακουστικής οδού-όπως έχει αναλυθεί στη ΄΄Λειτουργία της Ακοής΄΄- κυμαινόμενη από άτομο σε άτομο.Πιθανές εκδηλώσεις είναι ακριβώς η δυσανεξία στο πραγματικό δυναμικό εύρος αναπαραγωγής και η υποσυνείδητη ανάγκη γιά ολοένα μεγαλύτερη ηχηρότητα η οποία δεν θα υποχωρήσει καθόλου κατά τη διάρκεια ενός κομματιού.Ακόμα και παραγωγές ορόσημα του παρελθόντος οι οποίες εδραιώθηκαν στη συνείδηση του κοινού χάρη στο μουσικό μήνυμα που μετέδιδαν χωρίς να υψώνουν επιδεικτικά το...δάκτυλο της ηχηρότητας,έχουν πέσει θύματα της καθεστηκυίας τάξης μουσικών πραγμάτων κατά τις επανεκδόσεις τους.

H εκβιαστική απαίτηση πολλών φορέων της μουσικής βιομηχανίας και προπαντός των ιδίων των καλλιτεχνών γιά ραδιοφωνική ΄΄υπεροχή΄΄ έχει δρομολογήσει τις διεργασίες (re)mastering των τελευταίων δεκαετιών προς εκείνο το άκουσμα που θα ελκύει πρώτο την προσοχή μέσα σ'ένα περιβάλλον βεβαρυμένο από παρασιτικά ηχητικά ερεθίσματα,αντί να προσφέρει ουσιαστική απόλαυση και παρακίνηση σε αφιερωμένη ακρόαση.Η παγίωση των σχετικών πρακτικών έχει φτάσει τη συνολική κατάσταση στο απροχώρητο,με αρκετές σύγχρονες παραγωγές ν'αναπαράγονται ακόμα και από το ποιοτικότερο οικιακό ηχοσύστημα σα να μεταδίδονταν από ένα σταθμό που δεν θα σεβόταν πραγματικά το ακουστικό αισθητήριο.
(...)

 

[TGD]

Το πρόβλημα όμως του loudness wars μάλλον θα βρει τη λύση του αναπάντεχα. Η πρόταση της EBU για τυποποιημένη μέση στάθμη σε όλους τους ραδιοφωνικούς σταθμούς, οι παράμετροι της οποίας "πριμοδοτούν" μουσική με μεγάλη δυναμική περιοχή, έγινε νόμος στην... Αμερική!

Τώρα να δούμε τι θα κάνουμε με τους ραδιοσταθμούς που φουσκώνουν τα μπάσα και τα πρίμα ώστε να ακούγονται από τα κινητά τηλέφωνα.

 

[Bhutia]

H προδιαγραφή ITU-R BS-1770 διαθέτει προς επιλογή γιά την εκτίμηση της μέσης τιμής στην ακουστότητα ενός τηλεοπτικού ή ραδιοφωνικού προγράμματος τα εξής χρονικά παράθυρα:

-Στιγμιαία ηχηρότητα: μέση τιμή εντός χρονικού διαστήματος 0-400 χιλιοστά δευτερολέπτου.

-Βραχυπρόθεσμη ηχηρότητα: μέση τιμή σε διάστημα 3 δευτερολέπτων.

-Μακροπρόθεσμη ηχηρότητα: ισχύει για τη συνολική διάρκεια ενός προγράμματος.

Ο αλγόριθμος μέτρησης πραγματικής ηχηρότητας εφαρμόζεται σε μονοφωνικά μέχρι πολυκαναλικά προγράμματα.Το χρονικό παράθυρο της ανάλυσης στα ηχητικά αρχεία από την EBU έχει οριστεί σε τιμή 3 δευτερολέπτων:δηλαδή οι μετρήσεις θ'αφορούν δυναμικά φαινόμενα που θα διαρκούν πάνω από 3 δεύτερα. Τούτο συνεπάγεται ότι δεν θα λαμβάνονται υπόψιν τα κρουστικά σήματα.Ο δεύτερος συμβιβασμός έγκειται στο ότι μπορεί να μην γίνονται έντονα αισθητές διακυμάνσεις ακουστότητας οφειλόμενες σε δομικές αλλαγές ενός κομματιού σε ευρεία κλίμακα,εάν επικαλύπτονται από ανάλογες διακυμάνσεις σε μικρότερες κλίμακες εντός αυτού.

Το πρωτόκολλο μέτρησης ισοσταθμίζει την αυθεντική μορφή του σήματος από καθένα εξεταζόμενο κανάλι και αποτιμά κατόπιν τη μέση ακουστότητα επί του επιλεχθέντος χρονικού παραθύρου.Το χρησιμοποιούμενο φίλτρο βάσει του οποίου επιτελείται η ισοστάθμιση (K-weighting) έχει προκύψει από εκτενείς μελέτες σε αντιπροσωπευτικές ομάδες ακροατών.To ένα ήμισυ με τη ζώνη shelving:

Το δεύτερο ήμισυ μοντελοποιημένο να προσεγγίζει την απόκριση του ακουστικού μας συστήματος σε μέσες προς υψηλές στάθμες εκπομπής.Η αποκοπή ξεκινά κάτω από ύψος 200Hz και η πτώση στάθμης στην απόκριση είναι τάξης 15dB στα 20Hz.

Η συνολική απόκριση της Κ-ζύγισης αναπαριστώμενη με την καμπύλη της ηχηρότητας προς εκπεμπόμενη στάθμη (ευθεία γραμμή 0dBFS) σε συνάρτηση με τη συχνότητα:

Παρατηρούμε άνοδο απόκρισης από το ύψος των 1000Hz και σταθεροποίηση σε ύψος 3000Hz.Αυτό σημαίνει ότι κάθε σήμα με συχνότητα υψηλότερη από το άνω όριο,θα καταγράφεται σε στάθμη ανώτερη κατά 4 dB σε σχέση με την εκπεμπόμενη.Η χρησιμοποιούμενη μονάδα LKFS είναι ισοδύναμη της LUFS.

