Compression και μουσική

[xfader]

Είναι πια γεγονός ότι η χρήση του compression μαζί με όλα τα "συνοδευτικά" του (limiters, expanders, gates), έχει πολλαπλασιαστεί στη παραγωγή της μουσικής σήμερα. Επειδή η μεταβολή της δυναμικής περιοχής ενός "κομματιού" δημιουργεί συγκρούσεις μεταξύ πρακτικής και υψηλής πιστότητας, το compression έχει γίνει τα τελευταία χρόνια αντικείμενο εκτενέστατων συζητήσεων στους χώρους επαγγελματικού ήχου και όχι μόνο.
Επισυνάπτω ένα σχετικό άρθρο που είχα γράψει παλαιότερα για το περιοδικό Virtual Studio και εξηγώ, χωρίς πολλές τεχνικές λεπτομέρειες, τις τάσεις της εποχής μας και την άποψή μου.
Θα ήθελα να ακούσω τη γνώμη σας για το θέμα. Και των χαϊεντάδων!

 

[costas EAR]

Ωραίο θέμα! Και πολύ ωραίο το άρθρο σου!

Τροποποιημένο (ελαφρώς):

Θα ήθελα να ακούσω τη γνώμη των χαϊεντάδων!

Φίλε μου η γνώμη των "χαιεντάδων" δεν έχει σημασία! 8)

Ήθελα να ξεκινήσω την απάντησή μου στο θέμα σου (κι όχι ως χαιεντάς ) με το τι μου αρέσει και πως μου αρέσει να το ακούω, αλλά τελικά είναι άσχετο! Διότι η υπάρχουσα τεχνολογία δεν αρκεί για να μεταφέρει ασυμπίεστο το δυναμικό εύρος μιας ηχογράφησης. Άντε και βρήκες τα ηχεία και τα ενισχυτικά. Και? πηγή βρήκες?

Και μακάρι τα πράγματα να ήταν όπως τα περιγράφεις, δηλαδή να είχαμε χρήσιμα 96 db δυναμικού εύρους. Στα "χαρτιά" έτσι είναι, και σε σύγχρονα ντακ έχουμε δει και νούμερα δυναμικού εύρους που αγγίζουν τα 120 db, αλλά στην πράξη μόνο έτσι δεν είναι τα πράγματα. Οι βασικοί περιορισμοί είναι οι εξής 4:

1. Για να έχουμε τα ~100 db δυναμικού εύρους του CD, η ηχογράφηση πρέπει να φτάνει στα "κόκκινα", δηλαδή στο 0, πράγμα που σπάνια γίνεται. Πολλοί δίσκοι σε όλα τα tracks ποτέ δε ξεπερνούν τα -3 db. Ακόμα όμως κι όταν γίνεται, είναι γεγονός πως διαρκεί για δυό στιγμές σε όλο το track, το οποίο σημαίνει ότι το ουσιαστικό δυναμικό εύρος που χρησιμοποιείται είναι ελαττωμένο κατά ~6-9 db, ανάλογα με το είδος της μουσικής και τα μουσικά όργανα που παίζουν.
Συμπέρασμα: κόψε τουλάχιστον 6 db δυναμικού εύρους από το "στα χαρτιά" δυναμικό εύρος του CD για το μεγαλύτερο μέρος της μουσικής που ακούμε.

2. Όταν παίζουν πολλά μουσικά όργανα, η μέγιστη στάθμη (0db) είναι το άθροισμα των οργάνων αυτών, άρα κάθε όργανο ξεχωριστά έχει μικρό κομμάτι της "πίτας" ως χρήσιμο δυναμικό εύρος. Γι'αυτό σόλο ηχογραφήσεις ενός οργάνου, όπου εκμεταλευόμαστε όλο το δυνατό δυναμικό εύρος του CD για ένα και μόνο όργανο, ΠΑΝΤΑ ακούγονται καλύτερα!

