Η σημασία της Κλασικής Μουσικής στην εποχή μας.

[Prince]

Αυτό βέβαια είναι μια άκρως υποκειμενική άποψη κάποιου ο οποίος αμφιβάλω αν έχει επενδύσει το ελάχιστο στο συγκεκριμένο genre. Είναι κάτι σαν να φέρω εγώ άποψη για τα darts (το άθλημα π.χ.)

όμως παραπάνω δεν έκανα καμία αναφορά στην musique concrète. δεν ξέρω πως κατέληξε εκεί το θέμα(!)
για την κλασική μουσική μιλάμε όπως κατανοηται σήμερα έξω από της αναπαραγωγές των κλασικών.

Η "υψηλή μουσική αισθητική" που αναφέρεται προηγουμένως είναι ταμπού. Δεν υπάρχει φύλακας του σωστού γούστου.
Το θέμα είναι αν ενδιαφέρει τον ακροατή να παρακολουθεί την εξέλιξη, γιατί όπως είπα και προηγουμένως (όπως και η προσωπογραφία του Picasso) μεταφέρει αλλά μηνύματα και όχι απλά αυτά της μελωδίας και του μέτρου.

το πεδίο εδώ είναι τεράστιο.

Για εισαγωγική ακρόαση θα πρότεινα Morton Feldman.
Αλλά παραθέτω ορισμένα αλλά (έκτων οποίον ο πρώτος είναι και γνωστός μου από την πόλη Domodossola της Ιταλίας)

Μόλις "ανακάλυψα" ότι το Nebenstück του Gerard Pesson αποτελεί ένα re-arrangement (filtrage το αποκαλεί ο συνθέτης) της Μπαλάντας Op. 10, no. 4 του Brahms! (Δεν θα το αναγνώριζα ποτέ).

 

[bedouin]

πολλά (και ωραία) σημεία, ανάπτυξης για συζήτηση (να κι ένα καλό με το lockdown)
… με τα περισσότερα των οποίων βέβαια διαφωνώ καθέτως (κι ελπίζω να μην θεωρηθώ αιρετικός ούτε προσβλητικός)

θα σταθώ σε ένα.

"… η μελωδία είναι το..."κοινωνικό διαβατήριο" ενός μουσικού έργου. Είναι το πιο άμεσο και αναγνωρίσιμο μέσο του μουσικού έργου. Πέρα από την Κλασική, τούτο καθίσταται πιο προφανές σχεδόν σε όλα τα άλλα μουσικά είδη…"

Νομίζω ότι εδώ και πολλά χρόνια αυτό έχει απορριφθεί

Είναι γεγονός ότι όταν η Δεύτερη Σχολή της Βιέννης πρωτοπαρουσίαζε τα έργα της (I love Webern) τους πέρνανε με τις ντομάτες. Αλλά όχι πλέον σήμερα μετά απο 80 χρόνια!!!

Από την Jazz (την μουσική που εννοώ εγώ σημερινή Jazz), Free (ή μη ιδιωματική), στην σημερινή ηλεκτρονική μουσική (όπως και αυτή να θεωρηθεί - δεν ανοίγω συζήτηση), ακόμα και με την ambient, σαν μουσική επένδυση του χώρου, η μελωδία, απλά δεν είναι αναγκαία.

Προσωπικά δεν χρειάζομαι την μελωδία για να με κάνει να αισθανθώ κάτι ...
(άσε που γι αυτό μου αρκεί ο Μητροπάνος που τον καταλαβαίνω) … Έχω τα δικά μου συναισθήματα ήδη. Αν η μουσικη (που ακούω) μπορεί να τα ενισχύσει(?) , καλώς. Αλλά δεν είναι απαραίτητο.

 

[bedouin]

... για να παραθέσω κι 2 έργα (που αγόρασα μόλις αυτήν τη βδομάδα) από το bedroom music publisher inexhaustible-editions :

Η σημερινή μουσική έκφραση δεν αρκείτε σε αυτοπροσδιορισμούς. Έχει δανειστεί από ένα σωρό επηρεασμούς. οι νέοι μουσικοί (ιδιαίτερα στο πρώτο) έρχονται (ως επί το πλείστο) από τον χώρο της πειραματικής / ηλεκτρονικής / noise / eai ακόμα και house (γιατι οχι?).

Σε αυτά τα 2 έργα ο επηρεασμός από τον Feldman (πχ, και όχι μόνο) είναι άμεσος.

 

[bedouin]

 

[TGD]

Μια χαρά μελωδία έχει η β' βιεννέζικη σχολή. Δύσκολο λίγο να την πιάσεις, αλλά η σύνθεση υπόκειται σε σαφείς κανόνες. Σε σαφείς κανόνες υπόκειται και η περσική ή η κινέζικη λόγια μουσική, εξίσουν δύσκολο να τους καταλάβεις, αλλά κι εκεί μπορούμε να μιλήσουμε αντίστοιχα για μουσική αξία των έργων, παρότι ως δυτικοί μας είναι ανοίκεια ως ακούσματα.

 

[Prince]

Μια χαρά μελωδία έχει η β' βιεννέζικη σχολή. Δύσκολο λίγο να την πιάσεις, αλλά η σύνθεση υπόκειται σε σαφείς κανόνες. Σε σαφείς κανόνες υπόκειται και η περσική ή η κινέζικη λόγια μουσική, εξίσουν δύσκολο να τους καταλάβεις, αλλά κι εκεί μπορούμε να μιλήσουμε αντίστοιχα για μουσική αξία των έργων, παρότι ως δυτικοί μας είναι ανοίκεια ως ακούσματα.

Έχει μελωδικές γραμμές μάλλον από όχι καθαρές μελωδίες (ένα από τα πλέον χαρακτηριστικά στοιχεία της μελωδίας είναι οι επαναλήψεις του θέματος ή και συγκεκριμένων μοτίβων). Το πρόβλημα έγκειται στο πόσο εύληπτες είναι αυτές οι μελωδικές γραμμές και κατά πόσον οι γραμμές αυτές μπορεί να καταστούν ελκυστικές αλλά και πλήρως κατανοητές. Το πρόβλημα της μουσικής γλώσσας της 2ης Σχολής της Βιέννης έγκειται στο ότι χρειάζεται ο ενδιαφερόμενος να μάθει μία άλλη γλώσσα (όπως μαθαίνουμε μία ξένη γλώσσα) από αυτή που του είναι φυσική, γνώριμη και φίλια, όπως είναι, σε αντιδιαστολή, αυτή της 1ης Σχολής της Βιέννης.
Το αυτό ισχύει για φολκλορικές εθνικές σχολές, όπως η Περσική, η Κινέζική ή και ορισμένες από την Αφρική, στο βαθμό που μιλάμε για γραμμένη μουσική (precise music).

 

[Prince]

πολλά (και ωραία) σημεία, ανάπτυξης για συζήτηση (να κι ένα καλό με το lockdown)
… με τα περισσότερα των οποίων βέβαια διαφωνώ καθέτως (κι ελπίζω να μην θεωρηθώ αιρετικός ούτε προσβλητικός)

θα σταθώ σε ένα.