Φορέας της περιγραφής γίνεται σε αυτό το στάδιο μιά ακολουθία τιμών,ανταποκρινόμενες σε "Βραχυπρόθεσμη Ηχηρότητα" σύμφωνα με την οδηγία EBU 3341.Η ακολουθία αυτή περνά από διαδικασία gating με δύο σκέλη:το ΄΄απόλυτο΄΄ σκέλος εξαιρεί από τη μέτρηση όσες τιμές θα βρίσκονται σε στάθμη κάτω των -70 LUFS,αποκλείοντας έτσι συνιστώσες σχετικές με σιωπές στο σήμα και το θόρυβο υποβάθρου.Το ΄΄σχετικό΄΄ σκέλος υπολογίζει τη μέση ηχηρότητα κι εξαιρεί όλες εκείνες τις τιμές που θα έχουν επίπεδα τουλάχιστον 20dB κατώτερα από τη μέση ηχηρότητα.Εάν λ.χ. η μέση τιμή υπολογίζεται στα -15LUFS,θα εξαιρούνται από την αποτίμηση όλες οι στάθμες κάτω από το -35LUFS.Απομακρύνονται έτσι από τον υπολογισμό τα αποκαλούμενα ΄΄άτυπα΄΄ κομμάτια του σήματος.Και αυτό σημαίνει ότι θα εξουδετερώνονται πιθανές απόπειρες να ενσωματωθούν αρκετά ήσυχα τμήματα σε δεδομένο πρόγραμμα προκειμένου να προέκυπτε αποδεκτή μακροπρόθεσμη μέση τιμή σε συνδυασμό με τα πολύ ηχηρά

Με το πέρας της προηγούμενης διαδικασίας,έχει προκύψει ακολουθία από τιμές ΄΄παραθύρου 3 δευτερολέπτων,gated & K-ζυγισμένου RMS΄΄.Η οριστική αποτίμηση πραγματοποιείται με στατιστικό υπολογισμό της διακύμανσης στην ύστατη ακολουθία.Σε πολυκαναλικές μεταδόσεις η μέση ισχύς προς το χρόνο για το σήμα καθενός καναλιού αθροίζεται με χρήση καταλλήλων συντελεστών κέρδους.Εκείνοι εξομοιώνουν τη στάθμη ανάλογα προς τη γωνία υπό την οποία ο άμεσος ήχος θα φτάνει στην κεφαλή.

Επανερχόμενοι στο στερεοφωνικό τομέα και τη συμπίεση,θα προκύπτουν διαγράμματα όπως τα παρακάτω,
Έχουν συσταθεί από εξέταση σε χιλιάδες δημοφιλή κομμάτια στα χρόνια 1969-2010,κανονικοποίηση ώστε όλα να εμφανίζουν μέγιστη κορύφωση σε στάθμη 0dBFS και εύρεση της μέσης τιμής γιά την ηχηρότητα.

Aποδεικνύουν την αύξηση της περιεχόμενης ηχηρότητας τις δύο τελευταίες δεκαετίες,με παράλληλη μείωση του συντελεστή κορυφής (αναλογία της απόλυτα κορυφαίας στάθμης προς τη μέση στάθμη κατά τη διάρκεια ενός κομματιού).Ο τελευταίος δείχνει να έχει αυξηθεί μεταξύ 1969-80 από τη βελτίωση του στουντιακού εξοπλισμού,να μένει σχετικά σταθερός 1980-90 και ν'ακολουθεί ύστερα κατωφερή πορεία.

Η χαρακτηριστική επίσης αύξηση στο πλήθος δειγμάτων με στάθμη ανώτερη του -1dBFS μαρτυρά εκτεταμένη εφαρμογή ψηφιακών brickwall limiters στη διαδικασία premastering.
(...)

 

[Bhutia]

Το πρώτο από την κορυφή διάγραμμα στον επόμενο πίνακα φανερώνει πως το εύρος ηχηρότητας κατα την οδηγία της EBU παρόλ'αυτά δεν έχει μεταβληθεί δραματικά γιά τα εξετασθέντα κομμάτια στην ίδια πάντοτε θεώρηση.Η δεύτερη κατά σειρά παράσταση συναρτά το εύρος τιμών κατά EBU προς την πυκνότητα των υψηλών στάθμεων (άνω των -1dBFS) που εμφανίζονται.Διαπιστώνεται ότι η αυξημένη εφαρμογή ακραίου limiting δεν έχει διαφοροποιήσει σε ανάλογο βαθμό το εύρος ηχηρότητας στα τραγούδια.

H ΄΄Ζώνη Ηχηρότητας΄΄-όπως ορίζεται από την οδηγία EBU 3342- αφορά σε χρονικά παράθυρα διαρκείας περίπου και άνω των 3 δευτερολέπτων.Εκτιμώντας την gated διακύμανση μέσης ηχηρότητας σε διαφορετικές διάρκειες παραθύρου από 0,05 έως 12,8 δευτερόλεπτα και μετατρέποντας την αποτίμηση της διακύμανσης RMS κατά τρόπον ώστε να απομονώνει την αντίστοιχη επίδραση από εκάστοτε χρονική κλίμακα,προκύπτει διάγραμμα όπως το τρίτο κατά σειρά.Εδώ προκύπτει ότι οι πόλεμοι της ηχηρότητας δεν έχουν επηρεάσει αποφασιστικά τη διακύμανση των στάθμεων σε καμία από τις ληφθείσες χρονικές κλίμακες.

Το πέμπτο κι έκτο διάγραμμα δείχνουν παρεμφερή ευρήματα σε ακόμα ευρύτερα δείγματα τραγουδιών από τους καταλόγους της EMI.