3. Όλα τα μουσικά όργανα σε ένα track δεν είναι στην ίδια στάθμη, με αποτέλεσμα πχ μόνο τα ντράμς να χτυπάνε κόκκινα, και όλα τα υπόλοιπα να είναι πολύ πιο κάτω. Συμπέρασμα: συνέχισε να αφαιρείς χρήσιμα db δυναμικού εύρους για κάθε όργανο ξεχωριστά.

4. Ακόμα κι όταν ακούμε μουσική σε υψηλότατες στάθμες (ίσως και πάνω από τις φυσιολογικές) όταν σε ένα πέρασμα η στάθμη ηχογράφησης πέσει κάτω από τα -65 db (πχ -80) σιγά την ποιότητα ή τη στάθμη που ακούμε! Το μέσο (CD) αλλά και ο υπόλοιπος ηλεκτονικός εξοπλισμός αδυνατεί σε τόσο χαμηλές στάθμες ηχογράφησης να έχει ικανή πληροφορία. Ουσιαστικά από τα -80 και κάτω δεν παίζει τίποτα. Συμπέρασμα: κόψε τουλάχιστον 20 db δυναμικού εύρους από το "στα χαρτιά" δυναμικό εύρος του CD!

Τελικά ΙΜΗΟ το ουσιαστικό δυναμικό εύρος που μας δίνει το CD δε ξεπερνάει τα 70db, κι αυτό για όλα τα μουσικά όργανα μαζί. Πως διάλο να βγεί το αληθινό δυναμικό εύρος ενός πχ σετ ντραμς, το οποίο αγγίζει τα 130 db και μάλιστα σε μια μπάντα με 5-6 πνευστά, ηλεκτρικές κιθάρες, μπάσσο και φωνές??? Ούτε για αστείο!

Η δουλειά του ηχολήπτη είναι σε αυτόν τον τομέα πολύ δύσκολη. Πρέπει να "χωρέσει" το δυναμικό εύρος της μουσικής στο μικρό περιθώριο του CD. Χωρίς compression τα αποτελέσματα θα ήταν χειρότερα φυσικά, γιατί η περισσότερη διάρκεια ενός track θα είχε πολύ χαμηλά στάθμη εγγραφής και μειωμένο εύρος αλλά και πληροφορία.

Κατά την ταπεινή μου άποψη θα πρέπει να γίνεται επιλεκτικό compression των στιγμιαίων δυναμικών εξάρσεων ενός track χωρίς επεξεργασία στο υπόλοιπο track ή τουλάχιστον με διαφορετική (λιγότερο "επιθετική") επεξεργασία, εις βάρος του στιγμιαίου και εις ώφελος του υπόλοιπου. Και φυσικά εγγραφή μέχρι το 0, στα "κόκκινα" δηλαδή, αλλά προσοχή: χωρίς ψαλιδισμό! Ταυτόχρονα άχρηστες συχνότητες κάτω των 20Hz δεν έχουν ΚΑΝΕΝΑ νόημα ύπαρξης, και απορώ γιατί τις αφήνουν! Το μόνο που κάνουν είναι να γεμίζουν το δυναμικό εύρος με ΤΕΡΑΣΤΙΑ σκουπίδια εις βάρος της ουσίας!

Και δε συνεχίζω τη συζήτηση στο επιλεκτικής συχνότητας expander - limiter (πχ στο μπάσσο) που εφαρμόζουν πολλοί επαγγελματίες ώστε όλα τα tracks να έχουν το ίδιο (...μπάσσο)! Μιλάω μόνο για το χρήσιμο δυναμικό εύρος.