"… η μελωδία είναι το..."κοινωνικό διαβατήριο" ενός μουσικού έργου. Είναι το πιο άμεσο και αναγνωρίσιμο μέσο του μουσικού έργου. Πέρα από την Κλασική, τούτο καθίσταται πιο προφανές σχεδόν σε όλα τα άλλα μουσικά είδη…"

Νομίζω ότι εδώ και πολλά χρόνια αυτό έχει απορριφθεί

Είναι γεγονός ότι όταν η Δεύτερη Σχολή της Βιέννης πρωτοπαρουσίαζε τα έργα της (I love Webern) τους πέρνανε με τις ντομάτες. Αλλά όχι πλέον σήμερα μετά απο 80 χρόνια!!!

Από την Jazz (την μουσική που εννοώ εγώ σημερινή Jazz), Free (ή μη ιδιωματική), στην σημερινή ηλεκτρονική μουσική (όπως και αυτή να θεωρηθεί - δεν ανοίγω συζήτηση), ακόμα και με την ambient, σαν μουσική επένδυση του χώρου, η μελωδία, απλά δεν είναι αναγκαία.

Προσωπικά δεν χρειάζομαι την μελωδία για να με κάνει να αισθανθώ κάτι ...
(άσε που γι αυτό μου αρκεί ο Μητροπάνος που τον καταλαβαίνω) … Έχω τα δικά μου συναισθήματα ήδη. Αν η μουσικη (που ακούω) μπορεί να τα ενισχύσει(?) , καλώς. Αλλά δεν είναι απαραίτητο.

 

[Prince]

Το ότι διαφωνείς κάθετα με τα περισσότερα από όσα γράφω είναι φυσικό, καθόσον αρχόμεθα από εντελώς διαφορετικές αφετηρίες, ώστε να είναι αρκετά δύσκολο να καταλήξουμε στον ίδιο προορισμό.
Ως προς το ζήτημα της μελωδίας, όσο και να προσπαθήσουμε, ουδέποτε θα "απορριφθεί", καθόσον αποτελεί το "πρόσωπο" του μουσικού έργου, το πιο προσβάσιμο στοιχείο αναγνωρισιμότητάς και απομνημόνευσής του.
Και δεν αναφέρομαι μόνον στην Κλασική αλλά σχεδόν σε κάθε άλλο είδος της λαικής, φολκλορικής, εθνικής μουσικής καθώς και του μουσικού θεάτρου, των μιούζικαλς κλπ.
Το ότι υπάρχουν είδη σαν αυτά που σε ενδιαφέρουν, ουδόλως αναιρούν την παντοδυναμία της μελωδίας στη μουσική. Ποιός θα καθόταν να ακούσει όλη την αρκούντως δύσκολη πρώτη κίνηση της 40ης του Mozart (ένα από τα δημοφιλέστερα έργα της Κλασικής), εάν δεν υπήρξε η άμεση έλξη της αναγνώρισης του αρχικού θέματος (το όποιο μέχρι και ο Χατζηδάκης μας δεν άντεξε να μην το χρησιμοποιήσει σε ένα από τα τραγούδια του). Ή πόση επίδραση ασκεί επάνω μας το αρχικό και διαρκώς επαναλαμβανόμενο αρχικό μοτίβο της πρώτης κίνησης της 5ης του Beethoven, ώστε να φθάσουμε μέχρι το τέλος της κίνησης χωρίς την παραμικρή κόπωση.
Σχεδόν όλα τα Τραγούδια σε κάθε είδος μουσικής στηρίζουν την ύπαρξή τους στη βασική μελωδία που θα καταστεί όσο γίνεται πιο άμεσα αναγνωρίσιμη από το ευρύτερο κοινό. Φυσικά, η μελωδία θα χρειασθεί την αρμονία, την ενορχήστρωση και άλλα μουσικά χαρακτηριστικά, αλλά η μελωδία είναι σαν το "διαβατήριο" που θα επιτρέψει τη διείσδυση στο ευρύτερο ακροατήριο. Είναι το πρώτο πράγμα που βλέπουμε και με το οποίο αναγνωρίζουμε την ταυτότητα του έργου και του συνθέτη. Το αυτό ισχύει και για πιο διευρυμένα σχήματα όπως είναι η Όπερα, η Μουσική Μπαλέτου, το Μουσικό Θέατρο κ.α.
Η 2η Σχολή της Βιέννης αναγνωρίσθηκε σχετικά σύντομα και τουλάχιστον έγινε σεβαστή και εκτιμητέα και μόνον από το γεγονός ότι δημιουργήθηκε από εγνωσμένης αξίας συνθέτες. Απλώς, η "γλώσσα" που δημιούργησε ήθελε δύσκολη "εκμάθηση" για την οποία τουλάχιστον το ευρύ κοινό δεν ήταν ούτε έτοιμο ούτε διατεθειμένο να μάθει μία νέα "ξένη" και κυρίως δύσβατη γλώσσα.
Στα είδη μουσικής που σε ενδιαφέρουν η μελωδία "δεν είναι αναγκαία", καθόσον δεν...υπάρχει και δεν υφίσταται ο "χώρος", η φόρμα για να υπάρξει.
Η μελωδία δεν μας "χρειάζεται" για να "αισθανθούμε" κάτι. Όπως είπαμε, η μελωδία είναι ένα μέσο, όχι το τελικό αποτέλεσμα. Το μουσικό έργο μπορεί να μας κάνει να αισθανθούμε κάτι, πράγμα που σημαίνει τα στοιχεία που το συνθέτουν, τα μέσα που χρησιμοποιήθηκαν από τον συνθέτη, δημιουργούν εκείνο το αποτέλεσμα που μας προκαλεί τα όποια συναισθήματα. Η μελωδία είναι ένα από αυτά, με την πιο άμεση επίδραση. Τα "δικά μας συναισθήματα" καθορίζουν, εν πολλοίς, και το τι συναισθήματα, τι "συναισθηματική" επίδραση θα έχει το μουσικό έργο επάνω μας.