Μοναδική λογική εξήγηση γιά τη φαινομενική αντίφαση που προκύπτει,είναι ότι το εύρος ηχηρότητας του μουσικού υλικού πριν τη διαδικασία premastering-ή ακόμα και σε στάδιο μίξης- θα έχει αυξηθεί σε βαθμό ανάλογο με την αύξηση στη συχνότητα εφαρμογής του limiting,πράγμα που σημαίνει ότι το υλικό χάρη σε εξαρχής μεγαλύτερη διακύμανση στάθμεων θα αντιστέκεται εν μέρει στις επιπτώσεις του ακραίου περιορισμού στις κορυφώσεις στάθμης.Αυτό συνάδει με την άνοδο στη δημοφιλία ιδιωμάτων όπως το hip hop & rap τις τελευταίες δύο δεκαετίες,τα οποία διακρίνονται ως επί το πλείστον από στοιχειώδη παραγωγή με αρκετά δυνατά τμήματα από μπάσο τύμπανο και ταμπούρο.Εκείνα αυξάνουν τη διακύμανση στάθμεων εντός πολύ στενών χρονικών παραθύρων (τάξης 0,1 δευτερολέπτου).Βεβαιώνεται επιπρόσθετα από την εισαγωγή funk & rap στοιχείων στο ιδίωμα του heavy metal με ενίσχυση των κρουστικών τμημάτων,αλλά και από τα παρακλάδια της ηλεκτρονικής μουσικής (ποπ-χορευτική,trip hop,dubstep κ.α.).

Σε ευρύτερη χρονική κλίμακα,εξελίχθηκαν επίσης και τα μοτίβα με τα οποία γινόταν μετάβαση ανάμεσα στις διαδοχικές μουσικές φράσεις ενός κομματιού.Η μελωδική τυμπανοκρουσία του tom-tom από τη δεκαετία του 80 έδωσε τη θέση της σε δραστικές ηχητικές εναλλαγές,οι οποίες ευθύνονται γιά την αύξηση στη διακύμανση στάθμεων εντός χρονικού παραθύρου γύρω στα 0.5 sec.Σε μακροπρόθεσμη χρονική κλίμακα,οι σύγχρονες παραγωγές τείνουν προς έντονες αντιθέσεις στάθμεων,ενώ οι παλαιότερες σε εναλλαγές μουσικού κλειδιού ή συγχορδίας προκειμένου να σκιαγραφήσουν τις διαφορετικές ενότητες μέσα στο ίδιο κομμάτι.Στο χιπ-χοπ αντίθετα,κανόνας είναι η δομική απλοϊκότητα-ανεξάρτητα από το πόσο επιτηδευμένη θα είναι εκείνη- ενώ τα ρεφρέν πλημμυρίζουν από πυκνές φωνητικές αρμονίες ή/και πλουσιοπάροχα σε ενέργεια περάσματα συνθετητών,τα οποία αυξάνουν τη μέση ηχηρότητα.

Η αντιπαραβολή του κλασσικού "Come Together"(1969) των Beatles προς το σύγχρονο hit "Telephone"(2010) της Lady Gaga με κριτήριο την ανάλυση μέσης ηχηρότητας.Οι λευκές γραμμές αντιπροσωπεύουν όρια ανάμεσα σε διαφορετικές ενότητες καθενός κομματιού-όπως τις αντιλαμβάνεται ο μέσος ακροατής.Τα δύο σκακιστικά διαγράμματα παρουσιάζουν τα αντίστοιχα υποδείγματα ομοιογένειας ως προς τη διακύμανση μέσης ηχηρότητας.Τα τετράγωνα με ανοικτή απόχρωση συμβολίζουν τμήματα διαφοροποιούμενα μεταξύ τους ως προς τη στάθμη,ενώ τα σκούρας απόχρωσης τμήματα με ομοιογενή στάθμη.Οι διακυμάνσεις ευρείας κλίμακος είναι προφανώς πιό έντονες στο "Telephone" κι εναρμονισμένες ως επί το πλείστον με τη δομική ανάπτυξη του κομματιού.Πρόκειται γιά ένα ενδεικτικό πρότυπο των σύγχρονων μουσικών κομματιών.

Spoiler

Εδώ περιγράφεται χαρακτηριστικά η ακραία συμπιεσμένη περίπτωση του άλμπουμ "Death Magnetic" των Metallica,συγκρινόμενο από τη μία πλευρά προς παλαιότερες παραγωγές του συγκροτήματος και από την άλλη με άλλα παραδείγματα ισχυρά συμπιεσμένων σύγχρονων παραγωγών

Χαρακτηρίζεται όχι μόνο από πολύ μικρό συντελεστή κορυφής,αλλά και από περιορισμένη διαφοροποίηση στη μέση ηχηρότητα.Όλες οι επιμέρους συνιστώσες φαίνονται να έχουν τοποθετηθεί γύρω από ενιαία ηχηρότητα.Ένα ακουστικό αποτέλεσμα ανάλογο συμπιεσμένου ψωμιού που ΄΄κολλάει΄΄ στα δόντια:

Καμπύλες μέσης διασποράς για τη συνάρτηση του πλήθους δειγμάτων που περιέχονται στα τραγούδια προς την στάθμη επί της οποίας κατανέμονται:

Τα δείγματα του 2007 διακρίνονται από αφύσικα πυκνή κατανομή σε υψηλές στάθμες.Η κατανομή σταματά κιόλας ν'ακολουθεί Γκαουσιανή καμπύλη καθώς προσεγγίζει την τιμή 0dBFS.
(...)