Αυτό που είναι δυνατό να γίνει με τα σύγχρονα μέσα, είναι να ανεβάσουμε το δυναμικό εύρος του CD μέχρι το όριο (0) ίσως και σε άλλη δειγματοληψία (24/96) η οποία να έχει μεγαλύτερο δυναμικό εύρος από το στάνταρ 16/44 του cd μας, με τη χρήση expander ή με ψηφιακό gain μεταξύ transport και dac και με χρήση ανάλογου dac. Αυτό το κάνω εδώ και καιρό και είμαι απόλυτα ικανοποιημένος από το αποτέλεσμα. Ταυτόχρονα, η σε ψηφιακό επίπεδο χρήση ενεργού crossover 3 ή 4 δρόμων και η αφαίρεση των υπόηχων (<20Hz) δίνει τη δυνατότητα να κατεβάσεις αφενός αλλά και να "μοιράσεις" αφετέρου το στιγμιαίο "0" της ηχογράφησης (που είναι άθροισμα όλων των συχνοτήτων του φάσματος του CD μας - 0,1Hz-22KHZ) σε τρείς ή τέσσερις διαφορετικής στάθμης μπάντες σαφώς χαμηλότερες (τουλάχιστον πέφτει στο -3 db) οπότε έχεις τη δυνατότητα να δώσεις τουλάχιστον άλλα 3 db gain (expansion) σε κάθε συχνοτική περιοχή, κι αν σας φαίνεται λίγο κάνετε μεγάλο λάθος! Πρόκειται για τη ΔΙΠΛΑΣΙΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΑ ΣΤΑΘΜΗ!!!!!!! Προσωπικά σε κάθε "δρόμο" στα 24/96 (με 4 δρόμων ψηφιακό κρος) έχω δώσει έως και +4,5 db και δεν παρατήρησα ποτέ ψαλιδισμό (μόνο με τόνο γίνεται αυτό, και υπο προυποθέσεις πάλι)!

Δίνω ιδέες, ε?

 

[RDoherty]

πχ σετ ντραμς, το οποίο αγγίζει τα 130 db και μάλιστα σε μια μπάντα με 5-6 πνευστά, ηλεκτρικές κιθάρες, μπάσσο και φωνές???

Τι λες βρε παιδί μου, θα παραμορφώσει η ηλεκτρική κιθάρα και να χάσουμε τις "χροιές" της? Θα μας συμβεί τέτοιο κακό? Έκστηθι φρίττων ουρανέ και σαλευθήτωσαν τα θεμέλια της γής.

 

[costas EAR]

δώσε βάση στο : πχ
πχ

Εσύ πες πως μιλάμε για ένα πιάνο και μια φωνή, όπου μπαίνουν 3 έγχορδα (ένα βιολί και 2 βιόλες) και μετά στο καπάκι μια χορωδία, και για επιδόρπιο μεγάλα τύμπανα με πνευστά.... Που θα έχουμε το "0" είπαμε? χαχαχαχαχαχ

Καλημέρα σας.......

 

[RDoherty]

Δίνω έμφαση στο π.χ. διότι το μουσικό παράδειγμα που μόλις ανέφερες δεν υπάρχει

 

[Αντώνης K.]

Η δυναμική περιοχή είναι καλή όταν αναζητάς αληθοφάνεια, έλα όμως που για να έχεις την αληθοφάνεια τις μουσικής πρέπει τουλάχιστον να ακούς σε 130-140db περίπου στάθμη κορυφής η οποία να είναι πλήρως εκμεταλλεύσιμη γιατί ακόμα και στην ψηφιακή εγγραφή υπάρχει θόρυβος που δεν επιτρέπει την πλήρη εκμετάλλευση.
Αυτά είναι τα θεωρητικά, στην πράξη τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά. Ας υποθέσουμε ότι υπάρχει μια ηχογράφηση που αγγίζει τα 140db πράγμα αδύνατο για τα σημερινά δεδομένα. Για να ακουστεί σωστά αυτή η ηχογράφηση πρέπει να ακούσω τα 140db κορυφής που είναι γραμμένα, αν ακούσω στα 80db που είναι μια ρεαλιστική ανεχτή στάθμη σημαίνει ένα μεγάλο μέρος τις πληροφορίας δεν θα το ακούσω καν.

Έτσι, όπως και τώρα έτσι και στο μέλλων η δυναμική περιοχή θα είναι ένα άπιαστο όνειρο για κάθε hi enda ο οποίος αναζητά το απόλυτο γιατί, θα κάνει έναν μεγάλο συμβιβασμό ώστε η μουσική που ακούει στο hi end σύστημα του να μπορεί με την ίδια αληθοφάνεια να αναπαραχθεί σωστά και από το ραδιοφωνάκι τις γιαγιάς.