 

[Prince]

Μέσα σε αυτή τη βαρυχειμωνιά και τη διαρκή μεταβατική και ασταθή περίοδο της αντιμετώπισης του κορωνοιού, δύο Πρελούδια από το Καλοσυγκερασμένο Κλειδοκύμβαλο του μεγάλου όχι μόνον συνθέτη αλλά και δασκάλου της Μουσικής J.S. Bach ήρθαν να μου δώσουν την απάντηση ως μία αισθητική, ηθική και βαθέως πνευματική έξοδο προς το φως και τη...χαρμολύπη.
Πρόκειται για δύο Πρελούδια στη ντο διέση ελάσσονα και τη μι ύφεση ελάσσονα και των δύο Βιβλίων του μέγιστου αυτού μουσικού καταπιστεύματος προς την ανθρωπότητα. Πρόκειται για δύο συχνά αρκετά αργά παιγμένα έργα με βαθύ νόημα και μία λυτρωτική μελαγχολία στην αναμονή μίας χαμένης χαράς που, όμως, μπορούμε να πιστεύουμε ότι, με κάπόιο τρόπο, θα...ξαναέλθει.
Του 1ου Βιβλίου είναι πιο αισθαντικά τα δύο αυτά Πρελούδια, του δεύτερου πιο εμβριθή και εμφαντικά. Σε αυτά προτιμώ μακράν τις πλέον αργές ερμηνείες, όπως π.χ. αυτές των Richter, Tureck, Koroliov. Όμως, οι ερμηνείες, σε συνδυασμό με την καλλίτερη δυνατή παραγωγή, του Ivo Jansen (σε Void Classics) και κυρίως της αδόκητα απελθούσης (έφυγε στα 46 χρόνια της κτυπημένη από την επάρατο) και πραγματικά σπουδαίας πιανίστας Dina Ugorskaja (σε Avi-music) με αγγίζουν, και μουσικά και συγκινησιακά, τα μέγιστα.
O Ivo Jansen έχει πιο ισσοροπημένα και κάπως αργά tempi, εξαιρετική καθαρότητα στο παίξιμο και έντονες στιγμές δυναμισμού, όπου κρίνει ότι απαιτείται. Η Ugorskaja, ως Ρωσίδα (εβραικής καταγωγής) εξ αίματος, άκολουθεί τη σχολή του μεγάλου και μοναδικού Richter με αργά αλλά στιβαρά tempi, αλλά και ως Γερμανίδα πολίτης (ζούσε εκεί από το 1990) έχει και την Ευρωπαική αίσθηση ενός πιο εκλεπτυσμένου πιανισμού και εξευγενισμένου δυναμισμού. Κατά την γνώμη ουκ ολίγων ειδικών και πιανιστών, η έκδοση αυτή της "Παλαιάς Διαθήκης" του Πιάνου (ως αποκαλούν αρκετοί πιανίστες και μουσικοί το Καλοσυγκερασμένο Κλειδοκύμβαλο. Ως η Καινή Διαθήκη θεωρούνται οι Σονάτες για Πιάνο του Beethoven) θεωρείται από τις καλλίτερες ερμηνείες (σε συνδυασμό με μία πρώτης τάξεως παραγωγή) των τελευταίων δεκαετιών.
Για την Ugoskaja ευρίσκω εαυτόν υποχρεωμένο να τονίσω ότι ό,τι πρόλαβε να ηχογραφήσει είναι τουλάχιστον άκρως ενδιαφέρον. Οι ερμηνείες της στον Beethoven, Bach & Haendel είναι εξαίρετες, ο δε τελευταίος διπλός δίσκος της με έργα Schubert αποτελεί ένα εκπληκτικό δείγμα του πλέον σημαίνοντος από πιανιστικής αλλά και αισθαντικής πλευράς κύκνειου άσματος μίας σπουδαίας μουσικού και ιδιάιτερα ξεχωριστής σολίστ του πίανου.
Με βάση τα δύο αυτά Πρελούδια του Bach στις δύο αυτές ασυνήθιστες έως σπάνιες τονικότητες (ειδικά τη μι ύφεση ελάσσονα), ετοίμασα ένα πρόγραμμα από μερικά από αυτά τα ευάριθμα έργα διαφόρων συνθετών (πρωτίστως από την Κλασική και Ρομαντική περίοδο). Τα έργα αυτά θα παρουσιάσω στο επόμενό μου ποστ.

 

[panag 505]

Μέσα σε αυτή τη βαρυχειμωνιά και τη διαρκή μεταβατική και ασταθή περίοδο της αντιμετώπισης του κορωνοιού, δύο Πρελούδια από το Καλοσυγκερασμένο Κλειδοκύμβαλο του μεγάλου όχι μόνον συνθέτη αλλά και δασκάλου της Μουσικής J.S. Bach ήρθαν να μου δώσουν την απάντηση ως μία αισθητική, ηθική και βαθέως πνευματική έξοδο προς το φως και τη...χαρμολύπη.
Πρόκειται για δύο Πρελούδια στη ντο διέση ελάσσονα και τη μι ύφεση ελάσσονα και των δύο Βιβλίων του μέγιστου αυτού μουσικού καταπιστεύματος προς την ανθρωπότητα. Πρόκειται για δύο συχνά αρκετά αργά παιγμένα έργα με βαθύ νόημα και μία λυτρωτική μελαγχολία στην αναμονή μίας χαμένης χαράς που, όμως, μπορούμε να πιστεύουμε ότι, με κάπόιο τρόπο, θα...ξαναέλθει.
Του 1ου Βιβλίου είναι πιο αισθαντικά τα δύο αυτά Πρελούδια, του δεύτερου πιο εμβριθή και εμφαντικά. Σε αυτά προτιμώ μακράν τις πλέον αργές ερμηνείες, όπως π.χ. αυτές των Richter, Tureck, Koroliov. Όμως, οι ερμηνείες, σε συνδυασμό με την καλλίτερη δυνατή παραγωγή, του Ivo Jansen (σε Void Classics) και κυρίως της αδόκητα απελθούσης (έφυγε στα 46 χρόνια της κτυπημένη από την επάρατο) και πραγματικά σπουδαίας πιανίστας Dina Ugorskaja (σε Avi-music) με αγγίζουν, και μουσικά και συγκινησιακά, τα μέγιστα.
O Ivo Jansen έχει πιο ισσοροπημένα και κάπως αργά tempi, εξαιρετική καθαρότητα στο παίξιμο και έντονες στιγμές δυναμισμού, όπου κρίνει ότι απαιτείται. Η Ugorskaja, ως Ρωσίδα (εβραικής καταγωγής) εξ αίματος, άκολουθεί τη σχολή του μεγάλου και μοναδικού Richter με αργά αλλά στιβαρά tempi, αλλά και ως Γερμανίδα πολίτης (ζούσε εκεί από το 1990) έχει και την Ευρωπαική αίσθηση ενός πιο εκλεπτυσμένου πιανισμού και εξευγενισμένου δυναμισμού. Κατά την γνώμη ουκ ολίγων ειδικών και πιανιστών, η έκδοση αυτή της "Παλαιάς Διαθήκης" του Πιάνου (ως αποκαλούν αρκετοί πιανίστες και μουσικοί το Καλοσυγκερασμένο Κλειδοκύμβαλο. Ως η Καινή Διαθήκη θεωρούνται οι Σονάτες για Πιάνο του Beethoven) θεωρείται από τις καλλίτερες ερμηνείες (σε συνδυασμό με μία πρώτης τάξεως παραγωγή) των τελευταίων δεκαετιών.
Για την Ugoskaja ευρίσκω εαυτόν υποχρεωμένο να τονίσω ότι ό,τι πρόλαβε να ηχογραφήσει είναι τουλάχιστον άκρως ενδιαφέρον. Οι ερμηνείες της στον Beethoven, Bach & Haendel είναι εξαίρετες, ο δε τελευταίος διπλός δίσκος της με έργα Schubert αποτελεί ένα εκπληκτικό δείγμα του πλέον σημαίνοντος από πιανιστικής αλλά και αισθαντικής πλευράς κύκνειου άσματος μίας σπουδαίας μουσικού και ιδιάιτερα ξεχωριστής σολίστ του πίανου.
Με βάση τα δύο αυτά Πρελούδια του Bach στις δύο αυτές ασυνήθιστες έως σπάνιες τονικότητες (ειδικά τη μι ύφεση ελάσσονα), ετοίμασα ένα πρόγραμμα από μερικά από αυτά τα ευάριθμα έργα διαφόρων συνθετών (πρωτίστως από την Κλασική και Ρομαντική περίοδο). Τα έργα αυτά θα παρουσιάσω στο επόμενό μου ποστ.