 

[Bhutia]

Είναι πια γεγονός ότι η χρήση του compression μαζί με όλα τα "συνοδευτικά" του (limiters, expanders, gates), έχει πολλαπλασιαστεί στη παραγωγή της μουσικής σήμερα. Επειδή η μεταβολή της δυναμικής περιοχής ενός "κομματιού" δημιουργεί συγκρούσεις μεταξύ πρακτικής και υψηλής πιστότητας, το compression έχει γίνει τα τελευταία χρόνια αντικείμενο εκτενέστατων συζητήσεων στους χώρους επαγγελματικού ήχου και όχι μόνο.
Επισυνάπτω ένα σχετικό άρθρο που είχα γράψει παλαιότερα για το περιοδικό Virtual Studio και εξηγώ, χωρίς πολλές τεχνικές λεπτομέρειες, τις τάσεις της εποχής μας και την άποψή μου.
Θα ήθελα να ακούσω τη γνώμη σας για το θέμα....

Το εκτεταμένο δυναμικό εύρος των ήχων στο φυσικό μας περιβάλλον σε αντιδιαστολή με την πάση θυσία τόνωση της ηχηρότητας σε δημοφιλείς παραγωγές δημιουργεί εσφαλμένη εντύπωση ότι η δυναμική συμπίεση είναι ασύμβατη με την ποιότητα και φυσικότητα στην ηχητική αναπαραγωγή.Αυτή η άποψη μάλιστα έχει ενισχυθεί με διαφορετικούς μηχανισμούς τόσο από την ΄΄πιουρίστικη΄΄ υποκουλτούρα,όσο και από τις σύγχρονες πρακτικές στην παραγωγή δημοφιλούς μουσικής.

Στην πράξη βέβαια,οποιοδήποτε ακουστό σήμα υπόκειται σε ελάχιστο έως μεγαλύτερο βαθμό συμπίεσης πάνω στο θεωρητικό δυναμικό του εύρος.Aκόμα και limiting σε βάθος αρκετών dB με ιδιαίτερα σύντομο attack 1-2 δειγμάτων (χρόνος έως 20 περίπου εκατομμυριοστά δευτερολέπτου γιά συχνότητα δειγματοληψίας 96 KHz) και release ίσο προς 1-3 χιλιοστά δευτερολέπτου,τείνει να περνά απαρατήρητο από το ακουστικό μας σύστημα.Ο ακουστικός μας ενισχυτής εμφανίζει το δικό του χρόνο ανόδου στην απόκριση (τάξης αρκετών msec),γεγονός που καθορίζει τον τρόπο υπό τον οποίο θ'αντιληφθούμε δεδομένο δυναμικό συμβάν.

Αξίζει λοιπόν ν'αντεξετάσουμε το πιουρίστικο ιδανικό,σύμφωνα με το οποίο δεν θα προγραμματιζόταν πάνω στο σήμα η παραμικρή συμπιεστική κατεργασία κατά την μορφοποίησή του σε αναπαράξιμη μορφή.

Ξεκινώντας από τη διαδικασία ηχογράφησης,ας αναλογιστούμε ότι όσο μεγαλύτερη υποχώρηση εμφανίζουν οι κάψες στα μικρόφωνα σύλληψης με την αύξηση στην προσλαμβανόμενη ηχητική πίεση,τόσο μεγαλύτερη αντίσταση θα προβάλουν στη μετακίνηση.Συμπίεση τέτοιας μορφής στο σήμα τείνει να είναι μικρή κι εξαρτάται από τον τύπο του μικροφώνου.Εάν μάλιστα η υλοποίηση αυτού περιέχει λυχνία,τότε θα υπεισέρχεται και ο γνωστός παράγοντας κορεσμού όταν ανέρχεται η στάθμη πάνω από δεδομένο όριο.Ανάλογα φαινόμενα κορεσμού πάνω από κάποιο όριο στάθμης αναμένεται να προκύψουν κατά το πέρασμα του σήματος από μετασχηματιστές και κυκλώματα κέρδους στα διαδοχικά στάδια παραγωγής και αναπαραγωγής,ιδίως όταν εκείνη πραγματοποιείται με αναλογικά μέσα.

Στην υποτεθείσα ΄΄ανόθευτη΄΄ μίξη,τα όργανα με ισχυρή κατανομή ενεργείας στη ζώνη των χαμηλών-όπως το μπάσο τύμπανο,τόνοι συνθετητών,ηλεκτρικό μπάσο,κοντραμπάσο,κ.α- θα υπερίσχυαν ακουστικά,επικαλύπτοντας σε κυμαινόμενο βαθμό ανάλογα με τη δομή της σύνθεσης τα υπόλοιπα.Στις στουντιακές ηχογραφήσεις μάλιστα αφιερώνεται ειδικός θάλαμος στη σύλληψη των κρουστών,προκειμένου να ελεγχθεί κάθε πτυχή στην ηχητική τους απόδοση καθώς και στο συνδυασμό με ομοειδή στην ενεργειακή κατανομή όργανα.Στα πλαίσια του ιδανικού βέβαια,θα ήταν δυνατή η παραδοχή ότι ο χειριστής της κονσόλας μπορεί να χειριστεί τους faders κατά τρόπον ώστε να προλαμβάνει ή ν'αντισταθμίζει ταχύτατα πιθανές ασυμβατότητες στάθμης ανάμεσα στα όργανα.

Εφόσον η συμπίεση έχει αποκλειστεί,χρειάζεται να επιλεχθεί η στάθμη επί της οποίας θα καταχωρηθούν οι ενεργειακές κορυφώσεις του προγράμματος.Όταν εκείνες σχετίζονται με κρούσεις μπάσου τυμπάνου,θα μπορούσαν να τοποθετηθούν σε στάθμη κοντά στα 0dBFS λ.χ. τιμή -1 ή -3dBFS.

Spoiler

Αντενδείκνυται η άνευ σοβαρού λόγου κανονικοποίηση στάθμης στο ψηφιακό πεδίο,όπως και η τοποθέτηση κορυφώσεων σε τιμές πολύ κοντινές προς το 0dBFS.Σκοπός είναι ν'αφήνεται δυναμικό περιθώριο για περαιτέρω στάδια επεξεργασίας ή/και συνδυασμού με άλλα σήματα και ν'αποφευχθούν τα αποκαλούμενα ΄΄Intersample Peaks΄΄ : διαμορφώσεις ανωτάτης στάθμης υπερβαίνουσες το 0dBFS μεταξύ διαδοχικών κορυφαίων δειγμάτων.Η πιθανότητα εμφάνισής τους αυξάνεται ιδιαίτερα κατά τη μετατροπή του αυθεντικού αρχείου σε απωλεστικές μορφές.

Οι στάθμες των υπολοίπων σημάτων στο πρόγραμμα θα βρίσκονται υποχρεωτικά σε χαμηλότερα επίπεδα,καθορισμένα από το ενεργειακό τους περιεχόμενο.Επειδή όμως το ακουστικό μας σύστημα αντιλαμβάνεται την ηχηρότητα των σημάτων με γνώμονα όχι τις στάθμες κορυφής αλλά το μέσο όρο των περιεχομένων στάθμεων,είναι αρκετά πιθανό το αρχείο που προκύπτει να διακρίνεται από μειωμένο κέρδος και ακουστότητα-ιδίως σε συνάρτηση με το θόρυβο.

Ακόμα δυσμενέστερη θα ήταν μιά τέτοια προοπτική στην περίπτωση αναλογικών μέσων εγγραφής / αναπαραγωγής.Αρκετές φορές μηχανικοί ήχου αύξαναν το κέρδος τοποθετώντας κορυφώσεις προγράμματος σε στάθμες όπου συνέβαινε κορεσμός στη μαγνητική ταινία.Αυτό το φαινόμενο στο αναλογικό πεδίο δεν είναι δυσάρεστο όπως η υπέρβαση του ορίου 0dBFS στο ψηφιακό πεδίο.Η ανεπάρκεια του μαγνητικού μέσου εγγραφής συνεπάγεται όμως αναπόφευκτη δυναμική συμπίεση.Παράλληλα τίθονται και δύο προϋποθέσεις : πρώτον,να επιτρέπεται η αύξηση κέρδους των σημάτων από το κοπτικό σύστημα και τη χωροταξία εκάστοτε κομματιού κατά το βινυλιακό mastering.Δεύτερον,η αύξηση κέρδους να μην καθιστά εντονότερα αντιληπτές τις θορυβικές συνιστώσες.

Spoiler

Σύνηθες τέχνασμα των ηχητικών μηχανικών από τη χρυσή εποχή του βινυλίου ήταν να εφαρμόζουν συμπίεση στο παρεχόμενο σήμα από τα μικρόφωνα σύλληψης προς τον εγγραφέα,με απώτερο σκοπό ν'αξιοποιήσουν περισσότερο το ωφέλιμο δυναμικό εύρος του μέσου εγγραφής και να βελτιώσουν τους σηματοθορυβικούς λόγους.

Spoiler

H συγκεκριμένη τακτική απετέλεσε ΄΄κερκόπορτα΄΄-ως πρόσχημα- γιά την κακοποίηση της δυναμικής ζώνης μέσω του απεριορίστου...limiting και αύξησης κέρδους κατά την επεξεργασία των αρχείων στο ψηφιακό πεδίο.

Το γράφημα για το μέσο όρο στάθμεων σε συνάρτηση με το χρόνο στο επόμενο παράδειγμα αναπαριστά ένα ασυμπίεστο σήμα-κανονικοποιημένο ως προς στάθμη κορυφής ώστε να μην επιδέχεται υψηλότερο κέρδος εγγραφής- σε αντιδιαστολή με παραλλαγές του οι οποίες θα έχουν δεχθεί limiting με κατώφλι -6dB στην πρώτη περίπτωση και -12dB στη δεύτερη και ανάλογη αύξηση κέρδους κατά την εγγραφή.

Στην πρώτη περίπτωση τα τμήματα σήματος με τη χαμηλότερη ενέργεια θα έχουν κερδίσει στάθμη 6dB,ενώ εκείνα με την υψηλότερη θα έχουν ανέλθει εξαιτίας της συμπίεσης μόνο κατά 5dB.Το εύρος δυναμικής ζώνης στο σήμα θα έχει μειωθεί κατά 1dB,αλλά o μέσος όρος στάθμεων και ο αντιλαμβανόμενος σηματοθορυβικός λόγος στο μέσο αποθήκευσης θα έχουν αυξηθεί.Στη δεύτερη περίπτωση τα ασθενή τμήματα θα έχουν κερδίσει ακόμα 6dB και τα ισχυρά μονάχα 3dB.Θα ισχύσει περαιτέρω μείωση κατά 3dB στο εύρος δυναμικής ζώνης.Ο συνολικός περιορισμός της αυθεντικής δυναμικής ζώνης θα είναι κατά 4dBLU ως προς το περιεχόμενο του αρχείου,αλλά θα έχει αυξηθεί ακόμα περισσότερο η μέση ακουστότητα του εγγεγραμμένου προγράμματος ως προς το θόρυβο του μέσου αποθήκευσης.Από αντιληπτικής άποψης θα έχουμε φαινομενική αύξηση στο δυναμικό εύρος ως προς το μέσο αποθήκευσης.Εάν το επεξεργασμένο αρχείο υποστεί ακολούθως κανονικοποίηση ως προς την ηχηρότητα κατά την οδηγία της EBU,η μετάδοσή του θα γινόταν σε στάθμη κατά 4dB χαμηλότερη σε σύγκριση με το αυθεντικό.