Πόσα db είπα πιο πάνω για ρεαλιστική αναπαραγωγή 140? Ας τα κάνουμε 200db για να μην πνίξουμε το χαμηλό σήμα στον θόρυβο του περιβάλλοντος. φαινόμενο sound masking.

 

[RDoherty]

πρέπει τουλάχιστον να ακούς σε 130-140db περίπου στάθμη κορυφής ... Ας τα κάνουμε 200db

Δεν θα σοβαρολογείς. Προφανώς θα αστειεύεσαι.

 

[Αντώνης K.]

Καθόλου, η συμπίεση τις μουσικής και όχι μόνο δεν είναι απλά θέμα στάθμης κορυφής αλλά και στάθμης του πιο αδύναμου σήματος. Για αυτό και όταν λέμε συμπίεση εννοούμε ενίσχυση του χαμηλού στάθμης σήματος και μείωση τις υψηλής στάθμης.

Ένα σήμα έντασης 20db θα χαθεί η δεν θα ακουστή σωστά γιατί θα το πνίξει ο θόρυβος του περιβάλλοντος που πιθανότητα θα είναι μεγαλύτερος για την συγκεκριμένη συχνότητα.
Οπόταν για να ηχογραφηθεί σωστά ένα μουσικό κομμάτι που να καλύπτει πλήρη δυναμική περιοχή 140db θα απαιτείται η ηχογράφηση να γίνει σε ανηχοικό θάλαμο αν δεν θέλουμε μαζί με την μουσική να περάσουμε και τον περιβάλλοντα θόρυβο, και η αναπαραγωγή να γίνεται και αυτή σε ανηχοικό αν δεν θέλουμε να καλύπτονται τα σήματα χαμηλής στάθμης.

Τα 200db αναπαραγωγής που ανάφερα είναι για να ακουστούν και τα χαμηλής στάθμης σήματα που θα επισκιάζονταν από τον περιβάλλοντα θόρυβο κάτι εντελώς θεωρητικό που δεν πρόκειται να γίνει ποτέ στην πράξη.

Εκτεταμένη δυναμική περιοχή βρίσκει πράξη μόνο στο σινεμά και αυτό με προϋποθέσεις καλής ήχοαπομόνωσης.

 

[RDoherty]

Πολύ φοβούμαι ότι δεν ξέρεις τι λες.

 

[Αντώνης K.]

Μην φοβάσαι εξήγησε μου το..

 

[Αντώνης K.]

Και κάνε αρχή εξηγώντας μου τι είναι δυναμική περιοχή..

 

[RDoherty]

Μπα, δεν έχω διάθεση τώρα. Προτιμώ να περιοριστώ στα πιο στοιχειώδη:

0 dB - κατώφλι ακουστότητας, ήχος κουνουπιού στα 3 μέτρα
10 dB - ήρεμη αναπνοή στα 3 μέτρα
20 dB - ψίθυρος
30 dB - θέατρο, σε ησυχία
40 dB - κατοικημένη περιοχή, νύχτα
50 dB - ήσυχο εστιατόριο
60 dB - εστιατόριο, γραφείο
70 dB - κίνηση δρόμου στα 5 μέτρα
80 dB - ηλεκτρική σκούπα στο 1 μέτρο
90 dB - βαρύ φορτηγό στο 1 μέτρο
100 dB - κομπρεσέρ στα 2 μέτρα
110 dB - αλυσοπρίονο στο 1 μέτρο
120 dB - σφύριγμα τραίνου στο 1 μέτρο
130 dB - κατώφλι πόνου, σειρήνα αεράμυνας στα 30 μέτρα
140 dB - τουφέκι στο 1 μέτρο, μηχανή F1 στο 1 μέτρο
150 dB - τουρμπίνα αεροπλάνου στα 30 μέτρα
160 dB - οπλοπολυβόλο στο 1 μέτρο
180 dB - η έκρηξη του ηφαιστείου Κρακατόα στο 1 μίλι