Με παρόμοια διάθεση και σημείο αναφοράς την αισθητική.

Chopin nocturne op. 9 no. 1 Arthur Rubinstein RCA Victor

Saint-Saëns Piano Concerto No 2 in G minor, Op 22 Arthur Rubinstein – RCA

Saint-Saëns Piano Concerto No 5 Sviatoslav Richter.
Tρία ακούσματα πολύ αγαπημένα, με τους συγκεκριμένους συντελεστές. Τα έχω ακούσει βέβαια και με άλλους όπως Lucas Debargue, Daniel Barenboim, αλλά δεν έχουν καταφέρει να μου αποσπάσουν την προσοχή απο τα προαναφερθέντα κυρίως σε έργα του αγαπημένου μου Saint-Saëns εκτελεσμένα απο τον Richter. Αν γνωρίζετε κάποια άλλα, (νεώτερες εκτελέσεις, ίσως) θα εκτιμούσα τις προτάσεις σας.

 

[Prince]

Με παρόμοια διάθεση και σημείο αναφοράς την αισθητική.

Chopin nocturne op. 9 no. 1 Arthur Rubinstein RCA Victor

Saint-Saëns Piano Concerto No 2 in G minor, Op 22 Arthur Rubinstein – RCA

Saint-Saëns Piano Concerto No 5 Sviatoslav Richter.
Tρία ακούσματα πολύ αγαπημένα, με τους συγκεκριμένους συντελεστές. Τα έχω ακούσει βέβαια και με άλλους όπως Lucas Debargue, Daniel Barenboim, αλλά δεν έχουν καταφέρει να μου αποσπάσουν την προσοχή απο τα προαναφερθέντα κυρίως σε έργα του αγαπημένου μου Saint-Saëns εκτελεσμένα απο τον Richter. Αν γνωρίζετε κάποια άλλα, (νεώτερες εκτελέσεις, ίσως) θα εκτιμούσα τις προτάσεις σας.

Σημαντικά αισθαντικά έργα τη Ρομαντικής περιόδου σε εκτελέσεις της "Χρυσής Εποχής" των μεγάλων ερμηνευτών, που είναι εξαιρετικά δύσκολο να υπάρξουν στη σημερινή εποχή της υπεραφθονίας κάθε είδους σολίστ, μουσικών κλπ.
Ως προς το Νυκτερινό Οp. 9, nο.1 υπάρχουν εκατοντάδες ηχογραφήσεις των Νυκτερινών του Chopin. Πολύ δύσκολο να διαλέξει κανείς μόνον ολίγες ερμηνείες από τις τόσες (ως επί το πλείστον) ικανοποιητικές έως εξαιρετικές. Ως εκ τούτου, θα περιοριστώ μόνον στις πλεόν σημαντικές από αυτές (που έχω και γνωρίζω καλώς) και που συνδυάζουν ιδιωματική ερμηνεία σε πολύ καλή παραγωγή (μη ξεχνάμε ότι ο δίσκος είναι ένα τελικό προιόν και όχι ζωντανή παράσταση. Άρα αυτό που μετράει είναι το συνολικό πακέτο του προιόντος και όχι τα επί μέρους, όσο καλά και να είναι αυτά). Ως εκ τούτου επιλέγω τις εξής εκδόσεις:
- Evgeni Koroliov (εξαίρετη παραγωγή της Tacet). Ιδιόμορφος αλλά σπουδαίος πιανίστας που ό,τ πιάνει στα χέρια του φέρει τη σφραγίδα μίας πρωτότυπης και μοναδικής ερμηνείας.
- Angela Hewitt (υποδειγματική παραγωγή της Hyperion, κυκλοφόρησε και σε SACD). Από τις σταθερές και ισχυρές αξίες της εποχής μας στο όργανο αυτό. Και στον Chopin δείχνει το σημαντικό της ταλέντο του ευφυούς παιξίματος σε συνδυασμό με μία εκλεπτυσμένη συγκινησιακή ερμηνεία.
- Maria Joao Pires (σε πολύ καλή παραγωγή της DG). Από τις πλεόν αγαπημένες και σημαίνουσες σολίστ του πιάνου στην εποχή μας. Εξαιρετική πιανιστική ανάγνωση και δυνατή αισθαντική ερμηνεία.
- Sophie Pacini (θαυμάσια παραγωγή της Avi-music). Από τις πλέον νέες παρουσίες στον κεκορεσμένο χώρο του πιάνου, που, όμως, ξεχωρίζει με το αναμφισβήτητο ταλέντο της και την εκφραστική της ερμηνεία.
- Nelson Goerner (στα πολύ υψηλά επίπεδα παραγωγής της Alpha). Από τις πλέον φημισμένες τελευταίες εκδόσεις των Νυκτερινών από έναν από τους πλεόν σπουδαίους πιανίστες της εποχής μας. Εξαιρετικός Σοπενίστας.
Για τα Κοντσέρτα για Πιάνο του Saint-Saens οι εκδόσεις είναι σαφώς λιγότερες αλλά αρκετές ξεχωρίζουν ιδιαιτέρως:
- Μία από τις πλέον "κλασικές" και σίγουρες ερμηνείες (η οποία στέκεται ακομή ως λίαν ικανοποιητική παραγωγή της παλαιάς κραταιάς Decca) είναι εκείνη με τον "ειδικό" στα έργα του Γαλλικού ρεπερτορίου Pascal Roge και με μαέστρο τον ικανό Ελβετό Charles Dutoit.
- Μία πιο πρόσφατη αλλά λίαν ασφαλής είναι εκείνη με τον πάντα ταλαντούχο και ενδιαφέροντα Βρετανό πιανίστα Stephen Hough και τον εξαίρετο Φινλανδό μαέστρο Sakari Oramo, στα γνωστά υψηλα επίπεδα παραγωγής της μεγάλης Βρετανικής Hyperion.
- Ακόμη πιο πρόσφατη αλλά εξίσου ικανοποιητική η πάντα υψηλού επιπέδου παραγωγή της άλλης πολύ μεγάλης Βρετανικής Chandos με τον Σοπενίστα Καναδό πιανίστα Louis Lortie και τον Βρετανό ενθουσιώδη μαέστρο Edward Gardner.
- Σχετικά πρόσφατα ή Erato μας προσέφερε μία έξοχη παραγωγή της με τα δύο αυτά Κοντσέρτα (νο. 2 & 5) με τον λίαν ταλαντούχο και καθιερωμένο Γάλλο αστέρα του πιάνου Bertrand Chamayou και μαέστρο τον ιδιαιτέρως ενδιαφέροντα Γάλλο επίσης Emmanuel Krivine.
- Σε audiophile σούπερ παραγωγή, σε SACD, η πάντα σημαντική Σoυηδική BIS μας παρουσίασε έναν εξαίρετο δίσκο με τα Κοντσέρτα 3, 4 & 5 με τον θαυμάσιο νεαρό σολίστα Γάλλο Alexander Kantorow και μαέστρο τον πατέρα του, πάλαι ποτέ και σπουδαίο βιολονίστα, Jean-Jaques Kantorow.
- Πολύ προσφάτως, η πολύ καλή Γαλλική εταιρεία Mirare μας παρουσίασε μία σπάνια έκδοση μεταγραφής του Κοντσέρτου για Πιάνο νο. 2 του Saint-Saens για σόλο πιάνο (!) από τον άλλο σπουδαίο Γάλλο σύγχρονο του συνθέτη, τον George Bizet.
Στο ίδιο πνέυμα και για το ανωτέρω Νυκτερινό του Chopin (Οp. 9, no.1) αναφέρω και δύο διαφορετικές αλλά λίαν ενδιαφέρουσες "προσεγγίσεις":
Σε πίανο εποχής υπάρχουν ουκ ολίγες ηχογραφήσεις. Επιλέγω μία πολύ πρόσφατη με την Varvara Manukyan, η οποία πάιζει σε ένα πρωτότυπο όργανο εποχής Pleyel (σε πρώτης τάξεως παραγωγή της audiophile Γερμανικής εταιρείας ARS Produktion).
Τέλος, υπάρχει και μία έκδοση σε μία πολύ όμορφη και αισθαντική μεταγραφή για βιολί και πιάνο με την ταλαντούχα βιολονίστρια Catherine Manoukian και τον ικανότατο Ιάπωνα πιανίστα Akira Eguchi, σε πολύ ικανοποιητική παραγωγή της Καναδικής Marquis Classics.
Καλή εξερεύνηση και καλή επιλογή.

 

[Dimifoot]

Σε audiophile σούπερ παραγωγή, σε SACD, η πάντα σημαντική Σoυηδική BIS μας παρουσίασε έναν εξαίρετο δίσκο με τα Κοντσέρτα 3, 4 & 5 με τον θαυμάσιο νεαρό σολίστα Γάλλο Alexander Kantorow και μαέστρο τον πατέρα του, πάλαι ποτέ και σπουδαίο βιολονίστα, Jean-Jaques Kantorow.

 

[Prince]

Ως υποσχέθηκα στο ποστ #749, σήμερα θα σας παρουσιάσω ένα πρόγραμμα με μερικά από τα ούτως ή άλλως λιγοστά έργα του Κλασικού ρεπερτορίου γραμμένα στις δύο σπάνιες (ενίοτε τις αποκαλούν και "εξωτικές") κλίμακες, ήτοι στη ντο δίεση ελάσσονα και την πιο ακραία μι ύφεση ελάσσονα.
- Για το ξεκίνημα επέλεξα τη μοναδική Σονάτα για Πιάνο(φορτε) που έγραψε ο μεγάλος μας Haydn στη ντο δίεση ελάσσονα, έργο Hob.XVI:36. Δεν είναι ούτε από τις πιο γνωστές ούτε από τι πιο σπουδαίες Σονάτες του, αλλά και μόνον ως ένα είδος ενδιαφέρουσας γραφής, σε μία τέτοια τονικότητα, αξίζει της προσοχής και μελέτης μας. Η ούτως ή άλλως ασυνήθιστη αυτή Σονάτα έχει και μία περιέργη δομή ως προς τις κινήσεις της. Ξεκινά με ένα Moderato, σε Sonata form με το δεύτερο θέμα στην σχετική μείζονα (Μι μείζονα), συνεχίζει με ένα σύντομο Scherzando με ένδειξη ως προς το τέμπο Allegro con brio και φόρμα σύντομων Παραλλαγών, για να τελειώσει με ένα Menuet, σε τέμπο Moderato, όπου το ενδιάμεσο Τρίο του είναι στην πιο σπάνια τονική μείζονα (Ντο δίεση μείζονα)!
Ως προς τις εκτελέσεις:
- Για Φορτεπιάνο: Ronald Brautigam, σε BIS. Πάντα μία σίγουρη επιλογή ο εξαίρετος αυτός "ψημένος" στο είδος σολίστας.
- Για Grand Piano: John Lill, σε εξαιρετική παραγωγή της Βρετανικής Signum.
- Στη συνέχεια επιλέγω μία από τις σπάνιες Σονάτες για βιολί και Πιάνο(φορτε) του σύγχρονου του Beethoven σημαντικού συνθέτη Ferdinand Ries, και αυτή σε ντο διέση ελάσσονα. Και στη Σονάτα αυτή κυριαρχούν δύο έντονα γρήγορα μέρη στην πρώτη και τρίτη (και τελευταία) κίνηση, ένα Allegro con brio & ένα Allegro agitato αντίστοιχα, με ένα αρκετά σύντομο αλλά αρκούντως αισθαντικό Adagio ενδιάμεσα.
Για το σπάνιο αυτό έργο υπάρχουν δύο πολύ καλές παραγωγές, και οι δύο με φορτεπιάνο:
a) με την Ελληνοαμερικανίδα λίαν εκφραστική βιολονίστρια Ariadne Daskalakis και τον φορτεπιανίστα Wolfgang Brunner, σε CPO.
b) με τον βιολονίστα Davιde Armodio και τον πεπειραμένο και ειδικό στο φορτεπιάνο Edoardo Torbianelli, στη Βελγική Phaedra.
- Ακολουθεί ένα Τρίο για Πιάνο του Haydn, ο οποίος δεν εφείσθη προσπάθειών να γράψει και στη μι ύφεση ελάσσονα (!), Hob.XV:31. Το έργο αυτό είναι από εκείνα της ώριμης περιόδου του συνθέτη (εγράφη το 1795) και αποτελείται από δύο μόνον κινήσεις (κάτι που παρατηρούμε στα πρώιμα έργα του Haydn). H πρώτη είναι μία θαυμάσια πολύ καλά ανεπτυγμένη κίνηση στη σύνθετη φόρμα παραλλαγών και rondo. Η ένδειξη ως προς το tempo του θέματος είναι Andante cantabile. Η δεύτερη έναι ένα λίαν ενδιαφέρον Allegro, με αρκετά δύσκολή γραφή για το βιολί, με τη συχνή χρήση περασμάτων στις ψηλές νότες του οργάνου.
Επιλεχθείσες παραγωγές:
- Για Τρίο με φορτεπιάνο: Trio 1790, σε CPO. Εξαιρετικό σύνολο από εξειδικευμένους σολίστ.
- Για Τριο με σύγχρονο πιάνο: Το Κλασικό και αξεπέραστο Beaux Arts Trio, στην παρελθούσα Philips.
- Και τώρα ερχόμαστε στην καρδιά του προγράμματος με το σημαντικότερο ίσως έργο του Beethoven και, πιθανότατα, το σπουδαιότερο Κουαρτέτο Εγχόρδων όλων των εποχών, το Κουαρτέτο Op. 131, σε ντο δίεση ελάσσονα. Ένα μοναδικό από πολλές πλευρές ορώμενο έργο, σε επτά κινήσεις, παιγμένες όλες attacca και κάνοντας χρήση διαφoρετικών τονικοτήτων σε κάθε μία από αυτές.
Το εξαίσιο αυτό έργο ξεκινά με ένα ανυπέρβλητης ομορφιάς, έντονης νοστάλγιας και μοναδικά υπερβατικής φόρμας Adagio ma non troppo e molto espressivo, σε φόρμα φούγκας στη ντο δίεση ελάσσονα, για να ακολουθήσει μία σχεδόν χορευτική αλλά χαρακτηριστικά Μπετοβενική κίνηση, σε Allegro molto vivace, σε Ρε μείζονα. Αμέσως έρχεται, σε μορφή ρετσιτατίβου, ένα πολύ σύντομο Allegro moderato, στη σχετική ελάσσονα της προηγούμενης κίνησης (ήτοι σε σι ελάσσονα), ή οποία, με μία μετατροπία σε Μι μείζονα (η σχετική μέιζων της τονικής κλίμακας του έργου) και σε ρυθμό Adagio μας οδηγεί στη ψυχή του έργου, στην κεντρική κίνηση αυτού, μία κίνηση σε μία αποθεωτική φόρμα θέματος, επτά παραλλαγών και coda, στη Λα μείζονα (η υποδεσπόζουσα της τελικής μορφής της προηγούμενης κίνησης). Η κίνηση αυτή από μόνη της αξίζει τα μέγιστα τόσο για επισταμένη ακρόαση (ό,τι πιο λυτρωτικό έγραψε ο συνθέτης) όσο και για μελέτη εις βάθος (μία αποκάλυψη εκπληκτικής γραφής, έμπνευσης και μίας υπεράνθρωπης σύνθεσης και ανάπτυξης του μουσικού υλικού).
Και σαν να μην έφτανε αυτή η θεσπέσια κίνηση, αττάκα μας έρχεται ένα λαμπρό Scherzo, σε ένα θυελλώδες Presto, σε Μι μέιζονα (η υποδεσπόζουσα της Λα μείζονος που είχε προηγηθεί) που, στη συνέχεια, μας οδηγεί σε ένα σύντομο Adagio quasi un poco andante, στην λίαν σπάνια σολ δίεση ελάσσονα (η δεσπόζουσα της τονικής κλίμακας του έργου), ή οποία χρησιμέυει ως εισαγωγή στην καταληκτική σχεδόν βιαίη κίνηση, ένα λυτρωτικά επιθετικό Allegro, σε φόρμα Σονάτας, όπου το δεύτερο πιο λυρικό θέμα ισορροπεί, έστω μερικώς, την αδυσώπητη και αειφόρο ενέργεια της υπέρλαμπρης κατάληξης αυτού του κορυφαίου και μνημειώδους έργου.
Προτεινόμενες πλήρεις παραγωγές (εξαίρετες ερμηνείες σε υποδειγματικές παραγωγές):
- Prazak Quartet (Praga Digitals, SACD). Κλασική πλέον, σπουδαία εκλεπτυσμένα δυναμική ερμηνεία από ένα από τα πιο σπουδαία Κουαρτέτα των τελευταίων δεκαετιών.
- ALTI String Quartet (Exton, SACD). Ένα σχετικά νέο Κουαρτέτο από την Ιαπωνία που συνδυάζει εκπληκτικά εκλεπτυσμένο ήχο με μία εμβριθή ερμηνεία του έργου.
- EBENE Quartette (ERATO). Μία απίστευτη, σχεδόν από κάθε άποψη, ερμηνεία του έργου. Για μένα, ίσως, η πιο εμπνευσμένη πλήρης σύγχρονη ερμηνεία, σε σούπερ παραγωγή.
Εδώ κλείνει το πρώτο μέρος του εκτεταμένου αυτού προγράμματος.
Θα ακολουθήσει ακόμη ένα με σημαντικά έργα για μεγαλύτερα σύνολα στις δύο αυτές σπάνιες κλίμακες.
Καλη διερεύνηση και καλλίτερη ακρόαση.
Pr.

 

[bedouin]

Germaine Sijstermans: Linden (2020) by daylight, dusk and night

Germaine Sijstermans συνθέτης + installation artist,

Germaine Sijstermans

Website of The Netherlands-based clarinettist, performer and composer Germaine Sijstermans.

www.germainesijstermans.com

Εκτός από την πιστή αναπαραγωγή της παρτιτούρας, η Germaine ζητά από τους μουσικής να εναρμονιστούν με τον χώρο και τους ήχους που το περιβάλουν. Η απόδοση είναι μοναδική και συνδέεται άμεσα με την προσωπική εμπειρία του μουσικού και την σχέση του με τον χώρο.

 

[panag 505]

Καλή εξερεύνηση και καλή επιλογή.

Ευχαριστώ για την όντως άκρως εμπεριστατωμένη απάντηση. Ήδη ερευνώ τον Pascal Roge τον οποίο έχω ακούσει σ' έργα του Satie. Συνεχίζοντας τις περιστασιακές μου ακροάσεις θα σταθώ στον Francis Poulenc προτείνοντας το έργο του Dialogues des Carmélites υπό τον Riccardo Muti Dvd με αποκορύφωμα την τελική σκηνή Salve Regina ή το πολυσύνθετο έργο Concert Champêtre - for harpsichord and orchestra υπό τον Georges Pretre. EMI.
Μια αναφορά ως προς την ύπαρξη της Κλασικής μουσικής στις μέρες μας ο Francis Poulenc, μας επιβεβαιώνει με τον καλύτερο τρόπο την ζωντάνια της και το λόγο ύπαρξή της. Να προσθέσω επίσης και τον Anton Stepanovich Arensky στα όρια της τζαζ.
Ο Francis Poulenc με την ομάδα των έξι, με πηγή έμπνευσης τον ιμπρεσιονισμό του Ντεμπισύ για αρχή, θα εναντιωθεί κατόπιν (οι έξι θα χαρακτηριστούν ως αντίβαγκνεριστές) συμμετέχοντας στα μετα-ιμπρεσιονιστικά κινήματα μαζί με πληθώρα λογοτεχνών και καλλιτεχνών έως και το Πικάσο (κυβισμός). Με συνεχής εναλλαγή καλλιτεχνικών ρευμάτων η συγκεκριμένη περίοδος μέχρι το πρόσφατο μεταμοντέρνο του Βέλτσου η κλασσική μουσική λειτουργεί ως σύνδεσμος. Ιδιαίτερα σημαντική η γνωριμία του με τον Serge de Diaghilev. Δείτε τα Ballets Russes, σε έργο Manuel de Falla (Le Tricorne) κουστούμια και σκηνικά του Πικάσο.
Καλή ακρόαση.

 

[TGD]

Τις τελευταίες εβδομάδες ανακάλυψα τις εξαιρετικές διαλέξεις -για ένα σωρό διαφορετικά θέματα- από το Gresham College του Λονδίνου:

Gresham College

Gresham College provides free educational videos and lectures at university level

www.gresham.ac.uk

Σήμερα το βράδυ (8 ώρα Ελλάδας) έχει διάλεξη με θέμα
Russian Piano Masterpieces: Stravinsky

 

[Κώστας Γκαβάκος]

Μέσα σε αυτή τη βαρυχειμωνιά και τη διαρκή μεταβατική και ασταθή περίοδο της αντιμετώπισης του κορωνοιού, δύο Πρελούδια από το Καλοσυγκερασμένο Κλειδοκύμβαλο του μεγάλου όχι μόνον συνθέτη αλλά και δασκάλου της Μουσικής J.S. Bach ήρθαν να μου δώσουν την απάντηση ως μία αισθητική, ηθική και βαθέως πνευματική έξοδο προς το φως και τη...χαρμολύπη.
Πρόκειται για δύο Πρελούδια στη ντο διέση ελάσσονα και τη μι ύφεση ελάσσονα και των δύο Βιβλίων του μέγιστου αυτού μουσικού καταπιστεύματος προς την ανθρωπότητα. Πρόκειται για δύο συχνά αρκετά αργά παιγμένα έργα με βαθύ νόημα και μία λυτρωτική μελαγχολία στην αναμονή μίας χαμένης χαράς που, όμως, μπορούμε να πιστεύουμε ότι, με κάπόιο τρόπο, θα...ξαναέλθει.
Του 1ου Βιβλίου είναι πιο αισθαντικά τα δύο αυτά Πρελούδια, του δεύτερου πιο εμβριθή και εμφαντικά. Σε αυτά προτιμώ μακράν τις πλέον αργές ερμηνείες, όπως π.χ. αυτές των Richter, Tureck, Koroliov. Όμως, οι ερμηνείες, σε συνδυασμό με την καλλίτερη δυνατή παραγωγή, του Ivo Jansen (σε Void Classics) και κυρίως της αδόκητα απελθούσης (έφυγε στα 46 χρόνια της κτυπημένη από την επάρατο) και πραγματικά σπουδαίας πιανίστας Dina Ugorskaja (σε Avi-music) με αγγίζουν, και μουσικά και συγκινησιακά, τα μέγιστα.
O Ivo Jansen έχει πιο ισσοροπημένα και κάπως αργά tempi, εξαιρετική καθαρότητα στο παίξιμο και έντονες στιγμές δυναμισμού, όπου κρίνει ότι απαιτείται. Η Ugorskaja, ως Ρωσίδα (εβραικής καταγωγής) εξ αίματος, άκολουθεί τη σχολή του μεγάλου και μοναδικού Richter με αργά αλλά στιβαρά tempi, αλλά και ως Γερμανίδα πολίτης (ζούσε εκεί από το 1990) έχει και την Ευρωπαική αίσθηση ενός πιο εκλεπτυσμένου πιανισμού και εξευγενισμένου δυναμισμού. Κατά την γνώμη ουκ ολίγων ειδικών και πιανιστών, η έκδοση αυτή της "Παλαιάς Διαθήκης" του Πιάνου (ως αποκαλούν αρκετοί πιανίστες και μουσικοί το Καλοσυγκερασμένο Κλειδοκύμβαλο. Ως η Καινή Διαθήκη θεωρούνται οι Σονάτες για Πιάνο του Beethoven) θεωρείται από τις καλλίτερες ερμηνείες (σε συνδυασμό με μία πρώτης τάξεως παραγωγή) των τελευταίων δεκαετιών.
Για την Ugoskaja ευρίσκω εαυτόν υποχρεωμένο να τονίσω ότι ό,τι πρόλαβε να ηχογραφήσει είναι τουλάχιστον άκρως ενδιαφέρον. Οι ερμηνείες της στον Beethoven, Bach & Haendel είναι εξαίρετες, ο δε τελευταίος διπλός δίσκος της με έργα Schubert αποτελεί ένα εκπληκτικό δείγμα του πλέον σημαίνοντος από πιανιστικής αλλά και αισθαντικής πλευράς κύκνειου άσματος μίας σπουδαίας μουσικού και ιδιάιτερα ξεχωριστής σολίστ του πίανου.
Με βάση τα δύο αυτά Πρελούδια του Bach στις δύο αυτές ασυνήθιστες έως σπάνιες τονικότητες (ειδικά τη μι ύφεση ελάσσονα), ετοίμασα ένα πρόγραμμα από μερικά από αυτά τα ευάριθμα έργα διαφόρων συνθετών (πρωτίστως από την Κλασική και Ρομαντική περίοδο). Τα έργα αυτά θα παρουσιάσω στο επόμενό μου ποστ.

Κάποιες σκέψεις επάνω στην λίαν ενδιαφέρουσα ανάρτηση.

Χάρηκα για την αναφορά στην πρόωρα χαμένη Dina Ugorskaja. Την πρωτοάκουσα στο κύκνειο άσμα της την σονάτα D. 960 του Schubert που εκδόθηκε μετά τον θάνατο της. Μου έκανε εντύπωση η ένταση, η εκφραστικότητα αλλά και η θλίψη της. Διαβάζω στις σημειώσεις : Πως γίνεται η αντιπαράθεση με τον θάνατο, που είναι τόσο έντονη σε αυτή την μουσική, να διαλύεται τόσο απροσδόκητα από την ευτυχία ενός παιδικού γέλιου. Εκφράζει έτσι και την απορία του ακροατή που στέκεται ενεός εμπρός στη μεγάλη τέχνη.

Το cd αυτό με οδήγησε και στην αναζήτηση της ερμηνείας στο Καλώς Συγκερασμένο Κλειδοκύμβαλο που θεωρώ ότι είναι από τις καλές εκτελέσεις αλλά όχι ξεχωριστή. Να σημειώσω γνώριζε την Ρωσική σχολή πιάνου από πρώτο χέρι μια και για πρώτο δάσκαλο είχε τον πιανίστα πατέρα της Anatol Ugorski με πολλές ηχογραφήσεις στην D.G.

Στο Καλώς Συγκερασμένο Κλειδοκύμβαλο παρατηρώ τις περισσότερες ερμηνευτικές διαφοροποιήσεις από οποιοδήποτε άλλο έργο. Διαθέτω πάνω από δέκα πέντε ηχογραφήσεις για πιάνο (εκτός των Ivo Jansen και Jeno Jando) που κάθε μια έχει την χάρη και το ενδιαφέρον της. Ανακαλύπτεις θαυμάσιες ερμηνείες και από πιανίστες που ο Bach δεν αποτελεί <ειδικότητα> όπως ο Ashkenazy. Την πρώτη όμως θέση στην καρδιά μου κατέχει ο Samuil Feinberg. Πολύ περισσότερο από τότε που εξεδόθη σε cd και δεν χρειάζονται τα μέτριας ποιότητας βινύλια της Μελόντια.

Αντιλαμβάνομαι ότι για ένα τόσο σπουδαίο και καλοπαιγμένο από διάσημους πιανίστες έργο μια τέτοια δήλωση είναι παρακινδυνευμένη αλλά από αυτόν έχω εισπράξει τα μέγιστα.

 

[Dimifoot]

Καλώς Συγκερασμένο Κλειδοκύμβαλο

Andras Schiff για εμένα

 

[Κώστας Γκαβάκος]

Andras Schiff για εμένα

Πράγματι άριστη επιλογή και στις δύο ηχογραφήσεις του τόσο στην Decca όσο και στην ECM. Στην Decca αξίζει όλο το κουτί με τα solo keyboard works του Bach.

 

[Prince]

Κάποιες σκέψεις επάνω στην λίαν ενδιαφέρουσα ανάρτηση.

Χάρηκα για την αναφορά στην πρόωρα χαμένη Dina Ugorskaja. Την πρωτοάκουσα στο κύκνειο άσμα της την σονάτα D. 960 του Schubert που εκδόθηκε μετά τον θάνατο της. Μου έκανε εντύπωση η ένταση, η εκφραστικότητα αλλά και η θλίψη της. Διαβάζω στις σημειώσεις : Πως γίνεται η αντιπαράθεση με τον θάνατο, που είναι τόσο έντονη σε αυτή την μουσική, να διαλύεται τόσο απροσδόκητα από την ευτυχία ενός παιδικού γέλιου. Εκφράζει έτσι και την απορία του ακροατή που στέκεται ενεός εμπρός στη μεγάλη τέχνη.

Το cd αυτό με οδήγησε και στην αναζήτηση της ερμηνείας στο Καλώς Συγκερασμένο Κλειδοκύμβαλο που θεωρώ ότι είναι από τις καλές εκτελέσεις αλλά όχι ξεχωριστή. Να σημειώσω γνώριζε την Ρωσική σχολή πιάνου από πρώτο χέρι μια και για πρώτο δάσκαλο είχε τον πιανίστα πατέρα της Anatol Ugorski με πολλές ηχογραφήσεις στην D.G.

Στο Καλώς Συγκερασμένο Κλειδοκύμβαλο παρατηρώ τις περισσότερες ερμηνευτικές διαφοροποιήσεις από οποιοδήποτε άλλο έργο. Διαθέτω πάνω από δέκα πέντε ηχογραφήσεις για πιάνο (εκτός των Ivo Jansen και Jeno Jando) που κάθε μια έχει την χάρη και το ενδιαφέρον της. Ανακαλύπτεις θαυμάσιες ερμηνείες και από πιανίστες που ο Bach δεν αποτελεί <ειδικότητα> όπως ο Ashkenazy. Την πρώτη όμως θέση στην καρδιά μου κατέχει ο Samuil Feinberg. Πολύ περισσότερο από τότε που εξεδόθη σε cd και δεν χρειάζονται τα μέτριας ποιότητας βινύλια της Μελόντια.

Αντιλαμβάνομαι ότι για ένα τόσο σπουδαίο και καλοπαιγμένο από διάσημους πιανίστες έργο μια τέτοια δήλωση είναι παρακινδυνευμένη αλλά από αυτόν έχω εισπράξει τα μέγιστα.

Οπωσδήποτε ένα έργο τόσο σημαντικό, τέτοιας έκτασης (να καλύψει δις όλες τις κλίμακες και με Πρελούδια και με Φούγκες) και τέτοιας ανάπτυξης είναι πολύ δύσκολο να υπάρξει μία εκτέλεση αναφοράς ακόμη και σε υποκειμενικό επίπεδο. Πολλώ μάλλον όταν δεν έχει γραφεί για Grand Piano, αλλά για το πολύ πιο ταπεινό τσέμπαλο.
Η Dina Ugorskaja, όπως έγραψα, αποτελεί για μένα (και για όλους τους εκ Γερμανίας φίλους μουσικούς και πιανίστες) ίσως η καλλίτερη ερμηνεία, σε εξαιρετική παραγωγή, των τελευταίων δεκαετιών. Έχω και εγώ πάνω από μια ντουζίνα ηχογραφήσεων του έργου για πιάνο, πέρα από αυτές για τσέμπαλο, και σχεδόν όλες έχουν κάτι ξεχωριστό να δώσουν. Εδώ στην Ελλάδα, οι γνώμες και προτιμήσεις ιδίως από φίλους πιανίστες διαφοροποιούνται σημαντικά, αν και αρκετοί δεν γνωρίζουν αρκετές από τις σπάνιες ή πολύ πιο καινούργιες παραγωγές. Ο κοινός τόπος όσον αφορά εμένα και τους γνωστούς και φίλους μουσικούς και πιανίστες συγκλίνει στους εξής πιανίστες: Tureck, Gulda, Richter, Koroliov. Ακολουθούν οι Schiff, Hewitt, Barenboim και Ashkenazy. Υπάρχει και η ομάδα του Gould, στην οποία δεν ανήκω. Προσωπικά, ο Ivo Jansen μου πάει πάρα πολύ (και όχι μόνον στο Καλοσυγκερασμένο Κλειδοκύμβαλο), ενώ η Nikolayeva έχει μία ιδιαίτερη μαγεία στο παίξιμό της.
O Schiff, στη δεύτερη του ηχογράφηση για την ECM, δεν κάνει καθόλου χρήση των pedals, με αποτέλεσμα να έχουμε μία πολύ ιδιότυπη ερμηνεία. Η πρώτη του στην Decca είναι πιο straightforward. Γενικά, αν και θαυμάζω τον πιανισμό του, δεν με έχει κατακτήσει είτε το τελικό αποτέλεσμα (ECM) είτε η όλη παραγωγή (Decca).
O Samuil Feinberg αναγνωρίζεται από όλους σχεδόν τους πιανίστες ως ερμηνεία αναφοράς, αλλά η παραγωγή της ηχογράφησής του δεν με καλύπτει. Περίπου το αυτό ισχύει και για την σπουδαία Maria Yudina.
Για την ιστορία, στο τσέμπαλο, από τις τελευταίες εξαίρετες από κάθε πλευρά παραγωγές, με εκφράζουν περισσότερο οι εξής (με σειρά προτιμήσεως):
- Mayako Sone (Avex Classics, SACD)
- Christine Schornsheim (Capriccio)
- Celine Frisch (Alpha)
- Christophe Rousset (Aparte)
- Kenneth Weiss (Satirino)
- Peter Watchorn (Musica Omnia).