Η τιμή κατωφλίου πέρα από την οποία η επίδραση του limiting θα υπερισχύει αντιληπτικά ενάντια στη βελτίωση της ακουστότητας εξαρτάται και από το μουσικό είδος που υφίσταται την επεξεργασία.Η τριάδα των κάτω γραφημάτων αναπαριστά την gated υπολογιζόμενη ποικιλότητα στο μέσο όρο στάθμεων σε συνάρτηση με το θεωρούμενο κατώφλι και υπό διάφορα χρονικά παράθυρα υπολογισμού σε τρία χαρακτηριστικά ιδιώματα:κλασική μουσική,ακουστική Jazz και pop-rock κατά σειρά παράθεσης από αριστερά προς δεξιά.Παρατηρείται η μεγαλύτερη ανθεκτικότητα σε επεμβάσεις γιά το τρίτο εξ αυτών.Αυτή ισχύει ακόμα περισσότερο ως προς σύντομα χρονικά παράθυρα,όπου για να προκύψει αισθητός περιορισμός στη δυναμική ζώνη,το κατώφλι του limiting θα έπρεπε να έχει οριστεί σε τιμή τουλάχιστον -6Β,φαινόμενο οφειλόμενο πιθανότατα στο γεγονός ότι τα σύγχρονα ιδιώματα περιέχουν χαρακτηριστικά σήματα από ισχυρές κρούσεις στο μπάσο τύμπανο.

Οι εγγενείς περιορισμοί του βινυλιακού μέσου απέτρεπαν ακρότητες κατά τη σύσταση του master.Ο λόγος στάθμης κορυφής προς μέσo όρο στάθμεων ανάμεσα σε βινυλιακές παραγωγές άμεσης κοπής (από τους Doug Sax & Lincoln Mayorga για τη Sheffield Lab) και mainstream παραγωγές με ΄΄επιθετική΄΄ επεξεργασία ώστε ν'ακούγονταν δυνατότερα από juke-box και ραδιοφωνικούς σταθμούς εκείνης της εποχής,δεν απείχαν μεταξύ τους παραπάνω από 4-5 dB.Αυτό το ποσό διαφοράς είναι μικρό συγκρινόμενο με τις σύγχρονες διαφορές ανάμεσα σε audiophile και mainstream παραγωγές.

Επιστρέφοντας στην αντεξέταση,η προσπάθεια για άρτιο τεχνικό αποτέλεσμα απουσία συμπίεσης θα δυσχέραινε επιπλέον στην περίπτωση όπου οι υψηλότερες ενεργειακές κορυφές θα προκαλούνταν από εξάρσεις σε ήχους διαφόρων φθόγγων και συμφώνων εντός του προγράμματος.

 

[Bhutia]

Για να επεκτείνουμε την αντεξέταση,ας δεχθούμε ότι θα έχει προκύψει με κάποιον τρόπο αναπαράξιμη έκδοση του ασυμπίεστου σήματος η οποία θα έχει αξιοποιήσει στο έπακρο τις δυνατότητες του χρησιμοποιθέντος μέσου αποθήκευσης.

Δυναμική συμπίεση θα υποστεί το σήμα κατά την αναπαραγωγή,όταν το τελικό στάδιο πριν τα ηχεία δεν θα έχει τα κατάλληλα περιθώρια ισχύος ώστε να υποστηρίξει ταχύτατες και θεαματικές αυξήσεις πλάτους κατά τα έντονα μεταβατικά συμβάντα-τόσο γιά τις σύντομες μικροδυναμικές κορυφώσεις,όσο και γιά τα μακροδυναμικά ξεσπάσματα του προγράμματος.Αρκετές μάλιστα λυχνιακές υλοποιήσεις εκτιμώνται από μερίδες ακροατών ακριβώς γιά τον τρόπο με τον οποίο θα εκδηλώνουν συμπιεστική συμπεριφορά πέραν του ορίου.Ακόμα και σε επαρκές δυναμικό περιθώρια στην παρεχόμενη ισχύ,τα διαφράγματα των ηχείων,τείνουν να αντιστέκονται περισσότερο στην κίνηση όσο αυξάνουν οι διαδρομές τους σε βαθμό εξαρτώμενο από την κατασκευή.Παράλληλα η άνοδος θερμοκρασίας στα πηνία φωνής με την αύξηση της παρεχομένης ισχύος συντελεί επιπλέον στην εμφάνιση δυναμικής συμπίεσης.

Μιά και φτάσαμε μέχρις εδώ,ας υποθέσουμε ότι θα έχει εξασφαλιστεί απόλυτη επάρκεια οδήγησης σε κάθε κρίκο της αλυσίδας αναπαραγωγής,από την πηγή μέχρι και τα ηχεία.

Καθώς εκπέμπεται από τα ηχεία ένα σύνθετο σήμα,το αντιλαμβανόμενο δυναμικό εύρος του δύναται να μειωθεί σε βαθμό εξαρτώμενο από την κατευθυντικότητα του ηχείου στο φάσμα,τη θέση ακρόασης,ενεργειακή σύσταση του πεδίου αντήχησης όπως και το επίπεδο θορύβου περιβάλλοντος.Εφόσον κιόλας οι αρχικές ενεργειακές μεταπτώσεις του προγράμματος θα έχουν αφεθεί ανεπηρέαστες απουσία συμπίεσης,η ενέργεια από τις χαμηλότερες οκτάβες τείνει να επικρατεί αντιληπτικά πάνω στις υψηλότερες.Αναλόγως απρόβλεπτα θα τείνουν να εξελιχθούν οι περιεχόμενες στο πρόγραμμα αρμονικές σχέσεις και διακροτήματα.Όλες αυτές οι παράμετροι θα βρίσκονται-όπως έχει εξηγηθεί από άλλα νήματα- σε συνάρτηση με τη στάθμη ακρόασης.Σημειωτέον ότι οι δυναμικές αντιθέσεις σ'ένα σύνθετο σήμα δεν προλαβαίνουν-λόγω συντομίας- να ενταχθούν σε πεδίο αντήχησης,μπορούν όμως να επικαλυφθούν από εκείνο.

Άρα έστω και χωρίς προαποφασισμένη δυναμική επεξεργασία,το αυθεντικό σήμα θα έχει υποστεί-σε κάποιο μη προϋπολογιζόμενο βαθμό- δυναμική συμπίεση.Εάν πάλι το πρόγραμμα δεν αναπαραγόταν από ηχοσύστημα αλλά εκπεμπόταν κατά τη διάρκεια συναυλίας με ενισχυόμενα όργανα,οι αναφερθείσες εφαρμογές σε προηγηθέντα μηνύματα έχουν ήδη επικυρώσει το καθεστώς δυναμικής συμπίεσης.

Λαμβάνοντας τέλος την περίπτωση ακουστικών οργάνων είτε εντός ελευθέρου πεδίου,είτε εντός αίθουσας με ιδανικές ιδιότητες ώστε να μην περιοριζόταν το δυναμικό εύρος στο ηχητικό σήμα,κύριος παράγοντας αλλοίωσης ως προς την αυθεντική δυναμική ζώνη θα ήταν τέλος το ίδιο το ακουστικό μας σύστημα,αφού εκτός από την ισοστάθμιση (βλ. καμπύλες ίσης ακουστότητας) που πραγματοποιείται από εκείνο,η μηχανική συμπεριφορά του κοχλία συνεπάγεται-όπως έχει επίσης αναλυθεί- καθεστώς δυναμικής συμπίεσης.

Πριν την άφιξη των αρχείων υψηλής ανάλυσης και των μηχανημάτων με υψηλούς σηματοθορυβικούς λόγους,τα μέχρι τότε υπάρχοντα μέσα αποθήκευσης και αναπαραγωγής δεν διέθεταν το απαραίτητο εύρος γιά να φιλοξενήσουν την αυθεντική δυναμική ζώνη ενός υπό καταγραφήν σήματος.Η αναγκαιότητα διαχείρισης του σήματος με αποδεκτό τρόπο οδήγησε στην καθιέρωση των συμπιεστών.

Οι αρχικοί εκπρόσωποι του είδους μάλιστα δεν διέθεταν ευέλικτο ρυθμιστικό κατωφλίου.Ο ηχητικός μηχανικός όριζε γιά τη λειτουργία τους μιά κομβική στάθμη η οποία έπρεπε ν'ανταποκρίνεται στο μέσον περίπου της αναμενόμενης δυναμικής ζώνης για το εισερχόμενο σήμα κι έθετε κατόπιν το λόγο συμπίεσης.Για λόγο λ.χ. 2:1 οποιαδήποτε άυξηση πλάτους κατά χ dB άνωθεν του κόμβου στο σήμα εισόδου θα μεταφραζόταν σε αύξηση [χ/2] dB στην έξοδο.Ομοίως μείωση κατά y dB κάτωθεν του κόμβου,θα έδινε μείωση [y/2] dB στο σήμα εξόδου.Το διάστημα [χ/2]-[y/2] έχει προφανώς μικρότερο εύρος από το αρχικό [χ-y].Η δράση του expander στο σήμα ήταν τότε ακριβώς αντίστροφη.

Εκείνη η πρακτική θεμελίωσε τη γενικευμένη αντίληψη ότι ο συμπιεστής χαμηλώνει την ηχηρότητα των δυνατών ήχων,ενώ υψώνει εκείνη των ασθενεστέρων.Με τη σταδιακή πρόοδο των μέσων αποθήκευσης και μετάδοσης,η ανάγκη επέμβασης επί του συνολικού προγράμματος έδωσε τη θέση της σε επέμβαση επί μεμονωμένων τμημάτων.Προέκυψε έτσι η σύσταση κατωφλίου,όπου το σήμα θα έμενε απείρακτο από τη μιά πλευρά του,με την επέμβαση να γίνεται στην άλλη πλευρά.

Εάν κι εφόσον χρησιμοποιηθούν επιδέξια,οι μοντέρνες τεχνικές συμπίεσης ξεφεύγουν από το μοντέλο ΄΄Προκρούστειας Κλίνης΄΄ για το σήμα.Η ωφελιμότητά τους έγκειται στο να μειώνουν τη στάθμη θορύβου και να προσαρμόζουν τη δυναμική ζώνη των αυθεντικών ήχων σε ένα ελεγχόμενο πλαίσιο με εύρος που ν'ανταποκρίνεται τόσο προς το χρησιμοποιούμενο εξοπλισμό,όσο και προς την άνεση κατά την αναπαραγωγή για το μέσο ακροατή.Απώτερος σκοπός της συμπίεσης στη μοντέρνα της μορφή δεν είναι η διαχείριση στάθμεων-είναι οι faders επιφορτισμένοι με αυτήν- αλλά να ελεγχθούν οι αναπόφευκτες ελλείψεις γραμμικότητας σε βαθμό που να εξυπηρετεί το ακουστικό και καλλιτεχνικό αισθητήριο.Ενδεικτικό παράδειγμα είναι η συμπιεστική κατεργασία μίας μίξης οργάνων,προκειμένου ν'αποκτήσει το αποτέλεσμα πιό σφιχτό δυναμικό αντίκτυπο.

Εξεταζόμενα εφ'όλης της ύλης,η συμπίεση και τα σύγχρονα παρακλάδια της αναλαμβάνουν το ρόλο καρυκευμάτων σ'ένα αναπόφευκτο ηχητικό μαγείρεμα.Στην κατάλληλη δόση και συνδυασμό οι επιπτώσεις είναι ευεργετικές χωρίς να γίνεται η παρουσία τους κραυγαλέα.Αντίθετα,οποιαδήποτε κατάχρηση υποβαθμίζει αισθητά την ποιότητα.

 

[Dimifoot]

Σκοπός είναι ν'αφήνεται δυναμικό περιθώριο για περαιτέρω στάδια επεξεργασίας ή/και συνδυασμού με άλλα σήματα και ν'αποφευχθούν τα αποκαλούμενα ΄΄Intersample Peaks΄΄ : διαμορφώσεις ανωτάτης στάθμης υπερβαίνουσες το 0dBFS μεταξύ διαδοχικών κορυφαίων δειγμάτων.

Up!!!

Πρόκειται για ενα σοβαρό ζήτημα, που δεν έχουμε συζητήσει, δεν βρήκα άλλη αναφορά στο φόρουμ.

Διαβάστε προσεκτικά την επεξήγηση της Benchmark, και την επιστημονική τεκμηρίωση (πολύ σοβαρή εταιρία, όχι φούμαρα):

Intersample Overs in CD Recordings

Intersample Overs are a Common Occurrence in CD Recordings We have frequently used Steely Dan's Gaslighting Abbie from Two Against Nature in our listening tests. This is a spectacular CD recording with lots of dynamics and a low noise floor. Nevertheless, in a little over 5 minutes, this track...

benchmarkmedia.com

Και εδώ πιο απλά απο την Roon:

2. Because of "inter-sample overs"
It's possible for a totally "in-range" piece of source material "out-of-range" samples after upsampling.

The very simple explanation is: when the interpolator "connects the dots" to form a signal at a higher sampling rate, sometimes the new "dots" fall out of range.

This is essentially a defect introduced in the mastering process, and is not a problem with the upsampler.

Unfortunately, most software silently ignores these defects, and provide no means to track or manage them.

Roon Knowledge Base - DSP Engine: Headroom Management

Σκαλίζοντας το headroom adjustment και το clipping indicator του Roon, διαπίστωσα πολύ clipping σε κάποια κομμάτια.
Και μάλιστα κατεβάζοντας 3db απο το headroom του Roon, στο input του Trinnov έφτανε σήμα έως και -1.7db σε κάποια tracks. Σε κάποια άλλα περνούσε και το -1, σπανιότερα. Δηλαδή έως και 2db πάνω απο το όριο κλιπαρίσματος!!!

Ουσιαστικά βλεπουμε πως πολλά tracks εχουν γραφτεί αγνοώντας παντελώς τα intersample overs, κλιπάροντας τα DACs συνεχώς σε ψηφιακό επίπεδο. Αυτο πιθανότατα θα ακούγεται ως “σκληρός” ηχος στιγμιαία (σε αποκαλυπτικά συστήματα )

Είναι κατι που με εχει απασχολήσει σε πολλές ηχογραφήσεις στο παρελθόν, και όχι μόνο της δεκαετίας του 80 αλλά και σε πιο σύγχρονα άλμπουμς.

Θα αφήσω το Roon στο -3dB για σιγουριά.

 

[christos77]

παρα πολυ ωραιο αρθρο ,επιτελους αναλυση της προκοπης ψηφιακης και αναλογικης εγγραφης
εδω φαινεται και η τεραστια υπεροχή της αναλογικης εγγραφης
καλα λεω οτι η ψηφιακη σε καμια 15αρια χρονια ισως φταση την αναλογικη
ευχαριστω dimi για το αρθρο δεν το ειχα προσεξει ευγε νεε μου
συνεχισε να μας διαφωτιζεις να αντιμετωπιζουμε το μεγαλο αυτι

 

[Dimifoot]

παρα πολυ ωραιο αρθρο ,επιτελους αναλυση της προκοπης ψηφιακης και αναλογικης εγγραφης
εδω φαινεται και η τεραστια υπεροχή της αναλογικης εγγραφης
καλα λεω οτι η ψηφιακη σε καμια 15αρια χρονια ισως φταση την αναλογικη
ευχαριστω dimi για το αρθρο δεν το ειχα προσεξει ευγε νεε μου
συνεχισε να μας διαφωτιζεις να αντιμετωπιζουμε το μεγαλο αυτι

Χαχαχα ξαναδιαβάστε το κ. Χρήστο δεν τα καταλάβατε

 

[christos77]

τι να ξαναδιαβασω; φτανουν τα γραφηματα αδιαψευστος μαρτυρας τρεμε μεγαλο αυτι

 

[Dimifoot]

τι να ξαναδιαβασω; φτανουν τα γραφηματα αδιαψευστος μαρτυρας τρεμε μεγαλο αυτι

Δεν καταλάβατε γρι.
Αν σας αρέσει ο ασπρόμαυρος κινηματογράφος μεγειά σας με χαρά σας.

Καλό θα ήταν όταν μιλάμε σοβαρά να αφήνουμε το τρολάρισμα στην άκρη.
Αν δεν έχετε κάτι να συνεισφέρετε στο νήμα, που δεν νομίζω, πάτε για πλάκα αλλού.

Κάποτε πρέπει να αρχίσουμε να ξεχωρίζουμε την τεχνική συζήτηση πληροφορίας απο το χαβαλέ.

 

[JOHN MARKOU]

Δημήτρη πως ακριβώς κατέβασες το headroom στον trinnov?
Κάνοντας αυτό υποθέτω ότι μείωσες περαιτέρω το clipping limit , σωστά?

 

[Dimifoot]

Δημήτρη πως ακριβώς κατέβασες το headroom στον trinnov?
Κάνοντας αυτό υποθέτω ότι μείωσες περαιτέρω το clipping limit , σωστά?

Στην πηγή το κατέβασα, όχι στον Trinnov
Το γράφει στο λινκ της Roon που έβαλα πιο πάνω.

 

[JOHN MARKOU]

Α οκ . Το πήγες δλδ στο -1db σωστά?

 

[Dimifoot]

Α οκ . Το πήγες δλδ στο -1db σωστά?

Στο -3.

Και μόλις πηρα αυτο το screenshot από το input του Trinnov (πριν τα Dac δηλαδή) σε track απο Kondo:

Παρόλο που έβαλα την πηγή (Roon) στο -3, στο δεξί κανάλι πήγε μεχρι -0.7db.

Δηλαδή αν το άφηνα χωρίς headroom management θα κλίπαρε αγρίως.

 

[JOHN MARKOU]

οκ.