Μία εκτενέστερη λίστα εδώ:
http://www.makeitlouder.com/Decibel Level Chart.txt

 

[costas EAR]

http://en.wikipedia.org/wiki/Sound_...s_of_sound_pressure_and_sound_pressure_levels

Στο παραπάνω λινκ λέει το εξής:
194 dB - 101,325 pascal - Theoretical limit for a sound wave at 1 atmosphere environmental pressure

Εκπληκτικό πάντως το "Ultimate Sound Pressure Level Decibel Table", του WILLIAM HAMBY που μας έδειξε ο RD! Απίστευτο!

Αντώνη: για στιγμιαία μέγιστη ηχητική στάθμη σε σπίτι από μηχανήματα αναπαραγωγής μουσικής, οτιδήποτε πάνω από 130 db είναι απλά μια ανοησία! 8)

Όχι ότι το 130 είναι νορμάλ, οκ?
Δηλαδή: αν θες ΠΟΛΥ ΔΥΝΑΤΟ ΣΑΜΠ, το παρακάτω είναι πιο δυνατό απ'όσο θα χρειαστείς ποτέ (1 cabinet: 133 dB-SPL cont avg (139 dB peak) )
http://www.jblpro.com/ae/ash6118.html

 

[Αντώνης K.]

Οκ ας είναι.
Και πως αναπαράγουμε ρεαλιστικά στην ίδια ηχογράφηση τα 120dB - σφύριγμα τραίνου στο 1 μέτρο, και τα 20 dB – ψίθυρου? Επιτυγχάνεται με ηχογράφηση στο cd να αναπαραχθούν αυτά τα δύο σε πραγματικές στάθμες?
Και αν υποθέσουμε ότι με κάποιο μέσο είναι δυνατόν να γίνει μια τέτοια ηχογράφηση και αναπαραγωγή στα πόσα db peak πρέπει να ακούσω για να έχω ρεαλιστική αναπαραγωγή?
Το παράδειγμα θα μπορούσε να ήταν δύο μουσικά όργανα μιας ζωντανής ορχήστρας.

Το ότι μειώνεται η δυναμική περιοχή για πολλούς και διάφορους λόγους δεν σημαίνει ότι έτσι πρέπει κιόλας να ακούγεται η ζωντανή μουσική.

 

[RDoherty]

Μερικά χάιλαϊτς από τη λίστα:
125 DRUM SET-ONLY AT THE MOMENT OF STRIKING (CONTINUOUS LEVEL 115)
137-140 HUMAN EAR ALL FREQUENCIES ARE PAINFUL
140 EXTREMELY DAMAGING TO HEARING NO MATTER HOW SHORT THE TIME EXPOSURE
152 HUMAN VIBRATION IS PAINFUL AND ALSO FELT IN ALL JOINTS
183 (P) = 6 P.S.I. TOTAL DESTRUCTION OF ALL STRUCTURES
200 (NP) 63.24 POUNDS OF T.N.T., RICHTER SCALE 1
202-198 (P) HUMAN DEATH FROM SOUND (SHOCK) WAVE ALONE
205 320 POUNDS OF T.N.T., RICHTER 1.5
220 SATURN 5 ROCKET, MELTS CONCRETE AND BURNS GRASS ONE MILE AWAY

Οκ ας είναι.

Κάτι άλλο? Επιδόρπιο ίσως?

 

[Αντώνης K.]

125 DRUM SET-ONLY AT THE MOMENT OF STRIKING (CONTINUOUS LEVEL 115)

Για να χωρέσει το trum στο cd η μίση πληροφορία χάθηκε ανεπιστρεπτί.

 

[RDoherty]

Wrong again.

 

[Andrew]

...εγω μπορω να παρω το επιδορπιο???
Η θα το φαει κανεις αλλος??

 

[RDoherty]

Δεν πρόλαβες.

 

[Andrew]

:arrow: